سودان در کمتر از ۲ ماه از پایان ۳ دهه حکمرانی «عمر البشیر» شاهد آشوبی است که بخشی از آن نتیجه دخالت خارجی است؛ آشوبی که تاکنون صدها کشته بر جا گذاشته است.
گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس - «عمر البشیر» رئیس‌جمهور سابق سودان ۲۲ فروردین در پی گسترش اعتراضات مردمی به نابسامانی اوضاع اقتصادی، با دخالت ارتش برکنار شد و پس از آن یک شورای نظامی به رهبری «عبدالفتاح البرهان» قدرت را به دست گرفت.
این شورا مورد حمایت عربستان سعودی، امارات و مصر قرار گرفت. معترضان خواستار آن شدند که این شورای نظامی قدرت را به دولتی مدنی تحویل دهد چرا که با ماندن این شورا، چیزی تغییر نکرده بود؛ به همین دلیل به تحصن خود در مقابل مقر فرماندهی ارتش در خارطوم ادامه دادند و همزمان مشغول مذاکره با این شورا بودند.
دهم خرداد، رئیس شورای نظامی انتقالی سودان «البرهان» در مقام عالی‌ترین مقام این کشور، به اجلاس سران اسلامی و سران عرب در مکه دعوت شد و با مقامات سعودی از جمله «محمد بن سلمان» ولی‌عهد سعودی دیدار کرد.
دیدار البرهان با ولی‌عهد سعودی - حاشیه اجلاس مکه
سه روز بعد از اجلاس مکه، نیروهای امنیتی دوشنبه سوم ژوئن (13 خرداد) با حمله به میدان محل تحصن معترضان بیش از ده ها نفر را کشتند. کمیته پزشکان سودان، پنجشنبه، سه روز پس از حادثه، آمار کشته‌ها را 108 نفر اعلام کرد حال آنکه وزارت بهداشت سودان این آمار را 46 نفر اعلام کرده بود.
شبکه الجزیره به نقل از فردی موسوم به «عبدالباقی بدرالدین ابوهاله» که گفته می‌شود عضو تحصن‌کنندگان در خارطوم و از شاهدان کشتار میدان تحصن بوده، آمار کشته‌ها را بیش از پانصد نفر اعلام کرد. او گفت با آنکه فریاد می‌زده‌اند «مسالمت‌آمیز.. مسالمت‌آمیز» اما نیروهای مسلح با چوب و سلاح به آنان حمله کرده سپس شماری را به گلوله بسته و اجساد کشته‌ها را در رود نیل ریخته‌اند.
«محمد حمدان دقلو» معروف به «حمیدتی» جانشین رئیس شورای نظامی انتقالی سودان، از حمله به میدان تحصن و شکستن اعتصاب معترضان دفاع کرد اما مسئولیت این کشتار را بر عهده نگرفت و آن را کار «عناصر نفوذی در صفوف معترضان» دانست و اعلام کرد که اجازه نمی‌دهد کشور به «آشوب» کشیده شود.
حمیدتی
معترضان از همان روز حمله به میدان تحصن، هرگونه تماس و مذاکره با شورای انتقالی را قطع کردند و خواستار انحلال شورا شدند. اتیوپی با ورود به عرصه این کشور، مشغول میانجیگری میان طرفین در سودان است. معارضان با میانجیگری اتیوپی موافقت کردند و یکی از شروط آنان «اذعان شورای نظامی به قتل معترصان در روز دوشنبه گذشته و آغاز تحقیقات بین‌المللی و آزادی زندانیان سیاسی است».
«آبی احمد» نخست‌وزیر اتیوپی روز جمعه وارد خارطوم شد و به دیدار سران معارض و از سویی دیگر به دیدار سران شورای انتقالی رفت. آبی، بلافاصله پس از این دیدارها به «انتقال دموکراتیک قدرت» در سودان شد.
معارضان می‌گویند «محمد عصمت» از اعضای گروه مذاکره‌کننده معارضان بعد از گفت‌وگو با آبی، بازداشت شده.
خارطوم - خیابان البراحه نزدیک محل کشتار معترضان
همزمان با سفر نخست‌وزیر اتیوپی به خارطوم، اتحادیه آفریقا که چندبار به شورای انتقالی هشدار داده بود، سریع‌تر قدرت را به غیرنظامی‌ها تحویل دهد، سرانجام عضویت سودان در این اتحادیه را «تعلیق» کرد.
خواسته معترضان
اکنون شورای معترضان می‌گوید خواسته‌هایش روشن است؛ بازخواست مسئولان کشتار از یازدهم آوریل به این سو بخصوص در میدان تحصن که مقصودشان «شورای انتقالی نظامی» است که از آن به نام «شورای کودتا» یاد می‌کنند و دیگر، انتقال قدرت به غیرنظامی‌ها.
از دیگر خواسته معارضان، انحلال فوری شبه‌نظامیان موسوم به «جنجوید»ها و تسلیم سلاح‌شان به ارتش که تحت نام «نیروهای واکنش سریع» در خارطوم فعالیت می‌کنند و تحت امر شورای نظامی هستند.
پایان سه دهه حکومت بعد از تن دادن به شرط عربستان
سودان از دسامبر 2018 (آذرماه 1397) شاهد اعتراض و اعتصاب مردم است. ناآرامی‌ها از اعتراض به افزایش قیمت نان و سوخت آغاز شد تا اینکه سرانجام عمر البشیر پس از سه دهه حکمرانی به پایان خط رسید و اکنون در حدود گذشته دو ماه از برکناری او از قدرت، کشورش شاهد خونریزی و آشوب است.
از اجساد یافت شده در آب رود نیل
البشیر از سال 1989 با کودتا علیه دولت وقت «الصادق المهدی» به قدرت رسید و 2019 با نوعی کودتا علیه خودش، آن را ترک کرد. برخی تحلیلگران معتقدند مشکلات سودان پس از آن آغاز شد که عمر البشیر پایه‌های سیاست‌ورزی حکومتش در امور خارجه را به تناسب شرایط تغییر داد و پس از آنکه سال‌ها روابط خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشت، تصمیم گرفت با دوری از ایران به عربستان نزدیک و با آمریکا وارد مذاکره شود.
این تغییر سیاست نیز تا حدی معلول فشارهایی بود که در نهایت منجر به تجزیه این کشور و جدایی بخش جنوبی این کشور شد. مشکلات اقتصادی سودان در پی جدایی سودان جنوبی از این کشور در سال 2011 ، رفته رفته افزایش یافت تا آنکه این کشور به خواست عربستان سعودی تن داد و خارطوم روابط خود با ایران را به خواست ریاض تغییر داد.
همزمان با نزدیکی سودان عمر البشیر به عربستان و اجرای شرط دوری از ایران، مذاکرات خارطوم با واشنگتن برای رفع بخشی از تحریم‌های سودان از سال 2017 آغاز شد و خارطوم در پنج الی شش پرونده مذاکراتی محرمانه با طرف آمریکایی تعهدات زیادی را پذیرفت و بخش زیادی از این تعهدات را هم اجرا کرد اما با تغییر دولت آمریکا، رفع این تحریم‌ها متوقف شد.
البشیر ناامید از وضعیت دشوار، سرانجام دوباره در چرخشی ملموس، در روزهایی که اعتراض‌ها در کشورش اوج گرفته بود، در دسامبر 2018 پس از گذشته هفت سال از بحران در سوریه، به عنوان اولین رهبر عربی به دمشق سفر کرد اما موفق نشد کنترل امور داخلی را همچنان در دست داشته باشد تا اینکه در فروردین امسال پس از گذشت سه دهه حکمرانی، برکنار شد.
