مدیر واحد مطالعات در مرکز تحقیقات و سیاست‌های آفریقا با اشاره به پتانسیل‌های موجود در اتیوپی برای تجزیه می‌گوید اگر آدیس‌آبابا نتواند هرچه سریع‌تر به بحران تیگرای پایان دهد، دامنه این نبرد گسترده خواهد شد.
«محمد صالح» پژوهشگر و تحلیلگر امور آفریقا می‌گوید که اتیوپی به عنوان دومین کشور پرجمعیت قاره آفریقا در مسیر تجزیه حرکت می‌کند و تنها رشد اقتصادی طی چند دهه اخیر، درگیری‌ها و اختلافات عمیق قومیتی را که ریشه‌های تاریخی دارد، به تاخیر انداخته است.
آبی‌احمد و شعله‌ور شدن آتش منازعات پنهان و تاریخی در اتیوپی
وی به عنوان مدیر واحد مطالعات در مرکز تحقیقات و سیاست‌های آفریقا در مصاحبه با پایگاه خبری «عربی ۲۱» توضیح داد: «آبی احمد» نخست‌وزیر اتیوپی با حمایت آمریکا در سال ۲۰۱۸ به قدرت رسید تا اوضاع این کشور را سامان دهد اما طرح «دولت مرکزی» او، این کشور را به نقطه صفر بازگرداند و آتش منازعات پنهان در جامعه‌ای بزرگ و دچار چنددستگی را شعله‌ور کرد.
صالح افزود: اگر جنگ کنونی برای مدتی طولانی ادامه یابد و احمد نتواند به سرعت آن را تمام کند، این نبرد به سایر استان‌ها و مناطق کشور نیز سرایت خواهد کرد و کشور اتیوپی به ویژه در سایه دخالت کشور همسایه اریتره که خشم داخلی را به همراه داشته، در مقابل یک تجزیه حتمی قرار خواهد کرد.
وی ادامه داد که اگر احمد در این نبرد پیروز شود و آن را به پایان برساند، اتیوپی احتمالا شاهد درگیری‌ها و جنگهای چریکی خواهد شد که کشور را به سوی نابودی پیش می‌برد اما در هر دو حالت، طرف‌های منطقهای و بین‌المللی تلاش خواهند کرد که این کشور را به دلیل جایگاه ویژه‌اش به عنوان یک کشور بزرگ مسیحی در منطقه، نجات دهند.
مدیر واحد مطالعات در مرکز تحقیقات و سیاست‌های آفریقا معتقد است که اما این طرف‌های منطقهای و بین‌المللی، پیچیدگی‌های داخلی را درک نمی‌کنند و راهکارهایی برای حل مشکلات اتیوپی ارائه نمی‌دهند. علاوه بر آن در سایه تحولات جهانی که به ملت‌ها فرصت ابراز وجود و برقراری ارتباط با خارج را می‌دهد و نیز افزایش توانایی مانور سیاسی آنها، چیره شدن بر درگیری‌ها و منازعات مختلف در جامعه‌ای به شدت منقسم را پیچیده‌تر می‌کند.
وی درباره جنگ کنونی میان دولت فدرال اتیوپی و منطقه تیگرای در شمال این کشور گفت: ریشه‌های این جنگ قدیمی است اما طی دو دهه گذشته در سایه تسریع روند رشد اقتصادی پنهان شده بودند اما با رسیدن احمد به قدرت با وجود ابراز تمایل او به حل و فصل این اختلافات، بار دیگر نمایان شدند.
تیگرای و پروژه فدرالیسم قومی
این تحلیلگر امور آفریقا افزود: قومیت تیگرای پروژه فدرالیسم قومی را مدنظر دارد و معتقد است که هر منطقهای که دارای اکثریت قومی است می‌تواند به طور نسبی از آدیس‌آبابا مستقل شود و این امر، اخیرا بار دیگر مطرح و نمایان شده است. امری که ناقض شعارهای توسعه و نهضت آدیس‌آبابا است و اختلافاتی درباره تمدید دوره پارلمان و عدم برگزاری انتخابات در موعد مقرر آن به صورت غیرقانونی به وجود آورده است.
وی توضیح می‌دهد که تیگرای انتخابات خاص خود را برگزار کرده و معتقد است که احمد دارای مشروعیت نیست و همین امر اختلافات زیادی را برانگیخت که مهمترین آنها مربوط به قضایای مالی ویژه اقلیم تیگرای است که دارای روابط ویژه‌ای با چین استِ و آدیس‌آبابا به دنبال محدود کردن آن است. از سوی دیگر اعتماد متقابل میان تیگرای و آدیس‌آبابا وجود ندارد و همین امر موجب شد تا منازعه و درگیری سیاسی میان دو طرف در چهارم نوامبر جاری به نظامی تبدیل شود.
صالح افزود: به سرعت آتش این جنگ تا مرزهای تیگرای نیز کشیده شد و مقامات این اقلیم اریتره، کشور همسایه اتیوپی را به همکاری با آدیس‌آبابا برای حمله نظامی تیگرای متهم کردند و به همین دلیل نیز فرودگاه «اسمره» پایتخت اریتره را هدف حمله موشکی قرار دادند.
انزوای تاریخی
وی درباره گذشته این اختلافات و درگیری‌های گفت: تیگرایی‌ها از اوایل سالهای دهه هفتاد، مبارزه خود علیه رژیم سوسیالیستی را نمایان ساختند. آنها معتقدند که نقشی اساسی در پایان سلطه کمونیستی در کشور ایفا کردند و این امر به آنها حق مشارکت بیشتر در حکومت را می‌دهد.
آنها که حدود شش درصد از جمعیت اتیوپی را تشکیل می‌دهند معتقدند که از اقلیت‌هایی هستند که در طول تاریخ به حاشیه رانده شده‌اند، امری که موجب خصومت دایمی آنها با قومیت امهارا که حاکم بر کشور هستند، شده است. این امر ربطی به اختلافات دینی ندارد زیرا هر دو طرف مسیحی هستند اما تیگرایی‌ها به این افتخار می‌کنند که منطقه «آکسوم» که مهد مسیحیت در سراسر شاخ آفریقا به شمار می‌آید در منطقه آنها قرار دارد.
وی توضیح داد که در اتیوپی ۸۴ گروه قومی و نژادی زندگی می‌کنند که مطالبات و نگرانی‌های هریک از آنها، آنها را به بمب‌هایی زمان‌دار تبدیل کرده است که هر لحظه می‌توانند منفجر شوند. نگرانی از به حاشیه رانده شدن که آنها تجربه آن را در دوران امپراطوری (۱۲۷۰ تا ۱۹۷۴) داشته‌اند، مهمترین دغدغه این قومیت‌ها است.
این کارشناس امور آفریقا معتقد است که قطعا اگر جنگ جاری در اتیوپی ادامه یابد و دامنه آن وسیع‌تر شود، این کشور در معرض تجزیه قرار خواهد گرفت به ویژه که اغلب قومیت‌ها و نژادهای ساکن این کشور به جدایی از آدیس‌آبابا تمایل دارند مگر اینکه به درجه‌ای از استقلال از مرکز دست یابند. این گرایش در نژادهای ارومو، عفر و سومالی و تیگرا وجود دارد.
نقش طرف‌های خارجی از دخالت تا میانجیگری برای مهار بحران اتیوپی
درباره نقش طرف‌های خارجی در بحران اتیوپی، صالح می‌گوید: آنچه ما می‌دانیم این است که آبی احمد از حمایت بالای غربی‌ها برخوردار است زیرا زمانی که آمریکا در تغییر امور در اتیوپی دخالت کرد و او را در سال ۲۰۱۸ به قدرت رساند از هژمونی چین در این کشور و به طور کلی آفریقا هراس داشت.
وی افزود: حضور واشنگتن در صحنه کنونی در اتیوپی مشخص نیست و دارای نقش مستقیمی نیست اما در مقابل نقش منطقهای با دخالت اریتره و قرار گرفتن در کنار آدیس‌آبابا پررنگ شده است.
به نوشته عربی ۲۱، مخالفان آبی احمد می‌گویند که او زیردست و دانش‌آموز «دیکتاتور» - اشاره به ایسایاس آفورکی رئیس جمهور اریتره از سال ۱۹۹۱ تاکنون- است و هر اقدامی که می‌خواهد انجام دهد را با او در میان می‌گذارد و حتی به گفته صالح، او مستشارانی امنیتی از اسمره برای خود وارد اتیوپی کرده است.
تیگرای تحت فشار و محاصره شدیدی قرار گرفته است و برخی گزارش‌ها از تلاش آن برای ارتباط با مصر حکایت دارد اما به اعتقاد این تحلیلگر امور آفریقا، تیگرایی‌ها توان نبردی طولانی‌مدت را دارند که مهار آن نیازمند امتیازدهی‌های دردناک از سوی آبی احمد و میانجیگری‌های آفریقایی برای جلوگیری از گسترده‌تر شدن این بحران است.
وی افزود: در همین راستا نیز اوگاندا تلاش دارد تا میان دو طرف میانجیگری کند اما تاکنون نتیجه این تلاش‌ها برای پایان دادن به بحران جاری در اتیوپی مشخص نشده است.
