منابع آفریقایی با بیان اینکه روسیه احداث پایگاه دریایی مورد توافق خود با دولت سودان را بتازگی در شرق این کشور آغاز کرده، می‌گویند که هدف مسکو چیزی فراتر از احداث یک پایگاه نظامی در شرق آفریقاست.
وبگاه خبری شبکه «الجزیره»، سه‌شنبه، در گزارشی به تحرکات روسیه برای ساخت پایگاه دریایی در غرب سودان پرداخت.
یک افسر نیروی دریایی سودان در این خصوص به الجزیره می‌گوید که آنچه هم‌اکنون در سودان در حال رخ دادن است در پی چیزی شبیه به یک مسابقه در آب‌های سودان به وجود آمده که در ماه مارس گذشته با ورود چند کشتی جنگی نیروی دریایی آمریکا و روسیه آغاز شد؛ با این حال، روس‌ها پیش از آمریکایی‌ها به سودان رسیدند.
این افسر سودانی که خواست نامش فاش نشود، می‌افزاید که تیم ناوچه «ادمیرال گریگوروویچ» روسیه پس از آنکه ناوشکن آمریکایی «وینستون چرچیل» بندر «پورت سودان» را ترک می‌کند، برای ساخت یک پایگاه- آن هم به دور از نگاه‌ها- در این بندر تجهیزات تخلیه می‌کند.
ساخت پایگاه
روسیه در نهم ماه دسامبر سال ۲۰۲۰ از قصد خود برای احداث یک پایگاه تدارکات و حمایت از نیروهای دریایی در نزدیکی بندر پورت سودان خبر داده بود؛ پایگاه نظامی که طبق طرح اولیه، گنجایش ۳۰۰ نیروی نظامی و غیرنظامی را دارد و می‌تواند چند کشتی جنگی را که با سوخت هسته‌ای کار می‌کنند، در خود جای دهد.
الجزیره به نقل از افسران نیروی دریایی سودان گزارش می‌دهد که پس از تخلیه تجهیزات در پورت سودان، برخی مقامات بلندپایه ارتش روسیه حدود دو هفته پیش وارد فرودگاه پورت سودان می‌شوند و همزمان با این ورود، تجهیزات، خودروهای محافظتی بیشتری در این بندر تخلیه می‌شود و از طرفی دیگر، حدود ۷۰ یا ۸۰ نیرو وارد پورت سودان می‌شوند و کار ساخت پایگاه به‌صورت مستقیم وارد فاز اجرا می‌شود.
افسر سودانی که پیشتر به او اشاره شد، در این خصوص به الجزیره می‌گوید که روس‌ها احداث ساختمان‌های مسکونی و دفاتر را آغاز کرده‌اند و منطقه شمالی پایگاه فلامینگو را که به آنها اختصاص داده شده، حصار کشیده‌اند؛ اما طبق گفته این منبع، روابط نیروهای دریایی روسیه و سودان در پایگاه فلامینگو به دلایلی چندان خوب نیست.
این منبع می‌گوید که افسران دریایی سودان احساس می‌کنند که در این معامله نقشی ندارند و از منافعی که سودان از ساخت پایگاه روسیه دریافت می‌کند، بی‌اطلاع هستند و در عین حال، فرماندهان آنان نیز پاسخی برای این پرسش ندارند.
تنش و برخورد نیروها
منبع مذکور می‌گوید که برخوردهایی میان نیروهای دریایی روسیه و سودان به دلایلی انضباطی رخ داده است آن هم به این علت که محل استقرار نیروهای روسیه در کنار محل سکونت افسران واقع شده است.
طبق گفته‌های این منبع، نیروهای سودانی در محدوده‌ای دورتر، از پایگاه روسیه محافظت می‌کنند و در عین حال، نیروهای دریایی روسیه در دایره‌ای محدود بر حفظ منطقه خود نظارت دارند و ضمن کشیدن دیواری مستحکم به دور خود، در اطراف مناطق دردست‌احداث چیزی شبیه به خندق حفر کرده‌اند.
افسران سودانی بر این باورند که بهتر است به نیروهای روسیه به جای دادن یک پایگاه آماده، پایگاه دیگری برای احداث پایگاه مخصوص به خودشان داده شود تا سودان نیز از اماکن جدیدی که در سواحل این کشور احداث می‌شود، بهره برداری کند.
پرسش‌های احتمالی درباره پایگاه روسیه
«راشد محمد علی الشیخ» پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل و سیاست خارجه در این ارتباط می‌گوید که توافق احداث پایگاه دریایی میان روسیه و سودان ۲۵ سال به طول می‌انجامد و طبق محیط جغرافیایی دریای سرخ، تمام کشورها می‌توانند در آب‌های منطقه‌ای سودان با اهداف تأمین امنیت حضور پیدا کند.
الشیخ می‌افزاید که شکل روابط دو کشور نظامی است و روسیه ارتش سودان را به تانک و جنگنده‌های سوخو مجهز کرده است از این رو طبیعی است که سودان بخشی از آب‌های منطقه‌ای خود را در اختیار روسیه بگذارد.
این پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل در گفت‌و‌گو با الجزیره هدف از ساخت این پایگاه را حفظ منافع سودان در صورت برهم خوردن روابط خارطوم با کشورها عنوان می‌کند و در این رابطه توضیح می‌دهد که هنگام رشد منافع طرف‌های دیگر، نوعی درگیری حیاتی پیش می‌آید که تهدیدها در اینجا راهبردی هستند نه امنیتی و با توجه به اینکه میزان منافع بسیار بالا و به شدت حساس است، در دو ماه گذشته رقابتی میان کشتی‌های آمریکایی و روسیه به وجود آمده است.
به رغم آنکه الشیخ تأکید می‌کند رویکرد خارطوم همچنان عجیب است؛ اما می‌افزاید که دولت سودان برای اداره منافع حیاتی این کشور مجبور است تا زمان به دست گرفتن مدیریت منافع حیاتی خود یک تاکتیک راهبردی در پیش بگیرد.
تمایل روسیه
«ابوبکر عبدالرحمن» از پژوهشگران مرکز «القرن الافریقی» (شاخ آفریقا) بر این باور است که مهم‌ترین تهدیدی که پایگاه روسیه در آینده با مواجه خواهد شد، گرایش غربی دولت سودان علی‌الخصوص به سوی آمریکاست.
وی در ادامه با طرح این پرسش که «آیا سودان برای حرکت میان محورهای بین‌المللی آن هم به این صورت چراغ سبز دارد یا خیر»، می‌گوید که تا این لحظه، آمریکا از این مسئله ابراز نگرانی نکرده؛ اما در پایان چیزهایی برای گفتن خواهد داشت.
الجزیره اشاره می‌کند که یازده روز پس از اعلام روسیه درباره ساخت پایگاه دریایی در غرب سودان، وابسته نظامی سفارت آمریکا در خارطوم از پایگاه فلامینگو در پورت سودان بازدید و پایبندی واشنگتن به توسعه همکاری نظامی با سودان را اعلام کرده است.
عبدالرحمن در گفت‌و‌گو با الجزیره در این خصوص توضیح می‌دهد که حضور روسیه در دریای سرخ به منزله اتصال ساحل با خشکی مرکز آفریقاست زیرا روسیه در ۳۰ کیلومتری بانگی پایتخت آفریقای مرکزی پایگاه دارد و از سوی دیگر، در برخی گزارش‌ها به حضور روسیه در معدن مس در جنوب غربی اقلیم دارفور سودان اشاره‌هایی شده است.
این پژوهشگر آفریقایی می‌گوید که مسکو به منابع فلزی آفریقا چشم دوخته است نه پایگاه‌های دریایی که تنها یک سرپوش هستند چراکه حجم مبادلات روسیه و آفریقا از ۱۱ میلیارد دلار فراتر نمی‌رود.
عبدالرحمن ادامه می‌دهد: «بر سر هشت فلز در جهان درگیری راهبردی وجود دارد که عبارتند از تیتانیوم، قلع، منگنز، آلومینیوم، طلا، اورانیوم، مس و آهن».
طبق گزارش الجزیره، افسران نیروی دریایی سودان نیز با این نظر موافق هستند و می‌گویند که منافع روسیه در سودان همان طلاست.
با این حال، محمد علی الشیخ بر این باور است که روسیه در روابط خود با آفریقا بر ابعاد نظامی نه اقتصادی متمرکز است زیرا شرکت‌های روس مستقر در منطقه در بورس‌های جهانی چندان مطرح نیستند.
رقابت و درگیری
بر اساس این گزارش، ابوبکر عبدالرحمن یقین دارد که درگیری‌های میان روسیه و فرانسه نیز جریان دارد؛ فرانسه‌ای که در ماه می آینده یک اجلاس را برای حمایت از سودان میزبانی خواهد کرد.
عبدالرحمن در این خصوص می‌گوید که خارطوم حتما باید مطمئن باشد که از امروز اجلاس پاریس «یک گازانبر» خواهد بود و فرانسه، دیگر متحدان و قدرت‌های اروپایی را تا جایی که بتواند برای این اجلاس گردهم خواهد آورد.
این پژوهشگر بر این باور است که پاریس خوب می‌داند که وزنه خارطوم این بار به علت راهبردی شدن روابط با مسکو سنگین‌تر است.
