يكی از داوران بين‌المللی قرآن كريم كشورمان با اشاره به اين امر كه تقليد در مصر كار مسمومی است و آن را نمی‏پسندند، گفت: تقليد از سبك تلاوت قران استاد «محمد رفعت» محال نيست اما بسيار مشكل است.

«غلامرضا شاه‏ميوه» از داوران بين‌المللی قرآن كريم، در گفت‏وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) ضمن اشاره به ويژگی‌های شخصيتی و فنی استاد محمد رفعت گفت: به لحاظ تاريخی استاد محمد رفعت اولين كسی است كه صدای تلاوت قرآن كريم ايشان در راديوی مصر ضبط شده است و جزء متقدمان اين امر به حساب می‏آيد و تلاوت ضبط شده قديمی‏تر از مرحوم رفعت سراغ نداريم، ممكن است برخی قراء قبل از ايشان هم تلاوتشان توسط گرامافون ضبط شده باشد اما چون به لحاظ تاريخی ايشان در سال 1934تلاوتشان را برای اولين بار در راديو ثبت كردند، می‏توان رفعت را جزء متقدمان فن قرائت محسوب كرد، اما سابقه قرائت قرآن كريم در مصر بسيار ديرينه‏تر از محمد رفعت است.

وی با اشاره به اين امر كه استاد محمد رفعت سبكی كاملا مستقل از قراء زمان خود دارد، تصريح كرد: اگر بخواهيم دريابيم كه آيا رفعت از قراء پيش از خود تقليد كرده است يا خير نمی‏توانيم به نتيجه درستی دست پيدا كنيم زيرا زمانی می‏توانيم قضاوت درستی داشته باشيم كه اثری از احمد ندا يا ساير قراء پيش از ايشان موجود باشد در صورتی كه امكانات ضبط برای قراء پيش از محمد رفعت موجود نبوده است، براساس منابع قديمی كه وجود دارد و ابداعاتی كه ايشان در بحث قرائت وارد كرده‏اند سبكی مستقل را پديد آورده‏اند كه در قياس با افراد هم عصر خود همچون علی محمود و عبدالفتاح چيزهای جديدی است كه قبلا سابقه نداشته است.

اين قاری بين‏المللی قرآن كريم در پاسخ به اين پرسش كه كدام يك از قاريان از محمد رفعت تاثير پذيرفته‏اند، اظهار كرد: استادانی همچون عبدالباسط، شعيشع، كامل يوسف و حتی برخی قراء كه به تازگی به ايران سفر كرده‏اند همچون بسيونی و الليثی هم گاهی قطعاتی را از استاد محمد رفعت را می‏خوانند. البته تقليد در مصر كار مسمومی است و آن‌را نمی‏پسندند اما به طور استثناء هر كدام از قراء كه در تلاوت خودش از محمد رفعت بهره گرفته‏اند اين عمل آنان با استقبال روبرو شده است در واقع تنها تقليد از رفعت است كه باعث سرزنش نمی‏شود و حتی افتخاری بزرگ هم به شمار می‏آيد.

حالت معنوی صدای رفعت ناشی از روحانيت شخصی او است

شاه‏ميوه ويژگی‏های لحنی محمد رفعت را چنين بيان كرد: مرحوم رفعت به طور كلی صدای ممتازی داشت كه در تقسيم‏بندی اصوات قرآنی جزء اصوات خاشع به حساب می‏آيد، صوت خاشع يعنی صوتی كه بر شنونده تاثير می‏گذارد و در او حالت خشوع به وجود می‏آورد. صوتی كه حزن را به شنونده انتقال می‏دهد. ما در مورد همه قراء مصری اين تعبير را نداريم اما به طور مثال محمد صديق منشاوی هم دارای صوت خاشع بود و شنونده را تحت تاثير قرار می‏داد.

اين قاری بين‌المللی قرآن كريم ادامه داد: يكی ديگر از ويژگی‏های مهم رفعت جنس صدا و نوع صدايی است كه وقتی با الحان همراه می‏شود تاثير زيادی می‏گذارد، همچنين حالت معنوی كه در صدای ايشان وجود دارد ناشی از روحانيت شخصی و خلقيات ايشان است، به طور مثال مرحوم رفعت وقتی به تلاوت قرآن می‏پرداخت بسياری از افرادی كه تلاوت ايشان را می‏شنيدند می‏گفتند انگار او در بهشت نشسته است و قرآن می‏خواند.

وی تصريح كرد: روح تحزن و تاثير معنوی در تلاوت ايشان كاملاً هويدا است كه بخشی از اين تحزن به نوع نغماتی كه استفاده می‏كرد برمی‏گشت. مقامات محزون تلاوت همچون صبا و كرد در تلاوت رفعت بسيار به چشم می‏خورد، همچنين بخشی از اين امر نيز به حس و حال معنوی مرحوم رفعت برمی‏گردد.

شاه‏ميوه به بحث رفت و برگشت‏هايی كه استاد رفعت به طور مرتب از يك طبقه صوتی به سمت قرار و يا برعكس انجام می‏داده است، اشاره كرد و گفت: همين امر يكی از دلايلی است كه سبب ممتاز شدن سبك رفعت شده است، مسئله غفله‏ها يا فرم پايان دادن به نغمات و الحان نيز خاص محمد رفعت است و قراء مصری كه از رفعت تقليد می‏كنند وقتی وارد لحن رفعت می‏شوند به لحاظ غفله و حالت‏هايی كه به صدا می‏دهند، كاملاً متمايز از لحن خودشان هستند، به اين ترتيب است كه سبك رفعت يكی از سبك‏های ماندگار عالم تلاوت قرآن كريم است.

تفاوت رديف‏ها در هر تلاوت استاد رفعت ديده می‏شود

اين قاری بين‏المللی قرآن كريم تقليد از سبك محمد رفعت را محال ندانست اما بسيار مشكل عنوان كرد و گفت: تقليد از سبك رفعت دشوار است چون تفاوت رديف‏ها در هر تلاوتی ديده می‏شود، زمانی می‏توانيم بگوييم يك سبك قابل تقليد است كه حداقل در 10 يا 15 تلاوت ريشه‏های مشترك آن سبك را پيدا كنيم و بر اساس ريشه‏های مشترك و اسكلت كلی كه به دست آورده‏ايم به تقليد از آن بپردازيم اما چون سبك رفعت در هر تلاوتی متفاوت از تلاوت بعدی است و به نوعی بداهه‏خوانی می‏كرده است به ندرت می‏توان رديف مشتركی را از كل تلاوت‏های او اقتباس و آن را تقليد كنيم.

شاه‏ميوه در پايان زيباترين تلاوت‏های محمد رفعت را كه سالم و بدون ويرايش در ضبط است، تلاوت سوره‏های مباركه «يونس، مريم، كهف و چند آيه‏ای از سوره بقره» عنوان كرد و يادآور شد: به دليل عمليات فنی كه بر تلاوت‏های استاد رفعت انجام گرفته و تلاوت‏ها از گرامافون و صفحه‏های قديمی بر روی نوار انتقال پيدا كرده است، تلاوت‏ها مورد بازسازی قرار گرفته است و در برخی موارد صداها زير شده است و يا كلماتی كه افتادگی داشته است توسط شخص ديگری خوانده و جايگزين شده است.