جنبش جوانان مجاهدین سومالی اخیرا در بیانیهای پیوستن خود به القاعده را رسما اعلام کرد، این در حالی است که بحران سومالی و تنش خونین و خانمانسوز آن به طور روزافزون پیچیده شده و گسترش مییابد.
در اجلاس اخیر اتحادیه آفریقا که در آدیسآبابا، پایتخت اتیوپی برگزار شد موضوع سومالی و اوضاع بحرانی آن مطرح و شرکتکنندگان در این اجلاس بر ضرورت کمک به حل این بحران تاکید کرده و افزایش گسترده این بحران را تهدیدی برای امنیت آفریقا و جامعه جهانی دانستند. پژوهشگران مسائل آفریقایی و آگاهان به مسائل جنبشها و حرکتهای اسلامی انگیزهها و علل پیوستگی جنبش جوانان سومالی به القاعده را معلول عوامل و شرایط زیر دانستند:
1- در بعد فکری و اندیشه: این گروه از آغاز شکلگیری آن با گفتمان و ایدئولوژی القاعده و افکار بنلادن، رهبر القاعده قرابت و انطباق فکری و عقیدتی داشته و رهبران این جنبش بارها در اظهارات خود به این مساله اذعان داشته و رهبری بن لادن را مشروع دانستهاند.
2- گرچه پژوهشگران امنیتی و اطلاعاتی آمریکا روند فعالیت جنبش جوانان مجاهدین سومالی را پیگیری کرده و نسبت به روابط و پیوندهای سازمانی و ارگانیکی این گروه با القاعده حساس بودهاند ولی در گزارشها و تحلیلهای خود نمیتوانستند قاطعانه این جنبش را وابسته به القاعده بدانند.
3- برخی از نویسندگان سومالیایی که تحولات بنیادگرایی اسلامی در کشورشان را رصد میکردند در مقالات خود اشاراتی به اهتمام القاعده به سومالی و شاخ آفریقا داشته و برخی از شاخصهای روابط میان القاعده و گروههای سلفی همچون اتحاد اسلامی سومالی (مادر گروههای سلفی سومالی است) را بیان کردهاند و همچنین وقایع حضور جوانان سومالیایی در افغانستان و تماسهای آنها یا گروههای جهادی عرب تحت فرماندهی بن لادن. در این گزارش مطرح شده است این نویسندگان نقش افغانهای سومالیایی در تبلیغ و سازماندهی جوانان این سرزمین در قالب گروههای عقیدتی- نظامی با اندیشههای سلفی جهادی را بسیار مهم میدانند. پژوهشگران عرب بر این باورند که جنبش سلفیگری سومالی از آغاز ارتباط فکری و مالی با عربستان سعودی و نهادهای دینی آن داشته و رهبران جهادی جنبش سلفیگری روابط خوبی با بنلادن و دیگر گروههای سلفی جهادی منطقه خلیج فارس بویژه عربستان سعودی داشتهاند. این پژوهشگران روند و ماهیت روابط میان گروه سلفی جهادی سومالی با القاعده را مورد مطالعه قرار داده و نتایج زیر را دریافت کردند:
الف) سرهنگ (شیخ) حسن ترکی، رهبر گروه جبهه راس کامبونی (شهری در جنوب سومالی) که اخیرا متحد گروه جوانان مجاهدین سومالی شده در سالهای پایانی دهه 90 به سودان و یمن سفرهایی داشته و با بن لادن و دیگر رهبران القاعده تماسهایی داشته است. لازم به یادآوری است که حسن ترکی و شیخ طاهر اویس، افسران دوران حکومت «زیاد باره» بوده و از موسسان گروه سلفی اتحاد اسلامی سومالی است که پیشگام جریانات سلفی سومالی هر دو پیوندهای قوی با نهادهای سیاسی و دینی سعودی دارند.
ب- گروههای سلفی سومالی همچون اتحاد اسلامی (در دهه 80 و 90 فعال بوده)، گروه الاعتصام بالقرآن و السنه (از نیمه دهه 90 فعال و بقایای آن هماکنون فعالیت تبلیغاتی سلفی دارند)، گروه معسکر الفاروق، گروه معسکر راس کامبونی، حزب اسلامی سومالی به رهبری سرهنگ (شیخ) اویس و جنبش جوانان مجاهدین سومالی همگی از سوی عربستان سعودی و جمعیتهای خیریه و دینی آن، انواع کمکها و حمایتها را دریافت کرده و همگی در عرصه بحران و تنش سومالی فعال و به عنوان بازیگران محلی بحران مزمن این سرزمین نقشآفرین هستند.
4- اتحاد جنبش جوانان مجاهدین سومالی با القاعده از لحاظ زمانی برای بنلادن و رهبران القاعده بسیار مهم بوده بویژه اینکه این گروه سلفی در پاکستان، افغانستان و یمن مورد حملات نظامی و پیگردهای امنیتی و اطلاعاتی است. جنبش جوانان مجاهدین سومالی با اظهار حمایت خود از سلفیهای یمن و گروه القاعده جزیرهالعرب و اعلام آمادگی برای ارسال نیرو و کمکهای نظامی و لجستیکی به ایالتهای مرکزی یمن از گستره فعالیت محلی خارج و قلمروی اقدامات تهاجمی خود را به سطح منطقهای و بینالمللی ارتقا داده است.در گذشته شیخ محمد عبدی گودانی، رهبر جنبش جوانان مجاهدین سومالی در یک مصاحبه ویدئویی (در اواخر دسامبر 2009 پخش شد) تبعیت خود و گروهش از فرامین بنلادن، رهبر القاعده را اعلام داشت ولی رهبران عملیاتی گروه همچون شیخ فواد محمد شانکول و شیخ مختار روبو معروف به ابومنصور در اواخر ژانویه سال جاری پیوستن این گروه به القاعده را رسما اعلام داشتند.
پیامدهای این اتحاد و پیوستگی را میتوان چنین پیشبینی کرد:
1- تدوام بحران و تنش ویرانگر میان دولت موقت به رهبری شیخ شریف شیخ احمد و گروههای سلفی جهادی بویژه جنبش جوانان و حزب اسلامی به رهبری اویس. براساس آمارها و گزارشهای گروهها و محافل حقوق بشر و کمکرسانی از سال 2007 تاکنون 21 هزار سومالیایی کشته و حدود 5/1 میلیون نفر به خاطر این جنگ فاجعهآمیز آواره شدهاند و تمام زیرساختهای اقتصادی این کشور منهدم شده است.
2- روند اتحاد و ادغام میان گروههای سلفی سومالی با این رویداد تشدید خواهد شد.
3- تحرکات نظامی توسعهطلبانه گروه جوانان مجاهدان سومالی از جنوب و مناطق مرکزی کشور گسترش و به سوی اشغال موگادیشو (پایتخت) پیش رفته و زمینهها را برای سقوط دولت موقت فراهم خواهد کرد.
4- گرچه اتحادیه آفریقا در اجلاس سران اخیرش قولهايی جهت حمایت از دولت موقت داده ولی عوامل سقوط و شکست دولت شیخ شریف به قوت خود باقی است.