تهران 23 و 24 شهريورماه ميزبان همايش «هم‌انديشي ايران و آفريقا» با حضور برخي از مقامات عالي‌رتبه قاره سياه است.
به گزارش خبرگزاري فارس، تهران سه‌شنبه و چهارشنبه هفته آينده (23 و 24 شهريورماه) ميزبان همايش «هم‌انديشي ايران و آفريقا» با حضور برخي از مقامات عالي‌رتبه، صاحبنظران، تجار و آفريقاست.
چشم‌انداز همكاري‌هاي ايران و آفريقا، نقش‌آفريني آفريقا در آينده نظام بين‌الملل، نقش تجارت در توسعه روابط اقتصادي بين آفريقا و ايران و نقش رسانه‌هاي جمعي در ارتقاء وحدت در آفريقا، آثار بحران‌هاي منطقه‌اي در توسعه آفريقا، تروريسم بين‌المللي و توسعه پايدار در آفريقا، تنوع فرهنگي در اين قاره و ... از جمله موضوعات مورد بحث در اين همايش دو روزه است.
قرار است در حاشيه اين همايش نيز نمايشگاه كالاها و خدمات ايراني، صنايع دستي و جاذبه‌هاي گردشگري كشورمان برگزار شود.
رامين مهمان‌پرست سخنگوي وزارت خارجه پيش از اين در گفت‌وگويي با خبرنگار فارس با اعلام خبر برگزاري اين همايش، راهكارهاي حضور جدي شركت‌هاي دولتي و بخش خصوصي كشورمان در آفريقا در راستاي تعميق روابط ايران و آفريقا، توسعه همكاري‌هاي اقتصادي، شناساندن ظرفيت‌هاي كشورمان براي مردم آفريقا و يافتن ظرفيت‌هاي مناسب و معرفي آن به شركت‌هاي ايراني، همكاري‌هاي فرهنگي و رسانه‌اي و رايزني‌هاي مشترك براي مقابله با بحران‌هاي جهاني به ويژه بحران اقتصادي را از جمله برنامه‌هاي بلندمدتي خواند كه برگزاري اين هم‌انديشي مي‌تواند بخشي از اين برنامه‌ها را عملياتي كند.
در آستانه برگزاري اين همايش، نگاهي كوتاه به قاره آفريقا و سياست خارجي ايران در قبال اين قاره خالي از فايده نيست.
قاره آفريقا دومين قاره به لحاظ وسعت پس از آسيا با 54 كشور و جمعيتي بالغ بر 900 ميليون نفر، از شمال به درياي مديترانه، از شمال شرق به كانال سوئز و درياي سرخ، از شرق به خليج عدن، از جنوب شرق به اقيانوس هند و از غرب به اقيانوس اطلس محدود مي‌شود.
آفريقا در دو سوي خط استوا قرار گرفته و نواحي اقليمي متعددي را در بر مي‌گيرد. سودان بزرگ‌ترين كشور آفريقا و كوچك‌ترين منطقه آن، جزاير سيشل در اقيانوس هند است. گامبيا نيز كوچك‌ترين كشور ناحيه خشكي اين قاره است.
قاره سياه از لحاظ اقتصادي داراي منابع و ثروت‌هاي طبيعي بسياري است و همواره در طول تاريخ مورد توجه استعمارگران بوده كه حاصلي جز به هدر رفتن استعدادهاي ملل آفريقايي، بحران هويت و مشكلات فراوان فرهنگي و اجتماعي نداشته است.
96 درصد الماس، 90 درصد كروم، 85 درصد پلاتين، 50 درصد كبالت، 55 درصد منگنز، 40 درصد بوكسيت، 13 درصد مس، 50 درصد فسفات، 65 درصد طلا، 30 درصد توريوم و اورانيوم جهان در اين قاره وجود دارد. البته اقتصاد اين قاره بيشتر بر محور كشاورزي و دامپروري استوار مي‌باشد.
براساس آمار منتشره برنامه ملل متحد در فوريه 2004 در فاصله سال‌هاي 1999 تا 2003 سهم آفريقا از تجارت جهاني در سطح 1.8 درصد باقي مانده است. از مجموع 54 كشور اين قاره 37 كشور عضو اصلي و 7 كشور نيز عضو ناظر سازمان تجارت جهاني هستند.
بيش از 50 درصد جمعيت اين قاره را مسلمانان تشكيل مي‌دهند و 30 كشور آفريقايي در سازمان كنفرانس اسلامي عضويت دارند.
حضور بيش از سه هزار گروه قومي و نژادي و بيش از چند صد لهجه و زبان بومي از ديگر نكات قابل توجه قاره سياه است.
و اما ايران و آفريقا؛
انقلاب اسلامي ايران به دليل ماهيت و روح آزاديخواهي، استعمارستيزي و خدا محوري از همان ابتدا به سرعت مورد توجه مردم آفريقا قرار گرفته و با كسب جايگاه ارزشمندي نزد ملل اين قاره، از وجهه و اعتبار خاصي برخوردار شده است.
به همين خاطر گسترش و تعميق روابط با كشورهاي اين قاره در تمامي ابعاد به عنوان يكي از مهم‌ترين رويكردها در سياست خارجي جمهوري اسلامي در دستور كار قرار گرفت.
جمهوري اسلامي ايران به لحاظ عدم وجود سابقه استعماري و بر عكس داشتن مواضع ضد استكباري، حمايت از مبارزات استقلال طلبانه كشورهاي آفريقايي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، حضور نسبتاً نيرومند پس از پيروزي انقلاب در ابعاد سياسي اين قاره، ارائه كمك‌هاي انساندوستانه پايدار (تاسيس درمانگاه‌هاي هلال احمر، فعاليت‌هاي جهاد سازندگي، تاسيس دانشگاه و مدارس مختلف، اعطاي كمك‌هاي توسعه‌اي و ...)، نگرش مثبت ملت‌ها و دولت‌‌هاي آفريقايي نسبت به ايران با توجه به اشتراكات و نگاه‌هاي مشابه به پديده استعمار و استكبار، جمهوري اسلامي ايران به عنوان كشوري در حال توسعه و قدرتمند در منطقه خاورميانه و داراي ظرفيت مناسب تبديل شدن به طرف همكاري با كشورهاي آفريقايي، دارا بودن توانايي‌هاي اقتصادي، علمي و فناوري داراي موقعيت ويژه در آفريقاست.
* دولت نهم و آفريقا
با آغاز به كار دولت نهم گسترش روابط سياسي، فرهنگي و اقتصادي و توجه بيش از پيش به مناسبات همه جانبه با كشورهاي آفريقايي از مهم‌ترين رويكردهاي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران بوده و طي چهار سال گذشته اقدامات قابل توجه‌اي در اين زمينه صورت گرفته است.
تشكيل معاونت آفريقا در وزارت خارجه، اقدامات اوليه براي برگزاري اجلاس سران ايران و آفريقا در تهران، تدوين برنامه ميان مدت و بلند مدت راهبردي با آفريقا به عنوان يك ضرورت، گسترش حضور فرهنگي و اجراي برنامه‌هاي فرهنگي و اجتماعي در كشورهاي آفريقايي، شروع گفتمان و ارتباطات در زمينه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي كشورمان در آفريقا، تعامل مثبت و همسو با كشورهاي آفريقايي در سازمان‌هاي بين‌المللي خصوصاً موضوع حقوق بشر، توسعه همكاري‌هاي دفاعي و امنيتي، گسترش همكاري‌هاي بازرگاني و سرمايه‌گذاري، ايجاد خطوط مونتاژ اتومبيل و تراكتور در آفريقا، افتتاح چند سفارتخانه جديد آفريقايي در تهران و ... از جمله اقدامات دولت نهم در رابطه با آفريقا بوده است.
از جمله اقدامات دولت نهم از تابستان 1384 تا تابستان 1388 به شرح زير است.
249 مورد سفرهاي رسمي انجام شده از جمهوري اسلامي ايران به آفريقا و 214 مورد سفرهاي رسمي انجام شده از آفريقا به جمهوري اسلامي ايران، برگزاري 29 مورد كميسيون مشترك اقتصادي و كميته‌هاي سياسي با كشورهاي آفريقايي، 149 توافق امضا شده كه بسياري از آنها اجرايي شده است، 50 ميليون دلار كمك‌هاي توسعه‌اي به طرح‌هاي اجرايي در آفريقا، 2012 مورد پيام‌هاي مبادله شده، 5 مورد گشايش سفارت و دفاتر سياسي از سوي دو طرف، 5 مورد افتتاح درمانگاه هلال احمر در آفريقا، 68 مورد برگزاري نمايشگاه و شركت در نمايشگاه‌هاي بين‌المللي در آفريقا، 30 مورد برگزاري سمينارهاي اقتصادي در آفريقا، 105 مورد اعطاي بورسيه به دانشجويان نخبه آفريقايي، 102 مورد برگزاري ميزگردهاي فرهنگي و نمايشگاه كتاب و ديگر نمايشگاه‌هاي فرهنگي.
* دولت دهم و آفريقا
اساس سياست خارجي دولت دهم در روابط با آفريقا مبتني بر تقويت و اهتمام بيشتر بر فعاليت‌ها و اقدامات گذشته در زمينه‌هاي مختلف و به كارگيري ابتكارات بيشتر و جديدتر در حوزه سياست خارجي، با نشاط بيشتر و سرعت بالاتر خواهد بود.
براي عملياتي كردن اين موضوع، راهبرد دقيق نظري و عملياتي طراحي و تدوين شده كه عناصر آن به شرح زير است.
راهبرد روابط با آفريقا در دولت دهم:
در پايان كار دولت نهم و در آستانه شروع به كار دولت دهم، در راستاي تلاش‌هاي به كار گرفته شده ظرف چهار سال گذشته با به كارگيري دستاوردها و تجربيات با ارزش به دست آمده و با توجه به ضرورت اجتناب ناپذير و احساس نياز مبني بر وجود راهبردي مدون جهت كار با كشورهاي آفريقايي، برنامه كلان راهبردي روابط با كشورهاي آفريقايي بازبيني و تدوين و به صورت يك سند مفصل به تصويب شوراي عالي امنيت ملي رسيده است.
اين راهبرد با استفاده از عناصر زير تهيه و تدوين شده است.
- مجموعه اصول حاكم بر سياست خارجي كشور در قانون اساسي
- اهداف سند چشم‌انداز 20 ساله كشور
- برنامه پنجم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشور
- مولفه‌هاي مصوبه شوراي عالي امنيت ملي كشورمان در خصوص راهبردهاي روابط با كشورهاي آفريقايي
- تجربه 30 سال روابط با كشورهاي آفريقايي و آسيب شناسي روابط
- تلاش‌ها و دستاوردهاي به دست آمده در دوره دولت نهم در روابط با آفريقا
رويكردهاي دولت دهم در روابط با آفريقا
* رويكرد سياسي و ديپلماتيك:
1- تحرك بيش از دوره‌هاي قبل در جهت توسعه روابط سياسي، فرهنگي و اقتصادي با كشورهاي آفريقايي و عدم انفعال در برابر مواضع كشورهاي متخاصم براي حضور فعال و پوياي جمهوري اسلامي ايران در قاره سياه؛
2- تلاش جهت تقويت روحيه عدالت‌خواهي، مبارزه با بي‌عدالتي و سياست‌هاي استعماري و سلطه‌جويانه، در بين دولت‌ها و ملت‌هاي آفريقايي؛
3- برنامه‌ريزي دقيق و عملي جهت حضور گسترده در نقاط مختلف آفريقا خصوصا نقاط استراتژيك – مانند شاخ آفريقا – به عنوان روزنه‌هاي تنفسي كشورمان براي سال‌هاي آينده؛
4- تلاش براي تشكيل اجلاس سران ايران و آفريقا در تهران؛
5- برنامه‌ريزي هوشمند براي جلب اعضاي آفريقايي عدم تعهد در جبهه جمهوري اسلامي ايران (به عنوان رئيس آتي جنبش عدم تعهد و تلاش جهت ايجاد مقر و دبيرخانه جنبش در تهران)؛
6- همكاري پويا و همسو در سازمان‌ها و مجامع بين‌المللي و منطقه‌اي با كشورهاي آفريقايي؛
7- فعال‌تر كردن نمايندگي‌هاي كشورمان در جهت اهداف و منافع كشور و تقويت روحيه ولايتمداري ديپلمات‌هاي كشورمان در آفريقا؛
* رويكرد فرهنگي و اجتماعي:
8- پيگيري مستمر و در عين حال هوشمندانه امور فرهنگي و اجتماعي مورد نظر جمهوري اسلامي ايران در قاره آفريقا؛
9- نهادينه كردن كارهاي فرهنگي، علمي و تبليغي در كشورهاي آفريقايي با هدف تبديل تهديدها به فرصت‌ها؛
10- ايجاد ارتباط و تماس‌هاي نزديك با انجمن‌ها، گروه‌ها و تشكيلات فرهنگي و دانشگاهي در كشورهاي آفريقايي با هدف آشنا ساختن آنان با اهداف نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران و واقعيات موجود كشورمان و خنثي‌سازي توطئه و تبليغات منفي و مغرضانه رسانه‌اي غربي؛
11- توجه به كشورها و ملل مسلمان در آفريقا؛
12- افزايش سفرهاي فرهنگي بين دو طرف در جهت اهداف فرهنگي مورد نظر. در اين رابطه نخبگان فرهنگي آفريقايي شناسايي شده و ارتباط مرتب و سازماندهي شده‌اي با آنان برقرار خواهد شد؛
13- ايجاد ساز و كار تعامل و هماهنگي نهادهاي فرهنگي در آفريقا با يكديگر و با سفارتخانه‌هاي كشورمان در كشورهاي آفريقايي؛
* رويكرد اقتصادي و توسعه‌اي:
14- حركت به سوي توسعه كشورهاي آفريقايي به عنوان يك ضرورت در جهت اهداف كلان نظام؛
15- تاكيد بر اجماع نظر رهبريت و مجموعه مديريت كلان نظام درخصوص قرار گرفتن آفريقا در ظرفيت جهاني توسعه اقتصاد و اولويت محرز دولت دهم در بسط و توسعه روابط با كشورهاي قاره آفريقا؛
16- جهت‌دهي بهتر به كمك‌هاي توسعه‌اي در راستاي اهداف سياسي، فرهنگي، اقتصادي و امنيتي نظام؛
17- فعال‌سازي و استفاده گسترده و ساماندهي شده بخش خصوصي كشور و استفاده از ظرفيت‌هاي قابل توجه آنان در زمينه‌هاي سرمايه‌گذاري و بازرگاني با كشورهاي آفريقايي؛
در اين زمينه رامين مهمان‌پرست سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان در گفت‌وگويي با خبرنگار فارس در خصوص عملكرد دستگاه سياست خارجي در آفريقا اظهار داشت: متاسفانه ظرفيت‌هاي آفريقا كمتر معرفي شده است. اين كشورها به لحاظ فرهنگي با ما نزديك هستند و مي‌توانيم در كنار همديگر كمك كنيم تا رشد و توسعه افزايش يابد و توانمندي‌هاي جمهوري اسلامي ايران در اين زمينه مي‌تواند در خدمت مردم آفريقا قرار گيرد.
به گفته مهمان‌پرست فرصت‌هاي اقتصادي خوبي كه در آفريقا وجود دارد مي‌تواند براي شركت‌ها و بخش‌هاي خصوصي ما فرصت مناسبي باشد.
سخنگوي وزارت خارجه با بيان اينكه ما در سياست داخلي خود خصوصي سازي و اجراي اصل 44 قانون اساسي را دنبال مي‌كنيم، خاطرنشان كرد: طبيعي است يكي از انتظارات از دستگاه سياست خارجي، اين است كه ديپلماسي اقتصادي را به طور جدي پيگيري كند. بخش‌هاي خصوصي و دولتي اقتصادي كشور ما انتظار دارند كه تحرك دستگاه ديپلماسي براي آنها فرصت‌هاي حضور جدي‌تر در خارج از كشور را فراهم كند.
مهمان‌پرست با تأكيد بر اينكه در سياست‌هاي آتي ما توجه به كشورهاي آفريقايي به عنوان موضوع مهم و جدي در دستور كار قرار دارد، اظهار داشت: به زودي نشست‌هايي را با مجموعه كشورهاي آفريقايي برگزار خواهيم كرد كه يكي از آنها اين است كه ظرفيت‌هاي موجود اقتصادي، ظرفيت‌هاي همكاري‌هاي فرهنگي بين ايران و اين منطقه بررسي و علاوه بر آن به نقش رسانه‌ها نيز توجه شود.
وي ادامه داد: ما در اين نشست مشترك بايد با يكديگر همكاري كنيم تا رسانه‌هاي ايران و كشورهاي آفريقايي به معرفي ظرفيت‌هاي يكديگر كمك كنند.
مهمان‌پرست اضافه كرد: در برنامه‌هاي بعدي نيز به دنبال اين هستيم كه چارچوب‌ها و زيرساخت‌هاي همكاري‌هاي تعريف شده اقتصادي بين ايران و آفريقا را با يكديگر دنبال كنيم. به اعتقاد ما اگر مجموعه‌هايي طراحي شود تا بتواند پشتوانه حضور بخش‌هاي اقتصادي ايران و كشورهاي آفريقايي را ايجاد و زمينه فعال شدن ارتباط مستقيم بخش‌هاي ما و به ويژه بخش‌هاي خصوصي كشور ما و كشورهاي آفريقايي را به دنبال داشته باشد اينها مي‌تواند يك جهش در روابط ما با اين كشورها ايجاد كند.
سخنگوي دستگاه ديپلماسي با ذكر اين نكته كه برنامه‌هايي در اين زمينه طراحي شده، افزود: انشاءالله اين برنامه‌ها اجرايي خواهد شد.
وي يكي از مباحثي كه مي‌تواند به دنبال برگزاري نشست‌هاي مختلفي كه ما با كشورهاي آفريقايي داريم كامل كننده اين تحركات باشد را نشست سران ايران و آفريقا عنوان كرد و گفت: بعد از اينكه ساختارهاي همكاري مشخص شد و ظرفيت سازي‌ها با كمك رسانه‌ها صورت گرفت و نشست‌هاي تخصصي باعث شد فضاهاي جديد همكاري معرفي شود و تصميماتي براي اين همكاري‌ها اتخاذ گردد مقدمه خيلي خوبي خواهد بود تا ما اجلاس سران كشورهاي آفريقايي را در تهران برگزار كنيم.
