خبرگزاری اسوشیتدپرس در گزارشی از قاهره به قلم حمزه هنداوی به بررسی بحران سیاسی تونس و پیامدهای احتمالی ان برای دیگر کشورهای عربی پرداخت و نوشت ...


در نشانه ای احتمالی از تقلید خودجوش از تلاشهای مردمی در تونس و اقداماتی که در نهایت موجب قیام مردمی و سرنگونی رژیم زین العابدین بن علی در تونس شد ، برخی از معترضان در کشورهای مصر ، موریتانی و الجزایر نیز طی روزهای اخیر دست به اقداماتی مشابه و خودسوزی زده اند .

کارشناسان بروز این حوادث را طی روز گذشته در این کشورها هر چند بطور پراکنده ، بازتابی از نارضایتی و یاس فزاینده افکار عمومی از بسیاری از رژیمهای عربی می دانند که بشدت در برابر اصلاحات مقاومت می کنند .

این روشها عموما شیوه هایی نمادین برای نشان دادن اعتراض در منطقه ای هستند که حاکمان ان ابراز نارضایتی و اعتراض را تحت هیچ شرایطی تحمل نمی کنند .

در هر حال خودسوزیها در مصر و الجزایر و موریتانی ؛ تقلیدی خودجوش از اقدام یک جوان بیکار بیست و شش ساله تونسی در ماه گذشته بود که با خودسوزی موجی از اعتراضات در تونس برانگیخت ؛ اعتراضاتی که در نهایت به سرنگونی رژیم زین العابدین بن علی رئیس جمهوری از اریکه قدرت در هفته گذشته انجامید .

بن علی مدت بیست و سه سال را با سیاست مشت اهنین بر تونس حکم راند ، وضعیت حکومت وی بر تونس از لحاظ طول دوره زمانی ، مشابه گروه دیگری از حکام خودکامه در سراسر جهان عرب قلمداد می شود ؛ حکامی مانند معمر قذافی رهبر لیبی که از سال 1969 بر این کشور حکومت می کند ، حسنی مبارک رئیس جمهور مصر که از سال 1981 زمام امور این کشور را در دست دارد یا علی عبدالله صالح در یمن که از زمان تصدی قدرت در بیش از سی سال پیش تاکنون ، بر این کشور فقیر حکم می راند .

سقوط ناگهانی و غیر منتظره رژیم بن علی در تونس ،‌ نداهایی را مبنی بر لزوم تغییر و اصلاحات در اقصی نقاط جهان عرب بلند کرده است ، ولی فعالان عرب با واقعیت تلخی در این کشورها روبرو هستند ؛ نیروهای امنیتی گسترده که بشدت اوضاع را تحت کنترل دارند و رژیمهای تندرو که هرگونه نارضایتی و اعتراض را سرکوب و خفه می کنند .

مردانی که طی روزهای اخیر در این کشورهای عربی اقدام به خودسوزی کرده اند ، ظاهرا از خودسوزی محمد بوعزیزی فارغ التحصیل دانشگاه الهام گرفته اند که پلیس تونس چرخ دستی میوه و سبزیجات او را در بازار توقیف کرده بود .

مرگ این جوان انچنان موجی از اعتراضات را در میان جوانان تحصیل کرده و بیکار تونسی برانگیخت که سرانجام بن علی را سرنگون کرد .

توسل به خودسوزی به نشانه اعتراض در کشورهای جهان عرب چندان معمول نیست و بیشتر کارشناسان ان را به معترضان در خاور دور یا شبه قاره هند نسبت می دهند .

ولی زنان مصری در نواحی روستایی یا مناطق محروم شهری این کشور ، گاهی به نشانه اعتراض به خشونت شوهرانشان یا زور و اجبار والدین دست به خودسوزی می زنند .

سلامه احمد سلامه تحلیلگر مشهور مصری در این باره می گوید :‌ ‌ روشن است که تونس و رویدادهای ان بر مصر و الجزایر تاثیر داشته است و از این جهت تلاش دیروز خودسوزی در برابر پارلمان مصر در قاهره ، نشانه ای نگران کننده برای دولت این کشور خواهد بود .

‌ با این همه احمد ابوالغیط وزیر امور خارجه مصر هر گونه احتمال سرایت و گسترش بحران سیاسی تونس را به دیگر کشورهای منطقه منتفی دانسته است .

وی روز یکشنبه با بیان این مطلب به خبرنگاران گفت : ‌ این گمانه زنیها معنا ندارد ، کسانی که چنین خیالاتی را مطرح می کنند و سعی دارند اوضاع را بر هم بزنند ، نمی توانند به اهدافشان برسند و تنها به خودشان لطمه خواهند زد .

با این وجود یاس و سرخوردگی فزاینده از گسترش بیکاری ، افزایش بهای مواد غذایی و فقدان اصلاحات دمکراتیک ،‌ مصر و دیگر کشورهای منطقه را فرا گرفته و دولتهای عرب با شکایات و اعتراضات مشابه روبرو هستند .

مقامات امنیتی در مصر اعلام کردند مرد 48 ساله ای که دیروز خود را در برابر ساحتمان پارلمان در قاهره اتش زد ، مالک یک رستوران کوچک بوده است که از اقدام دولت در ممانعت از خرید نان ارزان قیمت یارانه ای و فروش ان به مشتریان در رستورانها به خشم امده بود . این مرد از ناحیه گردن صورت و پاها دچار سوختگی سطحی شده است زیرا رانندگان و ماموران پلیس بلافاصله برای نجات وی دست به کار شدند .

تصاویر این خودسوزی که در دوربینهای مدار بسته ضبط شده و با یک دستگاه موبایل فیلمبرداری شده ؛‌ هم اکنون روی اینترنت قرار دارد .

همچنین دیروز مردی که گفته می شود از سیاستهای دولت موریتانی ناراضی است ،‌خود را در داخل خودرویش در برابر یک ساختمان دولتی در نواکشوت ، پایتخت موریتانی اتش زد .

وزیر امور خارجه موریتانی اعلام کرد پلیس این مرد 43 ساله را به بیمارستان منتقل کرده است .

در الجزایر نیز مقامات محلی که خواستند نامشان فاش نشود اعلام کردند مردی که از بیماریهای مزمن رنج می برد ،‌دیروز دوشنبه در اعتراض به هزینه های بهداشتی و درمانی در این کشور خود را اتش زد و در بیمارستان بستری شده است .در شهر ماسکارا نیز یک ماهیگیر با ریختن بنزین می خواست خودسوزی کند که رهگذران جلوی او را گرفتند .

این هفتمین مورد تلاش برای خودسوزی در شهرهای الجزایر از روز شنبه محسوب می شود .

تحلیلگران در هر صورت با اشاره به حرام بودن خودکشی در شریعت اسلام می گویند پیش بینی گسترش این پدیده اعتراضی در میان مردم کشورهای منطقه دشوار است .

در هر حال خودسوزیهای دیروز در مصر موریتانی و الجزایر نشانه هایی بارز از سرخوردگی در میان مردمی است که امیدهای خود را به بهبود اوضاع اقتصادی و ازادیهای بیشتر در کشورهایشان از دست داده اند .

مصر طی چند سال گذشته به لطف اجرای برخی اصلاحات ، موفق شده است رشد اقتصادی خوبی داشته باشد ولی مزایای این رشد اقتصادی شامل همه اقشار جمعیت هشتاد میلیون نفری این کشور نشده است و هم اکنون حدود نیمی از مصریها زیر خط فقر یعنی با درامد روزانه دو دلار زندگی می کنند .

هشام بهجت رئیس یک گروه مدافع حقوق بشر در این باره می گوید : حوادث اخیر در تونس الهام بخش فعالان دمکراسی در مصر برای پیشبرد اصلاحات بوده است و انچه این روزها روی می دهد گامی در این جهت خواهد بود .

لیکن وی با اشاره به موارد تلاشهای خودسوزی می گوید :‌ ‌هنوز زود است که بگوییم این تلاشها در این کشورها به یک پدیده تبدیل خواهد شد و بهتر است امیدوار باشیم که این اتفاق روی ندهد ، زیرا خودسوزی اقدامی غم انگیز و در عین حال غیر قابل قبول است .