خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: معاون مرکز مطالعات آفریقا هدف دولت سودان از امضای قرارداد 2005 با شورشیان را خرید فرصتی برای جلب رضایت مردم جنوب دانست که بدلیل بحران سازی های غرب در مناطقی مانند دارفور از دست رفت.




دکتر "احمد بخشی" معاون مرکز مطالعات آفریقا در تشریح تبعات تقسیم سودان به خبرگزاری مهر گفت: همه پرسی بازتاب تمام تحولات قبل و بعد از استقلال سودان است، قبل از استقلال که بحث حضور قدرتهای استعماری در قاره آفریقا و تفرقه افکنی های ناشی از آن بوده و بعد از استقلال هم که نزدیک به 50 سال از آن می گذرد، این کشور شاهد 38 سال درگیری بوده است. این درگیریها در مقاطع مختلفی رخ داده و آخرین آن هم از سال 1982 تا 2005 در جریان بوده است. گروههای درگیر در این جریان خواسته هایی داشته اند که از جمله آن بحث فدرالیزم بوده و در قرارداد "نیواشا" که در سال 2005 به امضا رسید، این خواسته را به منصه ظهور رساندند. این اقدام با حمایت غیرمستقیم آمریکا صورت گرفت.

وی افزود: اما مسائلی که پس از امضای این موافقتنامه بوجود آمده نیز مزید بر علت شده است. از جمله اینکه دولت "عمر البشیر" نتوانسته منابع را بطور عادلانه در تمام بخشهای سودان توزیع کند. شاید یکی از دلایل این امر حضور سران و مقامهای دولتی در بخش مرکزی و شمالی بوده که موجب عدم توجه آنان به بخشهای جنوب و حتی بخشهایی مانند دارفور شده است. این موضوع باعث بوجود آمدن نارضایتی جنوبیها از دولت مرکزی شده است.

زمینه های جدایی جنوب سودان
کارشناس آفریقا در مورد زمینه های جدایی جنوب سودان اظهار داشت: بحث بحران هویت مسئله ای است که سودان با آن دست به گریبان است، این بحران به ویژه طی سالهای اخیر به اوج خود رسیده، بحث مسلمان و غیرمسلمان، شمال و جنوب اینها واژه هایی است که آنقدر در این مدت تکرار شده که الان دیگر به راحتی بحث شمال و جنوب سودان مطرح می شود و اذهان برای پذیرش این مسئله آمادگی دارد. این البته فرایندی طولانی دارد که نهایتا به اجرای همه پرسی اخیر سودان انجامیده است. به هر حال قراردادی امضا شده و طبق آن باید این کار صورت می گرفت.

در طول این مدت خیلی ها این انتقاد را مطرح می کردند که دولت مرکزی و "علی عثمان طاها" معاون وقت عمر البشیر چرا تن به امضای این قرارداد داده که نهایتا به اینجا ختم شود و آنها در جواب می گفتند که ما با این کار زمان خریده ایم و در مدت این شش سال می توانیم توجهات را به منطقه جنوب داشته و بسیاری از منابع را به این منطقه سرازیر کرده و به نحوی علاقمندی مردم منطقه را به سمت شمال جلب کنیم تا اگر هم همه پرسی برگزار شد، گرایش مردم به شمال باشد.
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر در یکی دو سال مانده به این موضوع ما بحرانی را تحت عنوان بحران دارفور در سودان شاهد هستیم، این بحران با توجه به زمینه سازیهای قدرتهای فرامنطقه ای و بی توجهی دولت مرکزی به سمت غرب کشور، باعث می شود که توجهاتی که دولت باید به سمت جنوب داشته باشد، متوجه غرب شود و تمام پتانسیل دولت صرف این بخش شود و در این بین جنوبیها هم یک سری پستهای کلیدی مانند معاون رئیس جمهوری را گرفته اند و توانسته اند زیرساخت ایجاد کرده و مشروعیت خود را در منطقه جنوب به منصه ظهور برسانند. بطوری که در انتخابات سال 2010 نامزد جنوب در منطقه جنوب رای اول را آورد. هر چند البشیر در نهایت اکثر آرا را از آن خود کرد اما نتوانست در بین مردم جنوب رای لازم را بیاورد. این مسئله نشان می دهد که مشروعیت شمالیها در حال از دست رفتن در منطقه جنوب است.

دکتر بخشی افزود: در مجموع می توان گفت که انتخابات آوریل گذشته تیرخلاصی به سودان بود و شمالیها متوجه شدند که در این پروژه زمانی که قرار بود طی آن کاری صورت دهند موفق نبوده اند. از سوی دیگر هم فشارهای مختلفی همزمان ایجاد شد، بحث دادگاه بین المللی، بحث تحریمها و بحث قرار دادن سودان در فهرست سیاه، که تمام این مسائل دست به دست هم داد تا البشیر تن به این جدایی بدهد. هر چند توافقی بین المللی برای اجرای همه پرسی صورت گرفته بود و باید این کار انجام می شد.

روند برگزاری همه پرسی

معاون مرکز مطالعات آفریقا در تشریح روند برگزاری همه پرسی گفت: در ابتدا قرار بود میزان مشارکت مردمی برای قانونی بودن همه پرسی 75 درصد باشد که خب این را تغییر دادن و به 60 درصد رساندند و خوب این موضوع هم به عاملی برای قطعی شدن نتیجه همه پرسی تبدیل شد. در این مسئله پای کشورهای خارجی بویژه رژیم صهیونیستی و آمریکا و نماینده این کشور "سوزان رایس" در میان بود که بالاخره با فشارهایی که ایجاد کردند، موافقت سودان را گرفتند. در روز چهارم همه پرسی هم دیدیم که همه نهادهای نظارتی دم از احراز مشارکت 60 درصدی و قانونی بودن این همه پرسی زدند و حالا صرفنظر از نتیجه آن، صحت این انتخابات محرز بوده و نمی توان از نتیجه آن گریخت.

وی در ادامه اظهار داشت: با توجه به استقبال مردم جنوب از این همه پرسی و سکونت بیشتر رای دهندگان در این منطقه پیش بینی ها همگی حاکی از رای همگانی به جدایی است. در مورد موضع احتمالی دولت سودان باید گفت اگر یک سال پیش به اظهارات البشیر نگاه کنیم متوجه تاکیدهای مکرر وی بر موضوع وحدت می شویم اما همانطور که گفته شد، انتخابات سال گذشته نشان داد که وی چندان هم مقبولیتی در جنوب ندارد و اینگونه شد که وی در آخرین سفرش پیش از همه پرسی به منطقه جوبا در جنوب عنوان داشت که اگر جنوبیها رای به جدایی دهند، اولین کشوری خواهیم بود که این کشور را به رسمیت خواهیم شناخت.

به اعتقاد وی از جمله دلایلی که برای این تغییر موضع البشیر می توان برشمرد یکی فشارهای داخلی از سوی گروههای مخالف و دیگری فشارهای خارجی و از همه مهمتر بحثهای منطقه ای و بین المللی است، چرا که خیلی از کشورهای منطقه با دولت وی همراهی نکردند. علاوه بر آن اتحادیه آفریقا، سازمان ملل و مجامع بین المللی از برگزاری این همه پرسی حمایت کردند، خوب این قراردادی بود که از سوی هر دو طرف امضا شده بود و عدم برگزاری همه پرسی ممکن بود باز به جنگ داخلی بیانجامد. مضاف بر اینکه مقصر اصلی در اینجا دولت سودان قلمداد می شد که نتوانسته بود تعهدات خود را انجام دهد. این فشارها و لزوم احترام به رویه های بین المللی باعث شد که سودان به همه پرسی تن بدهد.

موضع کشورهای عربی در مورد تقسیم سودان

دکتر احمد بخشی در مورد موضع گیری کشورهای منطقه مانند عربستان گفت: که این کشورها هم خود را ناگزیر به احترام گذاشتن به رویه های بین المللی می بینند. علاوه بر آن، این کشورها اگر قرار بود موضع گیری کنند باید در زمان امضای این قرارداد چنین اقدامی کرده و با آن مخالفت می کردند، اما متاسفانه این انسجام در بین کشورهای عربی وجود ندارد، حتی موضع گیریهایی که در جهان اسلام در برابر دادگاه بین المللی لاهه صورت گرفت، چندان شدید نبود و تنها شامل موضع گیری برخی کشورها بصورت جداگانه بود. این مسئله به وابستگی برخی از این کشورها به غرب و عدم استقلال رای آنها بازمی گردد. در مورد همه پرسی جنوب سودان هم این وضعیت وجود دارد، اما آنها در اینجا با مطرح کردن مسئله رویه بین المللی و گرفتن ژست دیپلماتیک اظهار نظر خود را به اعلام نتیجه همه پرسی موکول می کنند. قدر مسلم این است که کشورهای منطقه و جهان اسلام پس از همه پرسی هم نخواهند توانست کاری از پیش ببرند و باید منتظر تبعات ناشی از جدایی جنوب سودان باشند.

ادامه دارد...