ایرنا - روز 'پليس و مردم' در مصر به زد و خورد ميان نيروهاي امنيتي و معترضان به سياست هاي دولت اين كشور گذشت تا زنگ خطر حوادث تونس را بيخ گوش برخي دولت هاي عرب به صدا درآورد.



پنجم بهمن ماه در مصر براي بزرگداشت ياد 50 كشته نيروهاي نظامي به دست انگليسي‌ها در سال 1330، در تقويم هاي اين كشور به نام روز 'پليس و مردم' ثبت شده است. با اين حال، امسال و در سالگرد اين اتفاق، گلوله هاي گاز اشك آور و جريان قوي آب حاصل از ماشين هاي آب پاش، پاسخ نيروهاي امنيتي مصر به حضور حدود 15 هزار معترض سياست هاي دولت 'حسني مبارك' رييس جمهوري، بود.
خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از يك مقام وزارت كشور مصر، خبر از كشته شدن دست‌كم سه نفر در اين تظاهرات داد. با اين حال، الجزيره كشته‌شدگان را چهار نفر اعلام كرد.
گرچه اين تظاهرات با دعوت برخي گروه‌هاي سياسي همچون 'جنبش ششم آوريل' و با حمايت افرادي مانند 'محمد البرادعي' مديركل پيشين آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كه اينك به يكي از مخالفان دولت مبارك بدل شده است، برگزار شد اما پيشينه آن را بايد پيش از اين جست.
دولت مبارك در حالي هفتم و چهاردهم آذرماه 1389 دو دور انتخابات پارلماني را براي برگزيدن 508 نماينده مردمي برگزار كرد كه اعتراض‌هاي گسترده‌اي درباره بروز تقلب به پا شد. احزاب و گروه‌هاي سياسي مهم مصر بعضا با وجود ممنوعيت فعاليت، نامزدهاي خود را در لباس 'مستقل' جلو فرستاده بودند، با اين همه، باز هم رد صلاحيت برخي از آنان و اعمال نظرهاي دولتي در انتخابات معترضان را به خيابان كشانيد و گروه‌هايي مانند 'اخوان المسلمين'، 'الوفد' و 'حزب الناصري' كه در دور نخست شركت كرده بودند، دور دوم انتخابات را تحريم كردند.
البته در اين ميان نبايد انفجار يازدهم دي‌ماه يك خودرو بمب‌گذاري شده بين يك كليسا و مسجد در شهر اسكندريه را فراموش كرد كه به گزارش خبرگزاري رويترز و بنا به اعلام وزارت كشور مصر، هفت كشته و 24 زخمي بر جاي گذاشت. هشت مسلمان نيز در ميان زخمي‌ها قرار داشتند.
اين حادثه موجب شد صدها مسيحي كه حدود 10 درصد از جمعيت 79 ميليون نفري مصر را تشكيل مي دهند، چندين روز خيابان‌ها را به صحنه‌هاي زد و خورد با پليس بدل كنند.

** سايه تحولات تونس بر سرزمين فراعنه
----------------------------------------
بانك جهاني در گزارش سالانه خود در سال 1388، درباره نرخ بالاي بيكاري در تونس و مصر هشدار داده بود. با اين حال، نرخ تورم در تونس 5/4 درصد بود و همچنين جمعيت زير خط فقر از 14 درصد در سال 2000 به كمتر از 4 درصد در سال 2010 رسيد. همچنين نرخ بيكاري در اين كشور از حدود 15 درصد در سال 1382 به 13 درصد در سال 1389 كاهش يافت.
با اين حال، بيست و ششم آذرماه 1389 'محمد بوعزيزي' جوان تحصيلكرده‌اي كه به دليل بيكاري، دوره‌گردي مي‌كرد در اعتراض به مصادره كالاهاي خود توسط پليس آتش بر لباس خويش زد.
اين آتش، پس از آن بدن جوانان ديگري از تونس و الجزاير را نيز سوزاند و سرانجام به مصر رسيد.
در شرايطي كه تجمع‌هايي در قاهره به حمايت از تظاهرات مردم تونس عليه 'زين‌العابدين بن‌علي' رييس جمهوري فراري آن كشور، شكل گرفت، خروج بن‌علي از تونس در بيست و چهارم دي‌ماه سبب دامن زدن به شعارهاي ضد مبارك در اين شهر شد.
پس از آن، بيست و هفتم دي‌ماه تارنماي روزنامه فرامنطقه‌اي 'القدس‌العربي' چاپ لندن به نقل از شاهدان و محافظان امنيتي اعلام كرد 'يك مصري در حالي كه عليه پليس فرياد مي زد، خود را مقابل مجلس نمايندگان در مركز قاهره و داخل تاكسي خود به آتش كشيد'.
روزنامه 'المصريون' چاپ مصر سوم بهمن‌ماه، از خودكشي جوان 19 ساله‌اي خبر داد كه خود را از طبقه نهم ساختماني در اسكندريه پرت كرده بود و نوشت: روند خودكشي جوانان مصري در اعتراض به بيكاري و با الگو گرفتن از محمد بوعزيزي تونسي كه نقطه آغاز اعتراض‌هاي مردمي و در نتيجه سرنگوني زين‌العابدين بن‌علي رييس جمهوري تونس بود، ادامه دارد.
به نوشته اين روزنامه، 'نهادهاي امنيتي مصر اين خودكشي‌ها را به بيماري رواني آنان مرتبط دانستند'.

** تجمع‌هاي حمايتي مصريان از مردم تونس
------------------------------------------
غير از شبيه‌سازي خودكشي‌هاي تونس در مصر، بيست و پنجم دي‌ماه به فاصله يك روز از فرار بن‌علي، تجمعي در قاهره مقابل سفارت تونس شكل گرفت كه به گزارش خبرگزاري فرانسه تظاهركنندگان، مصري‌ها را به پيروي از تونسي‌ها دعوت كردند.
روزنامه المصريون، سردادن شعارهاي 'شورش مردمي واكنش به ظلم است'، 'نه حكومت موروثي و نه تمديد' و 'مردم مصر نوبت شماست' را به جوانان حامي 'جنبش كفايه'، حزب 'الغد' و 'العمل' نسبت داد.
در همين روز، وزارت امورخارجه مصر در بيانيه‌اي با تاكيد بر احترام به انتخاب مردم تونس، بر عقلانيت آنان براي كنترل اوضاع و جلوگيري از هرج و مرج در كشور ابراز اطمينان كرد.
در اين بيانيه تاكيد شد 'آنچه از اهميت برخوردار است يكپارچگي همه مردم تونس به منظور حفظ دستاوردهاي خود پس از استقلال اين كشور و جلوگيري از بروز تحولات منفي و در معرض خطر دادن اين دستاوردهاست'.
با همين ديدگاه،‌ روزنامه المصريون در شماره بيست و ششم دي‌ماه خود از برگزاري نشست فوري شوراي دفاع ملي به رياست مبارك خبر داد و نوشت: نهادهاي دولتي مصر به منظور مقابله با هرگونه تاثيرات ناشي از تحولات تونس، به حالت آماده‌باش درآمده‌اند.
اين روزنامه نوشت: اقدام‌هاي پيشگيرانه نهادهاي دولتي مصر در چارچوب تلاش براي جلوگيري از تكرار سناريوي تونس اتخاذ مي‌شود كه شامل مكلف كردن شوراي نخست وزيري به تاخير در اعلام افزايش قيمت برخي كالاها و مقابله با هرگونه تلاش براي افزايش قيمت‌هاست. از نظر امنيتي نيز اقدام‌هاي پيشگيرانه‌اي براي جلوگيري از برگزاري هرگونه تظاهرات و تجمع هاي اعتراض آميز اتخاذ شده است.
المصريون همچنين يادآور شد 'يك نهاد دولتي اواخر آذرماه، مبارك را به لزوم منحل كردن مجلس مردم پيش از موعد انتخابات پاييز سال آينده رياست جمهوري، فراخواند و از او خواست به دليل خشم مردم و نگراني ناشي از بازتاب اوضاع تونس و الجزاير در مصر از شركت در انتخابات خودداري كند'.
به نوشته اين روزنامه، 'آمريكا، نظام حاكم در مصر را به لزوم تاييد اصلاحات سياسي و اقتصادي و نيز اجتماعي در كوتاه مدت و عبرت گرفتن از سرنگوني حكومت زين‌العابدين بن‌علي فراخوانده است تا در شرايط كنوني مصر با سرنوشت مشابه رژيم حاكم در تونس رو به رو نشود'.
هشدارها درباره امكان سرايت حوادث تونس به ديگر كشورها از جمله مصر نيز با مشاهده ناآرامي‌هاي قاهره قوت گرفت.
'فرح الاثاثي' رييس مركز عربي- آمريكايي 'پژوهش و تبليغات'، بيست و پنجم دي‌ماه به شبكه الجزيره گفت: مردم تونس زنگ خطر را براي بسياري ديگر از كشورها مانند مصر، الجزاير، اردن و ساير كشورهاي عربي به صدا درآورده‌اند.
وي افزود: تظاهرات مردم مصر برابر سفارت تونس در قاهره نمونه‌اي از اين زنگ‌هاي خطر بود كه به دست جوانان نااميد، بيكار و فقير عربي به صدا در آمد. پيام مردم تونس فقط براي نظام‌هاي حاكم بر كشورهاي عربي و نخبگان سياسي حاكم نبود بلكه احزاب سياسي، رهبران ديني و رهبران طوايف را هم خطاب قرار داد.
تارنماي روزنامه فرانسوي 'لو فيگارو' بيست و ششم دي‌ماه، اعلام كرد 'بركناري رييس جمهوري تونس و فرار وي، زنگ هشدار را براي ساير كشورهاي عربي منطقه به صدا در آورده است'.
لوفيگارو نوشت: كارشناسان معتقدند همه دلايلي كه به انقلاب مردم تونس منجر شد، در كشورهاي عربي از مراكش تا الجزاير و از مصر تا اردن فراهم است. اين كارشناسان دليل بروز وقايع تونس را بيكاري، سركوب نظامي اعتراضات و نيز موانع برقراري دمكراسي عنوان مي‌كنند.
با اين حال، 'مارك لينچ' استاد علوم سياسي و مدير بخش مطالعات خاورميانه دانشگاه 'جورج واشنگتن'، تصريح كرد: نمي‌توان با قطعيت در مورد اينكه آيا آشوب‌ها در ساير كشورها گسترش مي‌يابد يا نه، اظهارنظر كرد؛ چرا كه رژيم‌هاي حاكم در كشورهاي عربي هشدار را دريافت كرده‌اند‌ و شدت يافتن اعتراض‌ها آنان را غافلگير نخواهد كرد.
وي افزود: ناآرامي‌هايي كه در برخي از كشورهاي عربي در حال وقوع است، فاقد جهت‌گيري سياسي روشن است.

** بن‌علي در مصر؟!
--------------------
روزنامه المصريون دوم بهمن‌ماه نوشت: مقام‌هاي مصري سرگرم بررسي درخواست زين‌العابدين بن‌علي براي پناهندگي در مصر و فراهم كردن مقدمات امنيتي براي استقبال احتمالي از وي هستند.
به گزارش اين روزنامه 'وزارت كشور مصر از بخش‌ها و مراكز پليس خواسته است شمار اتباع تونس مقيم در مصر، مشخصات و شرايط اقامت آنان در اين كشور را شناسايي كنند. به نيروهاي امنيتي دستور داده شده است مراقب باشند اين افراد با مصري‌ها بويژه فعالان مخالف نظير اعضاي جنبش ششم آوريل يا جنبش كفايه رفت و آمد نكنند.
بيست و هفتم دي‌ماه خبرگزاري دولتي مصر 'منا' به نقل از 'احمد ابوالغيط' وزير امورخارجه اين كشور، گزارش كرد 'بحران سياسي تونس، به ساير كشورهاي عربي از جمله مصر سرايت نخواهد كرد چون كه هريك از اين كشورها از شرايط متفاوتي برخوردار هستند'.
به نوشته القدس العربي، ابوالغيط همچنين تاكيد كرد 'نگراني از انتقال اوضاع تونس به ديگر كشورهاي عربي سخني بيهوده و توخالي است' و افزود: مصر عقيده دارد اراده مردم تونس مهم است، اما آنان كه خواب‌هاي ديگري مي‌بينند و مي‌خواهند از روغن ريخته نصيبي ببرند و اوضاع را دگرگون كنند، به اهدافشان نخواهند رسيد و به خودشان ضرر مي‌رسانند.
وزير امور خارجه مصر برخي كانال‌هاي ماهواره‌اي عربي را متهم به تلاش براي ملتهب نشان دادن جوامع عربي كرد و گفت كه متاسفانه اين كانال‌هاي ماهواره‌اي يا غربي هستند يا متمايل به غرب.

** رسانه‌ها؛ بازيگر يا بازي‌ساز؟!
-------------------------------
به گزارش ششم بهمن‌ماه بي. بي. سي، 'باراك اوباما' رييس جمهوري آمريكا، در نطق سالانه خود تصريح كرد 'آمريكا كشور اديسون، برادران رايت، گوگل و فيس بوك است'.
روزنامه 'گاردين' بيست و پنجم دي‌ماه، نوشت: هيجان در جهان عرب را شبكه تلويزيوني الجزيره، همراه با پخش تصاويري از برخورد تونسي‌ها با نيروهاي امنيتي منعكس مي‌كرد. در همين حال توييتر، فيس بوك و بلاگ‌ها سانسور دولتي را خنثي كرده بودند.
روزنامه آْمريكايي 'لس‌آنجلس‌تايمز' هم در يادداشتي با عنوان 'شبكه‌هاي اجتماعي منبع اصلي اخبار مربوط به اعتراض‌ها در تونس'، نوشت: معترضان در تونس براي تداركات و گزارش وقايع از بلاگ‌ها، فيس بوك، توييتر، اسناد ويكي ليكس، يوتيوب و متدهاي ديگراستفاده مي‌كنند.
اين روزنامه افزود: اينترنت با وجود سانسور شديد از سوي دولت به بزرگ‌ترين منبع خبري درباره اعتراض‌هايي مبدل شده بود كه خود معترضان تهيه كننده آنها بودند.
اين روند تا جايي پيش رفت كه حتي در برخي از مناطق تونس نشان فيس‌بوك و توييتر به عنوان پرچم مخالفان حكومت استبدادي به جاي پرچم قرمز رنگ اين كشور به اهتزاز درمي‌آمد.
به گزارش تارنماي شبكه الجزيره، بن‌علي هشتم دي‌ماه درباره نقش رسانه‌ها در بروز رويدادهاي كشور خود، تاكيد كرد 'برخي تلويزيون‌ها با پخش اعتراض‌ها به آن دامن مي‌زنند'.
وي گفت: برخي گروه‌ها به سراغ كانال‌هاي تلويزيوني بيگانه‌اي مي‌روند كه بدون بررسي لازم و فقط بر اساس ارعاب و تحريك مردم و اتهام‌هاي رسانه‌اي خصمانه، اكاذيب را منتشر مي‌كنند.
تارنماي شبكه 'العربيه'، بيست و ششم دي‌ماه نيز از قول 'معمر قذافي' رهبر ليبي، نوشت: مردم تونس قرباني دروغ‌هايي شدند كه در اينترنت منتشر مي‌شد.
البته در صدر تمام رسانه‌هاي مجازي درگير در تونس بايد سايت ويكي ليكس را نيز در نظر داشت. به طوري كه بيست و هفتم دي‌ماه 1389 تارنماي آمريكايي 'آنتي وار' در گزارشي نوشت: همزمان با انتشار گزارشهايي درباره نقش ويكي ليكس در قيام تونسي ها، رهبر ليبي با محكوم كردن افشاگري اين پايگاه اينترنتي اسناد آن را بر اساس تلگرام هاي 'سفراي دروغين' خواند.
پيش از آغاز اعتراض‌هاي عمومي در اين كشور، سايت ويكي ليكس اسنادي را درباره نامه ارسال شده از سوي 'رابرت گادك' سفير آمريكا در تونس، در سال 1388 منتشر كرد كه به نفوذ اشرافي‌گري در خاندان بن‌علي و ميزان فساد بين آنان اشاره داشت.
براي نمونه گادك در اين نامه نوشته بود 'فساد در تونس بدتر از قبل شده است، خانواده بن علي بر تمام امور اقتصادي تونس احاطه دارند و داد و ستد هر نوع كالايي در اختيار اين خانواده است'.
بيست و پنج دي‌ماه سايت روزنامه انگليسي 'ديلي‌ميل'، تحولات جاري در كشور تونس را نتيجه افشاگري‌هاي سايت ويكي ليكس قلمداد كرد.
در مصر نيز رسانه‌هاي مجازي نقش مهمي بر عهده داشتند. در ابتدا اعتراض‌ها به صفحه‌هاي فيس بوك كشيده شد. تا پيش از برگزاري تظاهرات پنجم بهمن‌ماه حدود 90 هزار نفر از مردم مصر در صفحه ويژه‌اي، آمادگي خود را براي شركت در اين تظاهرات اعلام كرده بودند.
دولت مبارك نيز از همين شيوه استفاده كرد و براي حمايت از نظام در فيس بوك با عنوان 'مبارك، امنيت مصر است' پنج صفحه ساختند، اما فقط حدود 250 نفر التزام خود را به مبارك ثبت كردند.
وبگاه 'اينترنشنال بيزينس تايمز' نوشت: گزارش‌هاي تاييد نشده از فرار 'سوزان مبارك' بانوي اول مصر، به لندن و ورود او به فرودگاه 'هيثرو' حكايت دارد. بنا بر پيام هاي قرار گرفته در شبكه اجتماعي توييتر نيز كاركنان فرودگاهي مصر، بانوي اول اين كشور را در فرودگاه هيثرو شناسايي كردند.
پيش از اين نيز روزنامه ايتاليايي 'ادكرونو' به نقل از تارنماي 'اخبارالعرب' نوشت: 'جمال مبارك' فرزند رييس جمهوري مصر، در بحبوحه تظاهرات خشونت‌بار ضددولتي در اين كشور به لندن گريخت.
همچنين در فيس بوك و توييتر خبرهايي درباره فرار جمال مبارك به اتفاق همسر و فرزندش با 97 كيف و چمدان و 36 كارتن منتشر شد.
به دنبال انتشار اين اخبار، ششم بهمن‌ماه خبرگزاري فرانسه خبر داد پايگاه اينترنتي توييتر در بحبوحه ناآرامي‌هاي مصر فيلتر شد.

** حمايت‌هاي غربي
----------------------
كشورهاي غربي سال‌ها از دولت‌هاي مستقر در تونس و مصر حمايت كردند. در اسناد ويكي‌ليكس هم به اين موضوع اشاره شده است 'با وجود آنكه ديپلماتهاي آمريكايي در مكاتبات خود از فاسد خاندان زين العابدن بن علي خبر مي دادند اما واشنگتن به دليل آنكه رييس جمهوري تونس در امر مبارزه با تروريسم با ايالات متحده همكاري مي كرد توجه چنداني به فساد موجود در حكومت اين كشور نداشت'.
روزنامه آمريكايي 'نيويورك‌تايمز' نيز همزمان با خروج بن‌علي از تونس در گزارشي با استناد به اسناد ويكي‌ليكس نوشت: 'هر چند شخص بن علي و خانواده او درگير فساد زيادي بودند اما دولت امريكا به دليل آنكه تونس در مبارزه با تروريسم با امريكا همراهي مي‌كرد و از سوي ديگر بن علي در حال مبارزه با افراط‌گرايي در داخل بود چشمان خود را روي فساد موجود در اين كشور بسته بود'.
اين روزنامه در ادامه افزود 'در سال 1387 گزارش‌هايي از فساد خانواده بن علي و نقض گسترده حقوق بشر به كاندوليزا رايس داده شد اما برخلاف انتظار به جاي برخورد با اين مشكل، امريكايي‌ها كوشيدند كه از تونس به عنوان نمونه‌اي براي كشورهاي عربي درباره حقوق زنان ياد كنند'.
با اين حال، وقتي بن‌علي در سال 1383، به آمريكا رفته بود، 'جرج دبيليو بوش' رييس جمهوري وقت آمريكا ضمن قدرداني از او، رييس جمهوري فراري تونس را 'متحد خود در مقابله با تروريسم' دانست و از آزادي مطبوعات در تونس تجليل كرد. عضويت تونس در سازمان تجارت جهاني و همچنين امضاي توافقنامه تجارت آزاد با اتحاديه اروپا عمق حمايت دولت‌هاي غربي را نشان مي‌دهد.
'نيكلا ساركوزي' رييس‌جمهوري فرانسه، نيز طي سفر خود به تونس در فروردين 1387، از اين كشور به عنوان 'اتمسفر آزادي' ياد كرد. وي به بن‌علي اطمينان داده بود 'پاريس همواره دوست و حامي تونس است'.
ساركوزي در اين سفر ضمن تشويق سياست‌هاي دولت تونس، از در اختيار دادن تكنولوژي هسته‌اي فرانسه به تونس خبر داد و گفت: چه كسي ممكن است فكر كند كه اگر فردا يا پس فردا نظامي نظير طالبان در يكي از كشورهاي شما در شمال آفريقا ظهور كند، اروپا و فرانسه مي تواند احساس امنيت كند؟ من از همگان مي خواهم در اين باره بيانديشند.
با اين وجود، پس از اعتراض‌هاي مردمي، فرانسه شديدترين واكنش‌ها را نسبت به بن‌علي نشان داد و حتي به هواپيماي او نيز اجازه نشستن در فرودگاه را نداد.
بيست و پنجم دي‌ماه دفتر ساركوزي، فرار رييس جمهوري تونس و تحولات اخير اين كشور را به منزله 'تغيير قانون اساسي تونس' خواند و تاكيد كرد 'بن علي در كشورش جايي ندارد'.
به گزارش چهارم بهمن‌ماه شبكه 'فرانس 24'، ساركوزي گفت: مواضع پاريس تا قبل از سرنگوني بن علي فقط با هدف كاهش بحران و خونريزي اتخاذ شده است.
از سوي ديگر، پس از سخنان انتقادي 'گوردون گري' سفير آمريكا در تونس، درباره سركوب مردم، نيمه دي‌ماه خبرگزاري فرانسه نوشت: 'فيليپ كراولي' سخنگوي وزارت امورخارجه آمريكا، از احضار گري از سوي مقام‌هاي تونسي خبر داد و گفت 'متعاقب اين امر، دولت (آمريكا) با دولت تونس مذاكره و گفت وگو كرد'.
با اين حال، كراولي بر اهميت احترام به حق آزادي بيان در خشونت هاي جاري تونس تاكيد كرد.
به گزارش بيست و پنجم دي‌ماه خبرگزاري فرانسه، اوباما در بيانيه اي ضمن تحسين 'شجاعت و شان و منزلت مردم تونس'، خواستار اعاده آرامش به كشور پس از هفته‌ها اعتراض‌هاي خشونت‌آميز شد.
وي گفت: آمريكا و جامعه بين الملل درباره شجاعت و عزم راسخ آنها براي احقاق حقوق جمعي شهادت مي دهد و تصاوير مردم تونس را كه در صدد شنيده شدن حرف ها و صدايشان بودند، به ياد خواهند داشت.
ساركوزي ادامه داد: فرانسه خواستار آرامش و پايان دادن به خشونت‌هاست و مي‌خواهد هر چه زودتر انتخاباتي آزاد در اين كشور برگزار شود.
'كاترين اشتون' مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز از تعامل اين اتحاديه با تونس و مردم اين كشور خبر داد و گفت: خواسته ما اين است كه در يافتن راه هاي دمكراتيك براي بحران جاري اين كشور به آنها كمك كنيم.
'ويليام هيگ' وزير امورخارجه انگليس، نيز طي بيانيه‌اي خشونت‌ها را در تونس محكوم كرد و خواستار اعاده نظم و قانون، خويشتنداري همه گروه‌ها، برگزاري انتخابات آزاد و سالم و گسترش دامنه آزادي هاي سياسي در تونس شد.
پس از تشكيل دولت موقت تونس نيز غربي‌ها به دنبال سفت كردن جاي پاهاي خود بودند.
به گزارش بيست و ششم دي‌ماه تارنماي آلماني 'لوكال'، 'آنگلا مركل' صدراعظم آلمان، در بيانيه‌اي به دولت موقت اين كشور پيشنهاد كرد در 'ايجاد دموكراسي پس از دهه‌ها حكومت خودكامه' به آن كشور كمك كند.
مركل در ادامه خطاب به 'فواد المبزع' كفيل رياست جمهوري تونس، افزود: ضمانت حقوق بشر، آزادي رسانه‌ها و آزادي اجتماعات بسيار ضروري است. آلمان و اتحاديه اروپا آماده‌اند شما را در اين آغاز جديد ياري كنند.
البته روز بعد خبرگزاري فرانسه از دستگيري چهار آلماني و دو سوئدي مسلح در تونس خبر داد.
شبكه انگليسي زبان الجزيره نيز بيست و هشتم دي‌ماه اعلام كرد وزير دارايي فرانسه دستور كنترل حساب‌هاي اين مقام‌هاي دولت تونس را صادر كرد.
دوم بهمن‌ماه، 'الكس فرانكونته كونوس' دادستان سوييس، اعلام كرد: شكايت‌هاي فراواني عليه زين‌العابدين بن‌علي و همدستانش به دادستاني ژنو ارايه شده است. اين دادستاني موضوع مسدود كردن همه اموال و سرمايه‌ها و همچنين هوايپماي جت متعلق به خانواده بن‌علي را بررسي مي‌كند.
همكاري دولت 30 ساله مبارك با كشورهاي غربي طي اين سال‌ها به مرحله‌اي رسيده است كه ششم دي‌ماه 1389 موسسه 'مطالعات امنيت ملي رژيم صهيونيستي' وابسته به دانشگاه تل‌آويو و موسسه آمريكايي 'واشنگتن براي سياست‌هاي شرق'، اعلام كردند خطرهاي جدي، 'وجود' برخي از كشورهاي هم‌پيمان ايالات متحده آمريكا را مانند مصر، اردن و هم‌پيمانان آن كشور در فلسطين (فتح) و لبنان تهديد مي‌كند.
در اين مطالعات آمده است 'افزايش نرخ تورم، كاهش ميانگين رشد اقتصادي، افزايش ميانگين رشد جمعيت، كاهش بودجه به دليل افزايش هزينه‌ها و كاهش در‌آمدها و افزايش كالاهاي وارداتي در مقايسه با ميانگين صادرات در اين كشورها مشكل اساسي اين كشورهاست'.
بر اساس اين آمارها، نظام‌هاي سياسي در كشورهاي مصر و اردن به مشكل خود پي برده‌اند كه براي جبران اين موارد ماليات مستقيم و غيرمستقيم را افزايش داده‌ و از كمك‌هاي كشورهاي خارجي (آمريكا) نيز استفاده كرده‌اند. اين امر باعث شده است سياست اين كشور‌ها در راستاي سياست‌هاي آمريكا در خاورميانه قرار گيرد.
اين موسسه ها تاكيد مي‌كنند 'نظام‌هاي مصر و اردن اعتماد مردم خود را از دست داده و كمتر كسي در اين كشورها از نظام‌هاي حاكم حمايت مي‌كند و اين امر را با توجه به جريان انتخابات اخير در اردن و همچنين مصر مي‌توان اثبات كرد'.
در اين گزارش آمده است: در مصر به نظر مي‌رسد نظام حاكم سعي دارد انتخابات را با كسب اكثريت آرا به سود خود به پايان ببرد تا مشروعيتي به دست آورد و بتواند جايگاه خود در راس نظام را دوباره كسب كند و به اين ترتيب تمام احزاب و گروه‌هاي مخالف را سركوب كند.
همچنين حدود 20 روز پيش از همه‌گيري اعتراض‌هاي مردمي در تونس، محققان اين دو موسسه هشدار داده بودند 'ممكن است در آينده‌اي نزديك يمن، تونس و مغرب نيز به وضع اين كشورها مبتلا شوند و آمريكا بايد با كمك به اين كشورها بر آنها فشار بيشتري وارد كند تا بيشتر در جهت سياست‌هاي همسو با آنها گام بردارند'.
با اين حال، اظهارات پنجم بهمن ماه 'هيلاري كلينتون' وزير امورخارجه آمريكا، مبني بر اينكه 'دولت مصر دولتي باثبات است و اميد دارد راه هايي براي برآورده ساختن خواسته هاي ملت مصر بيابد'، اعتراض گروه‌هاي داخلي را برانگيخت.
البرادعي ششم بهمن‌ماه به شبكه آمريكايي سي. ان. ان گفت: از كلينتون انتظار مي رفت با مشاهده تظاهرات بيش از صد هزار نفر در خيابان هاي مصر كه خواهان آزادي، عدالت اجتماعي و دموكراسي بودند، از جنبش ملي براي حمايت از حقوق بشر حمايت كند.
يك روز بعد، كلينتون در ديدار با همتاي اردني خود، گفت: ما از حقوق جهاني مردم مصر از جمله حق آزادي بيان و اجتماعات و تشكلات حمايت مي‌كنيم و از مقام‌هاي مصري مي خواهيم از تشكيل تظاهرات مسالمت آميز و ارتباطات از جمله فعاليت رسانه ها جلوگيري نكنند.
وي افزود: ما همواره در سال‌هاي گذشته از دولت مصر و ديگر كشورهاي منطقه خواسته‌ايم اصلاحات را انجام دهند و فضاي سياسي بازتري داشته باشند تا آينده و زندگي بهتري براي مردم ايجاد شود.

** خواست مردم؛ نان، كار يا آزادي؟
------------------------------------
آمار اقتصادي تونس و همچنين مصر نشان دهنده بهبود وضع اين كشورها در شاخص‌هايي همچون تورم، درآمد سرانه و خط فقر است. با اين حال، چه امري بر نارضايتي‌هاي عمومي دامن مي‌زند؟
در كتاب 'انقلاب اسلامي ايران'، نظريه 'جيمز ديويس' درباره زمينه‌هاي ساختاري مستعد براي بروز يك انقلاب آمده است 'احتمال وقوع انقلاب‌ها زماني است كه دوره طولاني از توسعه عيني اقتصادي و اجتماعي، توسط يك دوره كوتاه‌مدت از ركود سريع دنبال شود. توسعه طولاني باعث افزايش انتظارات مي‌شود و ركود كوتاه‌مدت سبب ايجاد فاصله غيرقابل تحمل بين انتظارات و دريافت‌ها و در نتيجه وقوع انقلاب مي‌شود.
ركود رخ داده در اقتصاد تونس را مي‌توان به بحران‌هاي جهاني مرتبط دانست. قيمت مواد غذايي طي ماه‌هاي اخير افزايش يافت. اقتصاد متكي بر توريسم تونس نيز از بحران‌هاي اقتصادي جهاني آسيب شديدي ديد . همين امر سبب بيكاري بخشي از مردم اين جامعه كه در امور خدماتي فعال بودند، شد.
در مصر هم همين حالت وجود دارد.
به گزارش تارنماي مصري 'اخوان‌‌آنلاين'، سوم دي‌ماه 1384 كنفرانس اقتصادي مصر برگزار شد كه كارشناسان شركت‌كننده در آن، اعلام كردند 'شاخص رشد اقتصادي مصر در سال 1383 به كمترين ميزان خود در 25 سال گذشته رسيد.
'سحر التهامي' كارشناس ارشد انجمن همكاري آمريكا، گفت: اقتصاد مصر هدف مشخصي را دنبال نمي كند و دليل آن هم انعقاد قراردادهاي نسنجيده اقتصادي با طرف‌هاي خارجي است.
سيزدهم آذرماه 1385، وزير اقتصاد مصر اعلام كرد رشد اقتصادي اين كشور به هفت درصد رسيد. با اين حال، افزايش 35 درصدي برخي مواد غذايي سبب اعتراض‌هاي هفدهم فروردين‌ماه 1387 و ايجاد جنبش ششم آوريل شد.
به گزارش روزنامه آمريكايي 'واشنگتن پست' در بيست و چهارم ارديبهشت‌ماه 1387، بانك مركزي مصر اعلام كرد شاخص بهاي كالاهاي مصرفي طي چند ماه بسرعت بالا رفته است و همين امر اتهام‌هاي عمومي درباره سوءمديريت و فساد در ميان مقام‌هاي رژيم را تشديد كرد.
روزنامه 'ديلي نيوز'، بيست و نهم خردادماه 1389 به نقل از وزير بازرگاني و صنايع مصر نوشت: اقتصاد مصر به عنوان بزرگترين اقتصاد عربي طي سال مالي 2009 – 2010 با رشد اقتصادي 4/5 درصدي روبرو شده است و مي توان اميدوار بود رشد اقتصادي كشور تا پايان سال مالي 2010 به بيش از 6 درصد برسد.
وي افزود: نرخ بيكاري مصر امسال بين 9 تا 10 درصد خواهد بود.
از سوي ديگر 'كرين برينتون' در كتاب كالبدشكافي چهار انقلاب' به توصيف مدلي از انقلاب پرداخته و دليل بروز انقلاب را نه در فقر واقعي، بلكه در احساس وجود اختلاف طبقاتي و احساس محروميت‌هاي اجتماعي بين افرادي مي‌داند كه از نظر ثروت به سطح قابل قبولي رسيده‌اند.
'آلكسي دوتوكويل' در كتاب 'انقلاب فرانسه و رژيم پيش از آن' مي‌نويسد: 'خطرناك‏ترين زمان براي يك حكومت بد لحظه‏اي است كه دست به اصلاحات مي‏زند. فقط سياستي سخت ماهرانه مي‏تواند پادشاهي را قادر به حفظ تخت و تاجش كند كه پس از مدتي دراز از حكومت جابرانه دست كشد و به اصلاح وضع اتباع خود بپردازد، شكوه و شكايتي كه مدت‌ها به دليل اينكه حل ناشدني به نظر مي‏رسيد، تحمل مي‏شد در لحظه‏اي كه امكان از ميان برداشتنش در ذهن مردم متصور مي‏شود، تحمل ناپذير به نظر مي‏رسد'.
با وجود اختلاف‌هايي كه در تحركات اخير مردمي در تونس و ناآرامي‌هاي روزهاي اخير در مصر به چشم مي‌خورد، اما يك اشتراك ديگر را نيز مي‌توان در هر دو كشور يافت: استقرار طولاني يك فرد در راس قدرت.
اين امر با ممنوعيت فعاليت احزاب و گروه‌هاي مخالف و فضاي بسته سياسي توام شده بود. با اين همه، هنوز در تونس، هيچ كدام از احزاب و رهبران سياسي نتوانسته‌اند جايگاهي بين مردم عادي براي خود دست و پا كنند.
اعتراض‌هاي مردمي به ساختار سياسي دست‌نخورده‌اي است كه از زمان بن‌علي باقي مانده است. يكي از مولفه‌هاي يك انقلاب نيز تغيير ساختارهاي سياسي و اجتماعي يك كشور است.
با اين حال،‌ اوضاع در مصر متفاوت است. مصر 30 سال است با گروه‌هاي مختلفي از جمله اخوان المسلمين درگيري دارد. حتي تا پيش از سال 1378 اين درگيري‌ها وجهه‌اي نظامي داشتند. بنابراين ساختار امنيتي و نظامي در مصر بسيار آماده‌تر از تونس به نظر مي‌رسد به طوري كه هميشه توانسته است با رويدادها و تظاهرات مختلف كنار بيايد.
از سوي ديگر، اتفاق تونس مقام‌هاي مصري را آماده برخورد با حوادث مشابه كرد و فرصت بيشتري را براي تدارك و برنامه‌ريزي در اختيار آنان قرار داد. همچنين مصر مدت‌هاست خود را براي برگزاري انتخابات رياست جمهوري در سال جاري آماده مي‌كند.
موضوع ديگري كه مصر را از تونس جدا مي‌كند، موقعيت استراتژيك اين كشور در منطقه است. مصر دروازه ورود به آفريقا به شمار مي‌رود و نظارت سختي بر رفت و آمدها از كانال سوئز دارد. از طرف ديگر، همسايگي اين كشور با منطقه غزه و اراضي اشغالي فلسطين، اهميتي دوچندان به مصر بخشيده است.
اكنون به نظر مي‌رسد با تشديد بحران و گسترش دامنه آن به سراسر مصر، اين كشور آبستن تحولات جدي است .