بررسی استراتژیک - دیپلماسی ایرانی/ روند کنونی در مصر نمى‌تواند طولانى شود و بالاخره یک طرف مى‌کوشد با استفاده از تاکتیک‌هایى که مناسب مى‌بیند، بازى را از حالت فرسایشى خارج کند و به نتیجه قطعى دست یابد. ظرف یک هفته گذشته، به رغم تلاش‌هاى دولت مصر، اعتراضات مردمى تداوم و گسترش یافته است. در حالى که شهرهاى مختلف شاهد حضور گسترده مخالفان است، تمرکز اعتراضات همچنان در سه شهر قاهره، اسکندریه و سوئز مشاهده مى‌شود، به ویژه تعداد تظاهرکنندگان در قاهره رو به افزایش بوده است. در این مدت، هر دو طرف از شیوه‌هاى گوناگونى براى قدرت‌نمایى و تضعیف طرف مقابل بهره گرفته اند.
در یک سو، جنبش اعتراضى کوشیده است با گسترش به شهرهاى مختلف، میدان‌هاى درگیرى را افزایش دهد و همزمان با تاکید بر مشى مسالمت آمیز خود از هزینه‌هاى داخلى و خارجى اعتراضات بکاهد. در واقع، افزایش معترضان و نقاط تقابل توان تصمیم گیرى و مقاومت دولت را براى کنترل اوضاع فلج مى‌کند، همچنان که مسالمت آمیز بودن اعتراضات در داخل هواداران بیشترى را جذب مى‌کند و در خارج (سطوح منطقه اى و بین المللى) نوعى تمایل و رضایت، هرچند از روى اکراه و ناچارى، براى کنار رفتن مبارک و انتقال کم هزینه قدرت را پدید مى‌آورد.ادامه…
روشن است که خشونت گرایى مى‌تواند هواداران داخلى و خارجى این جنبش را کاهش دهد و دست نیروهاى امنیتى را براى سرکوب باز کند. ضمن آنکه نباید از یاد برد این اعتراضات چنانچه به خشونت کشیده شود، در همین کوتاه مدت، مى‌تواند فقر گسترده و نابسامانى‌هاى اقتصادى را تشدید کند؛ یعنى نکته اى که عامل اصلى اعتراضات ضددولتى در سه سال اخیر و دغدغه واقعى توده‌ها بوده است، و این بار رهبران جنبش در مظان اتهام قرار خواهند گرفت.
همچنین مخالفان تلاش کرده اند خیابان‌ها را به تسخیر خود درآورند، میدان اصلى قاهره (التحریر) را تصرف کنند و آن را به پارلمان مردمى تبدیل نمایند. تجمع گسترده در برابر وزارت کشور و ساختمان رادیو و تلویزیون نیز نشانگر همین امر؛ یعنى تلاش براى به دست آوردن مراکز نمادین قدرت بوده است. تجربه بسیارى از انقلاب‌ها و شورش‌ها بیانگر آن است که تسخیر چنین مراکزى در فلج کردن رقیب و تسریع موفقیت موثر است.
حوزه دیگر قدرت‌نمایى جنبش، عرصه رسانه‌هاى جدید، به ویژه اینرنت، بوده است. اینکه هسته اصلى اعتراضات اخیر، جنبش جوانان ۶ آوریل است و فراخوان اینترنتى آن براى تجمع روز سه شنبه گذشته در این زمینه به اندازه کافى گویاست.
در سوى دیگر، دولت نیز سعى کرده است با بهره گیرى از احساسات ملى و مذهبى مردم، ترساندن آنها از بى نظمى و آشوب، و به خصوص استفاده از سیاست چماق – هویج به کنترل و مهار اعتراضات بپردازد. در حالى که نیروهاى نظامى و امنیتى ظرف یک هفته گذشته به سرکوب مقطعى و هدفمند روى آورده اند، مبارک وعده انجام اصلاحات سیاسى و اقتصادى و لزوم پاسخگویى به خواسته‌هاى مردمى را مطرح کرده است. انتخاب معاون ریاست جمهورى پس از ۳۰ سال، تغییر نخست وزیر و انتخاب احمد شفیق به عنوان چهره اى ملى، کنار رفتن تعدادى از اعضاى بلندپایه حزب حاکم (حزب دموکراتیک ملى) و وعده بهبود وضعیت اقتصادى اقداماتى در این زمینه بوده است. در نهایت دولت نیز کوشیده است با قطع گه‌گاه تلفن‌هاى همراه و شبکه اینرنت اختلالى در ارتباط میان مخالفان ایجاد کند.
حال، چنانچه مرورى بر فعالیت‌هاى دو طرف درگیرى در این مدت صورت گیرد مشخص مى‌شود که از آغاز بحران تاکنون، هر دو طرف به آزمون توان و قابلیت‌هاى خود و دیگرى و نیز برآورد میزان آسیب پذیرى خود و دیگرى پرداخته اند. چنین فرآیندى در آغاز هر تقابلى طبیعى است، اهمیت کلیدى دارد، در سمت و سو یافتن اقدامات و فعالیت‌هاى بعدى بسیار اثرگذار است، و ازهمه مهمتر اینکه نمى‌تواند طولانى مدت باشد. در واقع، هرگونه خطاى محاسباتى زمینه را براى کامیابى نهایى طرف مقابل فراهم خواهد کرد.
چنانکه گفته شد چنین روندى نمى‌تواند طولانى شود و بالاخره یک طرف مى‌کوشد با استفاده از تاکتیک‌هایى که مناسب مى‌بیند، بازى را از حالت فرسایشى خارج کند و به نتیجه قطعى دست یابد، به خصوص توان و ظرفیت دولت‌ها براى پذیرش پیامدهاى درگیرى فرسایشى اندک است. دلیل این امر آن است که در مدت ارزیابى خود و دیگرى، آنچه اهمیت دارد حفظ انسجام نیروهاى هوادار و همزمان ریزش در جبهه مقابل است. اقدامات دولت و جنبش اجتماعى به خوبى نشان مى‌دهد که چگونه هر دو سوى درگیرى مى‌کوشند انسجام درونى خود را حفظ و تقویت کنند و نیروهاى مقابل را دچار هراس، فرسودگى و ریزش نمایند. در یک سو، دولت سعى در کوچک نمایى اعتراضات و مخالفت‌ها دارد، آن را اقدامى غیرملى و غیرمذهبى توصیف مى‌کند، مى‌خواهد اختلافات میان رهبران و فعالان معترض را پررنگ گند، و از همه مهمتر وفادارى ارتش را حفظ نماید. در مقابل، جنبش مردمى با تاکید بر مشى ملى، آزادى‌خواهانه و مسالمت آمیز خود، تجمع در میدان‌هاى اصلى و مراکز مهم دولتى، خوددارى آگاهانه از تهدید منافع کشورهاى دیگر و همچنین برجسته کردن ناکارآمدى‌هاى اقتصادى و سیاسى دولتمردان، مى‌کوشد نظر مثبت ارتش، یا دست کم بى طرفى آن، را به دست آورد.
