سيزدهمين اجلاس سران اتحاديه آفريقايي از روز چهارشنبه دهم تيرماه در شهر بندري سيرت ليبي برگزار مي شود و سران کشورهاي آفريقايي تلاش دارند اصلي ترين موضوع اصلي کنوني اين اتحاديه يعني تشکيل دولت اتحاديه را مورد بحث و بررسي قرار دهند.
به گزارش خبرنگار اعزامي واحد مرکزي خبر از سيرت / ليبي که اکنون رياست دوره اي اتحاديه آفريقايي را در اختيار دارد مهمترين حامي تشکيل دولت اتحاديه به شمار مي رود و با وجود بروز مخالفت هايي از سوي برخي کشورهاي آفريقايي با اين طرح ، اين کشور تلاش دارد در اجلاس سيرت اين موضوع را به نتيجه برساند.
براساس اين طرح که بخشي از آن در اجلاس دوازدهم سران در آديس آبابا پايتخت اتيوپي به تصويب رسيد ، کميسيون اجرايي اتحاديه به عنوان يک دولت واحد آفريقايي تغيير شکل خواهد داد.
اين دولت که در نهايت با اختياراتي که خواهد داشت ، نقش يک دولت فراگير آفريقايي را برعهده مي گيرد ، مي تواند سياست هاي کلي حاکم بر فضاي سياسي و اقتصادي کشورهاي آفريقايي و حتي در برخي موارد وظايف اجرايي اين کشور را تعيين کند.
اين طرح البته تنها به تشکيل دولت اتحاديه منتهي نمي شود ، بلکه طرح بلند پروازانه ليبي تشکيل ايالات متحده آفريقا با الگو گيري از ايالات متحده آمريکا است که در نهايت آفريقا را به شکل يک کشور با نظامي کنفدرال سامان دهي خواهد کرد و دولت واحد آفريقايي در راس آن قرار مي گيرد.
معمر قذافي که اکنون رياست دوره اي اتحاديه آفريقايي را نيز بر عهده دارد ، از سال 1999 ميلادي که اجلاس هاي مقدماتي تبديل سازمان وحدت آفريقا به اتحاديه آفريقا در شهر بندري سيرت تشکيل شده است ، ايده تشکيل ايالات متحده آفريقا را به صورت رسمي مطرح کرد.
البته اصل اين طرح اختصاص به قذافي ندارد ، چراکه در دهه شصت ميلادي قوام نکرومه رئيس جمهوري وقت غنا اين ايده را مطرح کرد و پس از پرورش آن ، در کتاب آفريقا بايد متحد شود به صورت رسمي به تبليغ آن پرداخت.
آن زمان با توجه به شروع روند استقلال يافتن کشورهاي آفريقايي از بند استعمار و گسترش جنبش هاي رهايي بخش در آفريقا ، ايده نکرومه طرفداراني پيدا کرد و در نهايت نيز به تشکيل سازمان وحدت آفريقا در سال 1963 ميلادي در آديس آبابا منتهي شد اما چهل سال پس از تشکيل اين سازمان ؛ کشورهاي آفريقاي براي رفع نواقص ساختاري در سازمان وحدت آفريقا و عملي کردن ايده همگرايي و وحدت در قاره ، اتحاديه آفريقايي را جايگزين سازمان وحدت آفريقا کردند.
البته طرح تشکيل ايالات متحده آفريقايي يک گام بلند و فراتر از ايده همگرايي در آفريقا به نظر مي رسد و به همين دليل مخالفاني نيز در آفريقا دارد که تاکنون مانع از تصويب نهايي آن شده اند.
آفريقاي جنوبي به عنوان کشوري که اصلي ترين اقتصاد قاره آفريقا را در اختيار دارد و نقش راهبردي در تحولات سياسي اين قاره ايفا مي کند ، از مهمترين منتقدان اين طرح است.مخالفت آفريقاي جنوبي هيچگاه به صورت مخالفت علني در اجلاس هاي اتحاديه آفريقايي شکل نگرفته است و همواره مقام هاي اين کشور بر اصل همگرايي در اين قاره تاکيد کرده اند اما با اين حال آفريقاي جنوبي همواره طرح تشکيل ايالات متحده آفريقايي را طرحي بلندپروازانه و آرماني مي داند که شرايط کنوني قاره آفريقا توانايي قبول آنرا ندارد.
در کنار آفريقاي جنوبي کشوري مانند نيجريه به عنوان يکي از کشورهاي مهم قاره آفريقا در غرب اين قاره نيز نظر چندان مساعدي با طرح ليبي ندارد.
برخي از اين کشورها محدود شدن اختيارات دولت هاي ملي پس از تشکيل دولت اتحاديه را نقض استقلال خود مي دانند و با آن مخالف هستند.
به همين دليل نيز پس از دو اجلاس مقدماتي تغيير ساختار سازمان وحدت آفريقا در سال هاي 1999 و 2001 ميلادي در سيرت با وجود تلاش هاي ليبي ، کشورهاي آفريقايي سرانجام در اجلاس خود در لوزاکا پايتخت زامبيا در سال 2001 ميلادي تنها با تغيير سازمان وحدت آفريقا به اتحاديه آفريقايي موافقت کردند.
در کنار استدلال هاي کشورهاي مخالف طرح ليبي درباره آماده نبودن آفريقا براي تشکيل دولت اتحاديه و در نهايت ايالات متحده آفريقايي ، برخي رقابت هاي سياسي و جناح بندي هاي منطقه اي در اين قاره را نبايد ناديده گرفت.
در اين ميان متهم شدن معمر قذافي رهبر ليبي به تلاش براي به دست گرفتن رهبري آفريقا شايد تنها بخشي از اينگونه رقابت در متن اتحاديه آفريقايي باشد.
اتحاديه آفريقايي اکنون 53 عضو دارد و تنها کشور مغرب در اين اتحاديه عضويت ندارد.
مغرب در اعتراض به پذيرش عضويت جمهوري عربي صحرا از سوي سازمان وحدت آفريقا از اين سازمان خارج شد و تاکنون نيز به اتحاديه آفريقايي نپيوسته است.مغرب صحرا را بخشي از خاک خود مي داند.
مقر اتحاديه آفريقايي شهر آديس آبابا پايتخت اتيوپي است و بر اساس تنظيم زماني هر شش ماه يک بار اجلاس سران اتحاديه در اين کشور برگزار مي شود.
قرار بود اجلاس سيزدهم سران اتحاديه آفريقاي در مادگاسکار برگزار شود اما به دليل بروز بحران سياسي در اين کشور ، اين اجلاس به ليبي منتقل شد.
بحران سياسي در مادگاسکار ، درگيري هاي گسترده در سومالي و حکم بازداشت عمر البشير رئيس جمهوري سودان از ديگر موضوعات مورد بررسي در اجلاس سيرت ليبي خواهد بود.
اتحاديه آفريقايي چند روز قبل از برگزاري اجلاس ليبي به نيروهاي بين المللي اجازه داد ماموريت صلح باني در سومالي داشته باشند.
اين درحالي است که به نظر مي رسد حضور نيروهاي پاسدار صلح آفريقايي در سومالي با توجه به گسترش درگيري ها در اين کشور چندان کارساز نبوده است.
ادامه اين بحران ها و لزوم اتخاذ تصميم گيري هاي جدي درباره پايان دادن به آنها ، يکي از دلايلي است که ليبي بر تشکيل دولت اتحاديه درچارچوب اتحاديه آفريقايي تاکيد مي کند.
اتحاديه آفريقايي داراي يازده زير مجموعه يا رکن است که اين ارکان يازده گانه براي نيل به اهداف تعريف شده در سند تاسيسي آن منظور شده اند.اين ارکان عبارتند از: کنفرانس سران ، شوراي اجرائي ، کميته هاي فني- تخصصي ، پارلمان آفريقايي ، ديوان عدالت ، موسسات مالي ، کميسيون اجرايي ، کميته دائمي نمايندگان ، شوراي صلح و امنيت ، شوراي اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ، کميسيون آفريقايي حقوق بشر که همه آنها در شکل گيري اهداف اتحاديه نقش ايفا مي کنند اما در اين ميان دو رکن کنفرانس سران و شوراي اجرايي نقش تعيين کننده اي در مشخص شدن سياست گذاري هاي اصلي اتحاديه ايفا مي کنند.
کنفرانس سران ، نهاد عالي اتحاديه است و سالي يک بار اجلاس عادي دارد که و از سال 1385 به سالي دو بار افزايش يافته و تاکنون دوازده اجلاس سران برگزار شده است که آخرين آن در بهمن ماه 1387 در آديس آبابا پايتخت اتيوپي و مقر دائمي اتحاديه آفريقا بود.
نشست هاي فوق العاده نيز به درخواست يک کشور عضو و به تصويب دوسوم آراء، برگزار مي شود. رياست کنفرانس به مدت يک سال پس از مشورت بين کشورهاي عضو بر عهده يکي از روساي جمهور کشورهاي عضو خواهد بود.رئيس فعلي کنفرانس سران تا ژانويه 2010 ميلادي معمر قذافي رهبر ليبي است اما شوراي اجرائي از وزراي امور خارجه و يا ديگر وزرا و مقامات کشورهاي عضو تشکيل است. شوراي اجرائي در سال حداقل دو نشست عادي دارد که معمولا چند روز مانده به اجلاس سران تشکيل جلسه داده و اسناد مورد تصويب سران را تهيه ، تنظيم و مورد توافق اوليه قرار مي دهد.