مصر که از دو هفته پیش تاکنون دستخوش ناآرامی و قیام مردمی است، مطالبات سیاسی و آزادیخواهانه خود را از یک قرن پیش آغاز کرده و مردم آن ،از یک قرن پیش تاکنون به دنبال انقلاب بوده اند .


خبرگزاری فرانسه در گزارشی تحت عنوان مصر:یک قرن انقلابات ،به قلم سیلوی بریبان Sylvie Braibant به بررسی تحولات مصر از یک قرن گذشته تا مقطع زمانی کنونی پرداخته است.

بر اساس این گزارش ، مصر در زمره کشورهای نوظهور و یکی از چهار کشور مطرح و بزرگ قاره آفریقاست که بیش از هشتاد میلیون نفر جمعیت دارد. همین کشور شمال آفریقا از زمانی که به استقلال رسیده یعنی از حدود یکصد سال پیش تاکنون چندین انقلاب سیاسی و اقتصادی را تجربه کرده است.

قیام مردمی ژانویه سال دو هزار و یازده مردم مصر در راستای گاهشماری همین انقلابات و تحولات سیاسی مصر صورت می گیرد کشوری که ثبات و امنیت آن برای ثبات خاورمیانه و خاورنزدیک بسیار حیاتی است.

مصر یکی از نخستین کشورهای قاره آفریقا بود که به استقلال دست یافت .

کشور مصر تحت الحمایه انگلیس، در سال هزار و نهصدو چهارده تشکیل شد و در سال هزار و نهصد و بیست و دو این جایگاه حقوقی (تحت الحمایه بودن ) برای مصر حذف شد و مصر عملا به یک نظام پادشاهی تبدیل شد.

انگلیس تا ماه اوت سال هزار و نهصد و سی و شش امور دفاعی و خارجی مصر را برعهده داشت و در همین راستا، انگلیس نیروهایش را تا سال هزار و نهصد و پنجاه و شش در مصر نگه داشت .

نظام جمهوری که به شکل فعلی در مصر وجود دارد در سال هزار و نهصد و پنجاه و سه بعد از کودتای افسران آزاد در مصر اعلام شد.

جنبش های رهایی بخش: درسالهای دهه سی و چهل، در مصر سه جریان سیاسی و اجتماعی تجربه شد: یکی از این جنبش های رهایی بخش ، جنبش ملی گرایان لاییک و جمهوریخواهان وفد بود که حزب خاص خود را در سال هزار و نهصد و بیست و سه تشکیل داد.

دوم جنبش رهایی بخش ، جنبش اخوان المسلمین بود که در سال هزار و نهصد و بیست و هشت بر اساس پیدایش اسلام مدرن و مبارزه با غربی ها اعلام موجودیت کرد.

سومین جنبش رهایی بخش ، جنبش کمونیست ها بود که در قبل و در خلال جنگ جهانی دوم ، در چارچوب چندین جریان گرد هم آمده بودند .

این طیف در سال هزار و نهصد و چهل و هفت حزب مسنجمی را تحت عنوان حزب کمونیست مصر تشکیل داد.

همه این احزاب در اعلامیه ها و تظاهرات خود خواستار برکناری ملک فاروق و پایان تسلط کشورهای غربی بر کشورشان بودند.

انقلاب: در بیست و ششم ژانویه سال هزار و نهصد و پنجاه و دو ، ملک فاروق پادشاه مصر که فردی بسیار خوشگذاران و فاسد بود در کودتایی توسط نظامیان مصر(افسران آزاد) به رهبری جمال عبدالناصر سرنگون شد.

نظامیانی که این کودتا را ترتیب داده بودند بر خاسته از گرایش های سیاسی بزرگ مصر آن زمان،یعنی ملی گرایان ، اسلامگرایان و کمونیست ها بودند.

بعد از سرنگونی رژیم پادشاهی مصر ، نظامیان نظام جمهوری را در سال هزار و نهصد و پنجاه و سه در این کشور برقرار کردند.

بعد از دو سال وجود نظام انتقالی در مصر ، جمال عبدالناصر خواستار تمام قدرت در کشورش شد و کمونیست ها و اخوان المسلمین را به شدت سرکوب کرد. بعد از این اقدام ، جریان سیاسی غالب در مصر ، جریان ناصری (ناصریسم) بود که بیشتر مصری ها به ویژه بعد از بالا گرفتن موج ملی گرایی و ملی شدن کانال سوئز و در پی آن پیروزی مصری ها علیه فرانسوی ها و انگلیسیها و اسرائیلی ها، به آن پیوستند. در پی این موفقیت های پشت سر هم، ناصر نه تنها به رهبر محبوب مصری ها تبدیل شد بلکه یکی از رهبران محبوب جهان سوم و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد نیز به حساب می آمد.

شکست ها: در ژوئن سال هزار و نهصد و شصت و هفت ، ناصر که در این مقطع زمانی مصرها او را رئیس می نامیدند عملیات نظامی ماجراجویانه ای را علیه اسرائیل آغاز کرد .

مصر و متحدانش یعنی اردن ، سوریه و عراق در جنگ شش روزه علیه اسرائیل شکست خوردند.

این شکست آنچنان برای جمال عبدالناصر سنگین تمام شد که هیچگاه نتوانست از آن کمر راست کند تا اینکه در بیست و هشت سپتامبر سال هزار و نهصد و هفتاد در گذشت.

بعد از وی ،انور سادات ، معاونش که او نیز جز افسران آزاد بود ،سمت رئیس جمهوری مصر را برعهده گرفت . وجه تمایز ناصر و سادات در این بود که ناصر گرایش های مارکسیستی داشت اما سادات اینگونه نبود.

همین امر باعث شد تا سادات مکتب ناصریسم را با تشکیل حزب ملی دموکراتیک در سال هزار و نهصد و هفتاد و هفت ، برای همیشه کنار بگذارد.

جنگ و صلح : انوار سادات در اکتبر سال هزار و نهصد و هفتاد و سه ، برای باز پس گیری سرزمین های از دست رفته در جنگ هزار و نهصد و شصت و هفت، حمله غافلگیرانه ای را علیه اسرائیلی ها آغاز کرد.

این جنگ از آنجا غافلگیرانه بود که درست در روزهای عید کیپور (مهمترین عید یهودیان،) که در ان تمام فعالیت ها در اسرائیل تعطیل می شود آغاز شد.

در این جنگ ، مصری ها پیروز نشدند اما باعث شد تا قاهره در عرصه سیاسی خاورمیانه همیشه مطرح باشد.

در نوامبر سال هزار و نهصد و هفتاد وهفت،در حالی که هیچ کس انتظار آن را نداشت ، انور سادات سوار بر هواپیما عازم بیت المقدس شد تا با رهبران اسرائیل دیدار و گفتگو کند.

یک سال بعد ، سادات توافقنامه صلحی را با مناخیم بگین نخست وزیر اسرائیل در کمپ دیوید آمریکا امضا کرد .امضای این توافقنامه صلح باعث شد تا سادات و بگین به طور مشترک جایزه صلح نوبل را دریافت کنند.

در سال هزار و نهصد و هفتاد و هفت ،انور سادات که صلح در برابر ترقی را به مردم وعده کرده بود ؛ با شورش خشونت آمیز مردم که قیام نان نام گرفته بود مواجه شد.

در این سال، مردم در اعتراض به گران شدن آرد علیه حکومت قیام کردند که در نتیجه آن دهها نفر کشته شدند.

در سپتامبر سال هزار و نهصد و هشتاد و یک ، سادات مانند جمال عبدالناصر مبارزه بی امانی را علیه مخالفان خود از ناصری ها گرفته تا کمونیست ها ،طرفداران حقوق زنان (فمینیست ها) و اسلامگرایان آغاز کرد .

سادات در ششم ماه اکتبر همین سال ، در یک مراسم رژه نظامی توسط نظامیان اسلامگرایی که مخالف سیاست های صلح طلبانه وی در قبال اسرائیل بودند، ترور شد.

دیکتاتوری و گردشگری : با ترور انور سادات ، حسنی مبارک معاونش جای وی را گرفت .وی در طول سی سال رهبری انحصاری خود ، مصر را به سوی نظام لیبرالیسم سوق داد و از نظر اقتصادی نیز کاری کرد که کشورش به چهارمین اقتصاد مطرح قاره آفریقا تبدیل شود.

مبارک در مدت ریاست جمهوری خود سعی کرد که متحد آمریکا در منطقه باقی بماند.

مصر که گردشگری ، صنعت اصلی و منبع درآمد آن است در طول این سال ها دستخوش موج عملیات تروریستی شد .

در یکی از عملیات تروریستی که در نوامبر سال هزار و نهصد و نود و هفت روی داد ، پنجاه وشش نفر کشته شدند.

بعد از این عملیات تروریستی مرگبار ، مبارک بهانه ای برای سرکوب همه مخالفان سیاسی به ویژه اخوان المسلمین را پیدا کرد و بی وقفه تلاش کرد تا آنها هیچگاه به عرصه سیاسی مصر بر نگردند.

در ماه نوامبر سال دو هزار و ده، حزب ملی دموکراتیک ، درانتخابات پارلمانی توانست همه کرسیها را از آن خود کند.

در ژانویه سال دو هزار و یازده ، دو هفته بعد از سرنگونی بن علی در تونس ، مصری ها نیز به نوبه خود علیه حکومت حاکم بر کشورشان قیام کردند.