خبر آنلاین - پنج روایت و قضاوت از آنچه خیزش مردمی در مصر را سبب شد .


1. فیس بوک کار مبارک را تمام کرد؟ نه الزاما
در دو هفته گذشته طنزی در خصوص حسنی مبارک ساخته شد که در مصر زبان به زبان چرخید: حسنی مبارک پس از مرگ انور سادات و جمال عبدالناصر را در برزخ ملاقات می کند. سادات از وی سوال می کند : با سم یا به ضرب گلوله کشته شدی ؟ حسنی مبارک در پاسخ می گوید:فیس بوک کارم را تمام کرد.
نمی توان منکر نقشی شد که شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک در تحولات تونس و مصر بازی کردند. گروه هایی مانند جوانان جنبش ششم آوریل که صفحه ای با عنوان " ما فرزندان خالد سعید " هستیم را در فیس بوک باز کردند در حقیقت نقش چشمگیری در خیزش عمومی بازی کردند. این گروه نخستین گروهی بود که خواهان تظاهرات در بیست و پنجمین روز از ماه ژانویه شد. این گروه و آنچه در فیس بوک رخ داد در حقیقت اسبابی شد تا ترسی که در جان و دل مردم مصر خانه کرده بود ، جای خود را به جسارت و شجاعت به خیابان ریختن بدهد . اما آنچه که وداع مبارک را باعت شد تنها و تنها فیس بوک و بیانیه های منتشر شده بر روی آن نبود . این خیزش عمومی نتیجه سالها خشونت؛ خفقان؛ محرومیت و فساد مالی دولتمردان بود . این نهادهایی مانند فیس بوک بودند که توانستند خشم عمومی را هدایت کنند. مخالفان مبارک برای نشان دادن خشم خود به شبکه هایی مانند فیس بوک آمدند و قرار گذاشتند. درست مانند بیانیه هایی که برای اصلاحات امضا جمع کردند. مانند بیانیه هایی که ارتش را کنار ملت و نه دست در دست دولت نشاند. یکی از رهبران مخالفان مصر در این خصوص می گوید: مخالفان از حماقت رهبران استفاده کردند.


2. احیای اعتبار اوباما در این انقلاب؟ شاید، اما نه چندان محکم
درست است که در روزهای نخست این راهپیمایی باراک اوباما در ایستادن کنار معترضان تعلل به خرج داد. هیلاری کلینتون هم در حالی که مردم مصر در خیابان ها بودند تاکید کرد که مصر روزهای ثبات سیاسی را پشت سر می گذارد . جو بایدن معاون رئیس جمهوری آمریکا هم از دیکتاتور خواندن حسنی مبارک سرباز زد. نماینده ایالات متحده در مصر هم به صراحت تاکید کرده بود که بقای حسنی مبارک در قدرت الزامی است . دوستان باراک اوباما نه تنها کاری از پیش نبردند بلکه راهکارهای ارائه شده به اوباما نیز همگی اشتباه بودند. از اوباما خواسته شد که با عمر سلیمان معاون تازه منصوب حسنی مبارک وارد گفتگو شود و البته سلیمان را مامور گفتگو با مخالفت کند . سلیمان اما برخواسته از تبار همان سیاستمداران مصری است که سی سال تمام چشم بر خفقان حاکم بر مصر بستند. در نهایت هم سلیمان با کسانی وارد تعامل شد که چندان بر مردم جمع شده در میدان تحریر تسلط نداشتند . سلیمان نتوانست هیچ گذاری به سمت دموکراسی و آرامش را برای طولانی مدت تضمین کند . سلیمان بعد از کنار رفتن مبارک هم بی شرمانه بیانیه ای صادر کرده و وعده اصلاحاتی نه چندان جدی را داد . وی مقصر تمامی ماجراها را نیروهای بیگانه خواند و البته تاکید کرد که کشورش از فقر فرهنگ دموکراسی رنج می برد . اوباما در جریان تمام این حوادث فشر مضاعفی را هم از سوی متحدان خود در منطقه مانند عربستان سعودی و اسرائیل تحمل کرد. وی البته در ملاعام و پشت تریبون از درخواست برای از قدرت برکنار شدن دیکتاتور هم حذر کرد . در نتیجه می توانیم ادعا کنیم که دولت باراک اوباما چندان هم بد عمل نکرد. تا زمانی که رفتن مبارک اجتناب ناپذیر نشده بود همگان گمان می کردند که اوباما به نوعی سوزن را در میانه رگ و استخوان نگاه داشته است .

3. اخوان المسلمین بر مصر حکومت خواهد کرد؟ خیر

این نهاد که در حقیقت اصلی ترین اپوزیسیون جامع مصر است بارها در چند روز گذشته تاکید کرده که به دنبال ریاست جمهوری نیست و حتی نامزدی برای این انتخابات هم معرفی نخواهد کرد. در حال حاضر این نهاد به نوعی حمایت خود را پشت سر محمد البرادعی رئیس سابق آژانس بین المللی انرژی هسته ای قرار داده است . سکولار لیبرالی که به تازگی به مصر بازگشته است . اخوان المسلمین در آخرین انتخابات برگزار شده در این کشور کمتر از 20 درصد آرا را به خود اختصاص داد . اکنون جامعه مصر گرفتار نوعی پویایی و آزادی شده است . اخوان با توجه به این پویایی در یک قدمی به حاشیه رانده شدن قرار دارد . مصری ها بسیار مذهبی هستند اما به ندرت تمایلی به برخورداری از حکومت اسلامی از خود نشان داده اند.

4. انقلاب پایان یافت ؟ شاید
بسیاری از انقلابیونی که در سه هفته گذشته صبحانه، ناهار و شام را در میدان تحریر صرف می کردند اکنون به خانه بازگشته اند . بسیاری از رهبران هم مانند ایمن نور طرفداران خود را به آرامش و بازگشت به زندگی عادی دعوت کرده اند . این افراد ادعا می کنند که به مطالبات خود رسیده اند. ادعا می کنند که عامل حرکت های غیردموکراتیک یعنی همان حسنی مبارک به خانه خود بازگشته و کاخ ریاست جمهوری را ترک کرده است . رسانه های دولتی هم بر این امر تاکید دارند که دیکتاتوری جای خود را به حکومت قانونی داده است که البته ارتش فعلا پاسدار و حافظ آن است . ارتش هم وعده داده که قدرت را در شش ماه آینده به دست دولتی دموکرات خواهد بخشید. البته که رفتن مبارک تنها بخشی از رژیم را به حاشیه راند و نه تمام آن را. بسیاری از رهبران حزب حاکم یعنی حزب دموکراتیک ملی ، عظای این عضویت را به لقای آن بخشیده اند. با اینئ همه هنوز بسیاری از پست های کلیدی در اختیار مردانی است که به مبارک بسیار وفادار هستند. شاید این انقلاب موفقیت آمیز بود اما اقتصاد این کشور را بسیار بیمار کرد. اقتصادی که بخش اعظم آن بر توریسم متمرکز بود . البته نمی توان قطعا در خصوص به پایان رسیدن این انقلاب سخن گفت چرا که مردم در بیانیه نهایی تاکید کردند که ما راه بازگشت به میدان تحریر را بلدیم.

5. قرعه به نام فلان کشور افتاد! برای اظهار نظر بسیار زود است
معترضان در الجزیره، بحرین، اردن ، یمن و لیبی دست به کار شده اند. با این تفاسیر می توانیم ادعا کنیم که موجی از این اعتراض ها از قاهره تا شاید ریاض هم به راه افتاده است . با این همه آنچه در قاهره رخ داد چند ویژگی منحصر به فرد داشت که تکرار آن را سخت می کند. مصر برخلاف دیگر کشورهای عربی رسانه های مستقل بسیاری را در خود جای داده است . در مصر اینترنت محدود می شود اما هیچ گاه سانسور و فیلترینگ در کار نبوده است . ارتش مصر به ارتش آمریکا هم بسیار نزدیک است و بنابراین واشنگتن می تواند نظر خود را بر این کشور اعمال کند . در دیگر کشورها اما ارتش می تواند تمام قد معترضان را سرکوب کند . اکنون تنها سوال ممکن این است که سرعت انتقال این خیزش های عمومی به دیگر کشورها تا چه اندازه خواهد بود ؟
فارین پالیسی 15 فوریه