بررسی استراتژیک - بی بی سی/ معترضان در برابر سفارت لیبی در ترکیه، خواهان آن شدند که رجب طیب اردوغان، جایزه ای را که از معمر قذافی گرفته، پس دهد. ترکیه در سال‌هاى اخیر تلاش کرده نقشى محورى در عرصه سیاسى و اقتصادى خاورمیانه و شمال آفریقا بازى کند. حمایت از جنبش‌هاى اعتراضى در مصر و تونس نیز در همین راستا بوده است.
در مورد لیبى اما ترکیه روش دیگرى در پیش گرفته و ضمن مخالفت با تحریم این کشور، از انتقاد از دولت معمر قذافى خوددارى کرده است.تصمیم شوراى امنیت سازمان ملل برای تحریم لیبى دست کم در ترکیه چندان با استقبال روبرو نشده است.رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه، ضمن مخالفت با این تحریم‌ها، گفت که او مخالف دخالت‌هایى است که به مردم لیبى و شهروندان خارجى مقیم این کشور آسیب برساند.ادامه…
آقای اردوغان افزود که دخالت از خارج، بیش از همه به ضرر مردم این کشور تمام مى‌شود.
این اظهارات نخست وزیر ترکیه تا حد زیادى با مواضع او در جریان بحران‌هاى مشابه در تونس و مصر تفاوت دارد.
در این دو مورد، آقای اردوغان پیش از رهبران اروپا و آمریکا آشکارا به حمایت از خواست‌هاى مردم تونس و مصر پرداخت و زمامداران دو کشور را فراخواند که به این خواست‌ها گردن بگذارند.
تفاوت‌هاى مصر و لیبى براى ترکیه
منافع اقتصادى گسترده ترکیه در لیبى با بى‌ثباتى و مبهم‌شدن چشم‌انداز آتى آن چندان همخوانى ندارد
ترکیه در سال‌هاى اخیر به دلایل مختلف، روابط گرمى با دیگر کشور بزرگ منطقه، یعنى مصر نداشته است.
شرکت‌هاى ترک در مصر و همچنین در تونس فعالیت اقتصادى گسترده‌اى را دنبال نمى‌کردند. از این رو، بى‌ثباتى کوتاه‌مدت در این کشورها چنان دغدغه خاطرى براى دولت ترکیه نبوده است، به گونه‌اى که اردوغان آشکارا به حمایت از جنبش دموکراسى‌خواهى در این کشورها پرداخت.
اما منافع اقتصادى گسترده ترکیه در لیبى با بى‌ثباتى و مبهم‌شدن چشم‌انداز آتى آن چندان همخوانى ندارد.
۲۰۰ شرکت ترک در لیبى فعالیت دارند که روى پروژه‌هایى به ارزش ۱۵ میلیارد دلار کار مى‌کنند. بیش از ۲۰ هزار کارگر و متخصص ترکیه در این پروژه‌ها مشغول به کارند.
براى ترکیه گسترش فعالیت‌هاى اقتصادى در کشورهاى عربى رویکردى بوده است تا به رهبران فرانسه و آلمان نشان دهد که مخالفت آنها با عضویت این کشور در اتحادیه اروپا “بى گزینه” نیست، و آنکارا مى‌تواند منافع و علائق خود را در مناطق دیگر نیز تامین کند.
اظهارات رجب طیب اردوغان در ماه‌‌هاى اخیر بارها بر “شانس‌ها و امکانات” ترکیه در کشورهاى عربى متمرکز بوده است. این فکر در رهبران ترکیه به شدت قوت گرفته است که رونق اقتصادى این کشور تا حد زیادى مى‌تواند با صدور کالا و گسترش فعالیت شرکت‌هاى این کشور در ممالک خاورمیانه و شمال آفریقا تامین شود.
ترکیه در جهان عرب
آقای اردوغان خواهان آن است که نقش منطقه‌اى ترکیه بیش از پیش تقویت شود
نخست‌وزیر ترکیه در جریان سفر اخیر (اوایل دى، اواخر ژانویه) خود به کشورهاى عربى خلیج فارس، “جهان اسلام” را داراى فرصت‌ها و امکانات بى‌شمار توصیف کرد، به گونه‌اى که کشورهاى آن مى‌توانند از طریق همکارى به “خودکفایى” برسند.
آقای اردوغان گفت: “در حاشیه خلیج فارس، نفت فراوانى وجود دارد. ما هم تجارب فراوانى در رشته ساختمان‌سازى داریم و مى‌توانیم آن را به شراکت بگذاریم. در زمینه فناورى، توریسم و بهداشت نیز ترکیه قوى و آماده همکارى است.”
او با تاکید بر این که فن آوری هسته ای از جمله‌عرصه‌هاى بالقوه همکارى ترکیه با “کشورهاى برادر” است، افزود: “اگر ترک‌ها و عرب‌ها توان ایجاد اتحاد میان خود را داشته باشد، قادر خواهند بود سرنوشت و سیماى جهان را شکل دهند.”
موضع‌گیرى‌هاى سریع اردوغان در حمایت از معترضان تونس و مصر نیز در راستاى اظهارات او در کشورهاى عربى خلیج فارس بود.
به عبارت دیگر، این موضع‌گیرى بر این ارزیابى استوار بود که نقش منطقه‌اى ترکیه بیش از پیش تقویت شود، مدل سیاسى این کشور به عنوانى مدلى موفق در این کشورهاى معرفی شود و ثبات توام با دموکراسى در این کشورها زمینه گسترده‌ترى براى بسط و گسترش فعالیت‌هاى اقتصادى شرکت‌هاى ترک در آنها را فراهم آورد.
اما پیچیده‌شدن اوضاع لیبى و به خطرافتادن منافع ترکیه در این کشور، اینک رهبران این کشور را تا حد زیادى محتاط کرده، به گونه‌اى که از انتقاد آشکار از معمر قذافى و حکومت او امتناع کرده‌اند و قطعنامه شوراى امنیت در تحریم لیبى را نیز نادرست خوانده‌اند.
