خبرگزاري فارس: وزير امور خارجه سابق كشورمان با اشاره به نگراني غرب و بخصوص آمريكا از روي كار آمدن كساني از مردم منطقه كه در مناسبات گذشته با غرب تجديدنظر كنند و به دنبال رابطه عادلانه‌اي باشند، پرسيد: سناتورهاي آمريكايي در مصر چه مي‌كنند؟
به گزارش خبرنگار سياست خارجي خبرگزاري فارس، منوچهر متكي پنجشنبه شب در ادامه برنامه تلويزيوني «ديروز، امروز، فردا» شبكه سوم سيما در خصوص تحولات اخير در منطقه با اشاره به اظهارات هيلاري كلينتون وزير خارجه آمريكا در خصوص تحولات مصر مبني بر اينكه مصر آبستن حوادث است و زايماني در حال رخ دادن است و بايد تلاش كنيم مادر و فرزند هر دو سالم بمانند، گفت: منظورش اين بود كه بايد رژيم حسني مبارك را نگهداريم، اصلاحات به نحوي انجام مي‌شود.
* جراحي عميق سياسي و اجتماعي در منطقه
مجري پرسيد آيا اين خيزش در منطقه قابل پيش‌بيني بود و زمينه‌هاي آن وجود داشت يا ناگهاني رخ داد؟ كه متكي پاسخ داد: يك بار ديگر بايد صورت مسئله را بخوانيم. آنچه در اين منطقه اتفاق مي‌افتد، يك جراحي عميق سياسي، اجتماعي، اعتقادي و فرهنگي است. سمت و سوي حركت اين تحول، از يك شرايط بسيط و ساده به شرايط كاملاً پيچيده و از يك سري خواسته‌هاي ابتدايي كه سعي مي‌كرد در خواسته‌هاي اقتصادي و روزمرگي محدودش كنند به يكسري مطالبات جدي در تغيير ساختارها و حكومت‌ها پيش مي‌رود.
وي اين تحول را عظيم برشمرد و يادآور شد: اگر چه حوادث كوچكي به حسب ظاهر، جرقه آن تحولات را زد، ولي آن جرقه همچون مقاله‌اي است كه در نيمه دوم سال 56 در روزنامه اطلاعات نوشته شد و بعد 19 دي قم و 29 بهمن تبريز را شاهد بوديم.
متكي تحولات اجتماعي را تحولاتي خواند كه به هم پيوستگي و جامع الاطراف بودن جز ويژگي‌هاي اساسي آنها است و گفت: آنچه اتفاق افتاده بود يك حادثه كوچك و دفعتاً نبود.
* موجي كه امام در دنيا ايجاد كرد
وزير خارجه پيشين با اشاره به فرمايشات مقام معظم رهبري در خطبه‌هاي اخير نماز جمعه، اضافه كرد: مقام معظم رهبري در خطبه‌هاي نماز جمعه تعبيري را تحت عنوان «تحقيرشدگي» براي ملت‌ها به كار بردند. اين تحقيرشدگي ده‌ها سال در منطقه اعمال شد و حاصلش اين شد. وقتي كه سال 42 قيام 15 خردا رخ داد، 15 سال مجاهده مستمر امام ادامه يافت و در 57 به ثمر رسيد.
وي گفت: از اولين روزهاي بعد از پيروزي انقلاب، امام (ره) سعي كرد سياست بين‌الملل اسلامي خودش را ساماندهي كند، نه از جنس ارتباط با اعضا، گروه‌ها و سازمان‌ها، بلكه امام موج را در دنيا به صورت تبييني معرفي و شعارها را مطرح كرد.
وي با اشاره به حوادث اخيري كه در كشورهاي منطقه رخ داد و با بيان اينكه كلمه‌هاي رمز اين حوادث عين كلمه‌هاي رمزي است كه در انقلاب اسلامي اتفاق افتاد كه عبارتند از ظلم، اراده ملي، فساد، عدالت و اصلاح، خاطرنشان كرد: شاه 10 ماه بعد از قيام مردمي ايران در تلويزيون گفت «مردم ايران من پيام شما را شنيدم»، البته باز دروغ مي‌گفت. گفت «تضمين مي‌كنم حكومت را براساس اراده ملي، عدالت اجتماعي و به دور از فساد و ظلم ادامه دهم» كه مردم به او امان ندادند و او بسيار دير فهميده بود.
* همزادي حكمراني و خودكامگي
متكي با ذكر اين نكته كه ما بايد اينجا يك روانشناسي كوچكي انجام دهيم، اظهار داشت: حكمراني و خودكامگي همزاد هم هستند مثل سرما و سرماخوردگي. اگر شما مراقبه جسمي در هواي سرد نداشته باشيد، دچار سرماخوردگي مي‌شويد. در حكمراني به دليل شرايطي كه براي حكمران به وجود مي‌آيد خودكامگي در درون آن نضج و شكل مي‌گيرد.
وزير خارجه پيشين ادامه داد: در حقيقت اگر اين خودكامگي با نوعي سرسپردگي و وابستگي خارجي همراه و ممزوج شود، آن حكمران مجوز كامل براي خودكامگي پيدا مي‌كند.
به گفته وي طبيعت خودكامگي، بي اراده كردن مردم و به حساب نياوردن اراده آنها در حكمراني است و اين اتفاقي است كه در خاورميانه رخ داده است.
* تبريك به ملت ايران به خاطر الهام بخشي انقلاب
مجري برنامه در ادامه از متكي پرسيد آيا در مذاكراتتان و سفرهايي كه به ليبي و مصر داشتيد، نشانه‌اي از اين حركات ديده مي‌شد و آيا پالس‌هايي به رهبران اين كشورها رسيده بود؟ كه وي اظهار داشت: در وحله اول بايد به مردم ايران به خاطر الهام بخشي انقلابشان و بيداري اسلامي تبريك بگوييم و بار ديگر به روح امام راحل درود بفرستيم كه امروز روز تحولات بين‌المللي نهضت امام و انقلاب اسلامي است.
وزير خارجه پيشين با ذكر اين نكته كه نه براي اين حكمرانان، نه براي هيچ مؤسسه مطالعاتي و نه هيچ كشور ديگري اين تحولي كه امروز در خاورميانه و شمال آفريقا اتفاق افتاده، پيش‌بيني نشده بود، خاطرنشان كرد: برخي سعي كردند بگويند اين طراحي است و كساني پشت آن هستند.
وي شبكه‌هاي مجازي و عنوان‌هاي خاصي كه در اين زمينه وجود دارد را ابزاري بيش ندانست و گفت: آنچه تحول ايجاد مي‌كند، محتواي حركتي است كه مي‌تواند منشا تحولات باشد و كسي تحولات اخير در منطقه را پيش‌بيني نكرده بود.
* به هم ريختگي كه غرب و آمريكا با آن روبرو است
وزير خارجه پيشين با بيان اينكه آمريكايي‌ها و غربي‌ها الان دچار نوعي به هم ريختگي هستند كه چگونه اين شرايط را اداره كنند و نمي‌توانند، گفت: دوشنبه گذشته شباب (جوانان مصري) و معارضه با شوراي فرماندهي نظامي مذاكره كردند. در اين مذاكرات تمام توافقاتي كه صورت گرفته به جز دو مورد، حركت به پيش در جهت مطالبات معارضه است.
وي با بيان اينكه دو مطالبه معارضه باقي مانده يكي را تغيير احمد شفيق نخست‌وزير و ديگري لغو ماده 5 قانون اساسي فعلي مصر در خصوص ممنوعيت فعاليت احزاب ديني عنوان كرد و اظهار داشت: يكي از اين دو را پذيرفتند و احمد شفيق استعفا داد و يك مورد مطالبه ديگر باقي مانده است.
* آمريكايي‌ها كجاي كار هستند؟
متكي با طرح اين سؤال كه آمريكايي‌ها در مصر كجاي كار هستند؟ پاسخ داد: آمريكايي‌ها در مصر در فرمول‌هاي اوليه سعي كردند با انتخاب عمر سليمان و يا سپردن كليه كارها به شوراي نظامي كه در واقع حسني مبارك‌هاي يونيفورم پوش هستند، ايفاي نقش كنند. معارضه در حوزه وزارت كشور، وزارت خارجه و يك وزارتخانه ديگر مطرح كرده كه بايد تغييرات ايجاد شود و ميخواهند كل سيستم را اصلاح كنند، چون عناصر اصلي دستگاه ديپلماسي فعلي مصر نمي‌تواند مطالبات مردم مصر را برآورده كند ولذا خيلي منطقي بر خواسته جديد ايستادند. مطالبات آنها در حوزه مربوط به مسائل و مشكلات خودشان، در حوزه ساختار حكومتي و در حوزه سياست خارجي است.
وي يادآور شد: هنوز مطالبات آنها در حوزه سياست خارجي مطرح نشده، ولي اگر اظهارات شهروندان مصري يا گروه‌هاي معارضه را رصد كنيد خيلي صريح بيان مي‌كنند كه ما مخالف قراردادهايي هستيم كه با رژيم صهيونيستي بسته شده است.
به گفته وزير خارجه سابق اين تحول يك تحول بسيار عميق و بنيادين است و خاورميانه واقعاً بايد جديد شود.
* همراهي با آمريكا و اروپا براي اشباع خودكامگي قذافي
به گزارش فارس منوچهر متكي در ادامه اين گفت‌وگو به اوضاع ليبي اشاره كرد و با بيان اينكه در ليبي در 15 سال اخير معمر قذافي در يك چرخش روشن به سوي غرب، وارد يك فاز جديد شد، گفت: در سفر يك سال پيش به ليبي چند ساعت با اصحاب خيمه قذافي كه از حدود 40 سال است با قذافي هستند ديدار و گفت‌وگو كردم. وزير خارجه فعلي و قبلي تشريح مي‌كردند كه ما (ليبي) چگونه در برابر آمريكايي‌ها در يك شرايط ويژه قرار گرفتيم. البته توافقات پنهاني را خيلي باز نكرد.
به گفته متكي اينها با آمريكايي‌ها و اروپايي‌ها براي اشباع كردن خودكامگي قذافي، همراه شدند.
وزير خارجه سابق با اشاره به چرخش سياسي كه در ليبي صورت گرفت، اظهار داشت: با اين چرخش مجوز گرفتند كه هر كاري ميخواهند با ملت انجام دهند. اين خودكامگي و فرعون صفتي حد ندارد.
وي با بيان اينكه در اين كشور قانون اساسي نيست، گفت: مدتي قبل مي‌گفتند كابينه نمي‌خواهيم و كشور را به صورت فرماني اداره مي‌كنيم، در واقع خودكامگي محض. اينها تا مدتي خروش ملت را نمي‌فهميدند.
* دو سه ساعت مشاجره با اعضاي خيمه قذافي
متكي ادامه داد: در دو سه ساعتي كه با اعضاي خيمه قذافي بحث داشتم و معاون آفريقاي وزارت خارجه نيز حضور داشت، همين بحث‌ها را داشتيم كه چرا رويكرد شما در عراق و مسائل منطقه اينگونه شده و چرا اين تغيير نگاه‌ها را به وجود آورديد؟ چرا در سياست‌هاي منطقه‌اي با كساني همراهي مي‌كنيد كه به دنبال خواسته‌هاي ديگر هستند؟ مقداري از مشاجره ما همين بحث‌ها بود.
وزير خارجه سابق اضافه كرد: به بحث امام موسي صدر نيز پرداختيم. به آنها گفته شد يك مسئله روشن است اينكه امام صدر به ليبي آمده و خروجش را كسي تأييد نكرده و بايد پاسخ دهيد. تصورشان اين بود هرگونه ميخواهند مي‌توانند مملكت را در جهت اهداف و مطامع خود بچرخانند.
* غرب نمي‌تواند سوار بر موج تحولات شود
وي با بيان اينكه امروز غربي‌ها به دنبال اين هستند كه سوار بر اين موج شوند كه مديريت بحران را به دست بگيرند، تصريح كرد: نمي‌توانند.
* چرا دو هفته بعد قطعنامه صادر كردند؟
متكي با اشاره به قطعنامه شوراي امنيت در خصوص ليبي و با بيان اينكه اينها در خصوص حوادث مشابه همان روز قطعنامه تصويب مي‌كنند، پرسيد: چرا در مورد ليبي دو هفته كاري نكردند، آن هم با اين همه كشتار، استعفا‌هاي مقامات و وزرا؟
به گفته وي زماني كه مناطق نفتي و بسياري از شهرها را گرفتند و وقتي ديدند جنگ در حال رسيدن به پايتخت است و امكان رفتن قذافي جدي‌تر شده، آن زمان بود كه قطعنامه تصويب كردند.
وزير خارجه پيشين با بيان اينكه تبعات بعد از قطعنامه مهم است، به موضوع عراق اشاره كرد و افزود: در عراق دوره صدام قطعنامه تصويب كردند و اين كشور را تحت فصل هفتم منشور قرار دادند كه زماني حكومت مردمي در عراق بر سر كار آمد، اين دولت به دنبال لغو تحريم بود، اما موافقت نمي‌كردند. 6 سال اين مسئله طول كشيد و دولت عراق در همه جا به دنبال خروج اين كشور از تحت فصل هفتم منشور بود، ولي آمريكايي‌ها موافقت نمي‌كردند، چون مي‌خواستند با اين اهرم فشار، خواسته‌ها و مطالبات نامشروع خود را در عراق اعمال كنند.
متكي ادامه داد: نگراني كنوني اين است كه فردا بعد از قذافي، مردم ليبي بايد به دنبال منتفي كردن اين قطعنامه باشند.
* مگر شما خودتان از اين حكومت‌ها حمايت نمي‌كرديد؟
وي با بيان اينكه غربي‌ها دو هدف را از نحوه ورودشان به اين تحولات پيگيري مي‌كنند، گفت: آنها الان تهديد به دخالت نظامي در ليبي مي‌كنند و ناوهايشان را از اقصي نقاط دنيا به راه انداخته‌اند. آمريكايي‌ها، استراليايي‌ها و كانادايي‌ها ناوهايشان را به نزديكي سواحل ليبي حركت دادند كه دو ناو هم از سوئز گذشت. در واقع يكي از اهداف غرب فرار از پاسخگويي است.
متكي خطاب به غرب از آنها پرسيد: اين حكومت‌ها چه كساني بودند؟ اين حكومت‌ها در مصر، يمن و تونس متحدان شما هستند. حدود 30 سال است كه از آنها حمايت كرديد. شما بايد در تحولات خاورميانه پاسخگو باشيد. شما اينها را وادار كرديد كه به رژيم صهيونيستي مشروعيت ببخشند با آن ارتباط برقرار كرده و قرارداد منعقد كنند و اينها موجب شد نفرت مردم منطقه نسبت به حكومت‌هايشان بيشتر و جدي‌تر شود.
* نگراني از سر كار آمدن كساني كه در مناسبات با غرب تجديدنظر كنند
وي در خصوص هدف ديگر غرب از ورود به تحولات منطقه گفت: غربي‌ها نگران هستند كه كساني از مردم سركار بيايند كه در مناسبات گذشته با غرب تجديدنظر كنند و دنبال رابطه عادلانه‌اي باشند. دو روز پيش رهبران اخوان در مصر مصاحبه كردند كه ما اگر بحث هماهنگي براي كمك به ملت مصر باشد، حرفي نداريم ولي هدف آنها (غرب) دخالت در امور داخلي مصر و ضربه زدن به انقلاب و مردم اين كشور است.
وزير خارجه پيشين تحولات كنوني در منطقه را بسيار حساس و مهم خواند و افزود: شباهت‌هاي اين تحولات با انقلاب اسلامي زياد است، هم در تاكتيك‌هايي كه حكام خودكامه براي برخورد با مردمشان پيش مي‌گيرند - كاري كه شاه در ايران انجام مي‌داد - و هم شگردهايي كه قدرت‌هاي خارجي براي مديريت بحران صورت مي‌دهند.
* سناتورهاي آمريكايي در مصر چه مي‌كنند
وي با اشاره به طرح كودتاي هايزر در ايران در سال‌هاي پاياني دوران انقلاب كه به ايران آمد و مذاكراتي را انجام داد، پرسيد: الان سناتورهاي آمريكايي در مصر چه مي‌كنند؟ آنها بايد توضيح دهند.
به باور متكي آنچه در ايران اتفاق افتاد، مي‌تواند دستور‌العمل‌هايي باشد كه به درد ملت‌هاي منطقه بخورد.
