زيمباوه كه مدتي است بحران اقتصادي را پشت سر گذاشته است، به بازاري بكر براي شركت‌هاي ايراني، چيني، هندي و برزيلي تبديل شده است. معادن غني، زمين‌هاي زراعي مرغوب و طبيعت زيبا به همراه مردماني صبور و مهربان سبب شده است كه روز به روز بر تعداد شركت‌هاي خارجي در اين كشور شرق آفريقا افزوده شود.
از آن‌جايي كه ايران و زيمبابوه تلاش مضاعفي را براي توسعه همكاري‌ها آغاز كرده‌اند و به منظور آشنايي بيش‌تر تجار و صنعتگران كشورمان با پتانسيل‌هاي اقتصادي اين كشور، خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت‌وگويي را با محمد پورنجف ـ سفير ايران در زيمباوه ـ انجام داده است كه متن كامل آن به اين شرح است:
آرمان‌ها و آرزوهاي انقلابي از مشتركات ايران و زيمبابوه است
سوال: به نظر مي‌رسد ايران و زيمبابوه روابط نزديكي با يكديگر دارند و درصدد افزايش روابط هستند. زمينه‌هاي اين روابط نزديك چيست؟
پاسخ: بررسي افق روابط دوجانبه ايران و زيمباوه نيازمند بررسي بيش‌تر روابط دو كشور است. زيمباوه استقلال خود را در سال 1980 كسب كرد و در 1986 ميزبان كنفرانس سران جنبش غيرمتعهدها بود. زيمباوه جزو پيش‌روان جنبش نم محسوب مي‌شود.
تاكنون رابرت موگابه 4 بار به جمهوري اسلامي ايران سفر كرده است و در سال 1986 مقام معظم رهبري براي شركت در اجلاس جنبش غيرمتعهدها به زيمباوه سفر كردند و در حقيقت اين سفر كه در كسوت رياست جمهوري اتفاق مي‌افتد آغازگر رشد روابط دوجانبه مي‌شود. زيمباوه عضو گروه كشورهاي سارك و گروه 77 و 15 و سازمان ملل متحد و جنبش غيرمتعهدهاست. رياست اين جنبش در سال 2012 بر عهده ايران است.
ايران و زيمباوه هر دو كشورهايي فعال در سازمان‌هاي بين‌المللي هستند. زيمبابوه كشوري انقلابي است كه تحريم غيرقانوني عليه آن توسط دولت‌هاي غربي اعمال شده است. آزادي‌خواهي، استقلال‌طلبي، بومي‌سازي و اصلاحات ارضي از جمله برنامه‌هايي بوده است كه موگابه در دوران رياست جمهوري خود به آن پايبند بوده است.
پيوند دو كشور به واسطه آرمان‌ها و آرزوهاي انقلابي رهبران و مردم زيمباوه از مشتركات دو كشور است.
سوال: به نظر مي‌رسد ايران و زيمبابوه در مسائل بين‌المللي نيز ديدگاه‌هاي مشتركي داشته باشند؟
پاسخ: در حوزه مناسبات بين‌المللي در زمينه حقوق بشر، زيمباوه و ايران تجربيات بسيار خوبي دارند و با تاكتيك‌ها، ترفندها و فتنه‌هاي دولت‌هاي غربي و با دوگانه‌انگاري‌ها و معيارهاي دوگانه هر دو كشور به خوبي آشنا هستند و حمايت‌هاي متقابلي را از يكديگر به عمل مي‌آورند كه در مجامع بين‌المللي در زمينه حقوق بشر و ساير مجامع بين‌المللي هم‌سويي و هم‌فكري مسوولان و دو ملت در حوزه‌هاي فراملي نيز متجلي شده است و اين نشان دهنده عمق اعتماد دولت و ملت به يكديگر است.
سعي مي‌كنيم زيمباوه را از طريق اتنقال فن‌آوري كمك كنيم
سوال: پتانسيل‌هاي اقتصادي زيمبابوه چيست و ايران در چه بخش‌هاي با اين كشور همكاري مي‌كند؟
پاسخ: زيمباوه استعدادهاي بسياري دارد. معادن كروم، نيكل، آهن، كبالت و به طور كلي منابع طبيعي معدني زيمباوه غني است. زيمباوه داراي زمينه‌هاي زراعي بسيار مطلوبي است. تنباكو، پنبه، ذرت محصولات اصلي زراعي زيمباوه را تشكيل مي‌دهد. در دوره‌هاي گذشته از طريق واسطه و دلال‌هاي بين‌المللي، توتون وارد بازار ايران مي‌شد كه در مناسبات جديد واردات توتون به صورت مستقيم از دولت زيمباوه و با قطع واسطه‌هاي بين‌المللي صورت مي‌گيرد.
زيمباوه نيازمند كمك است و ما هم سعي مي‌كنيم زيمباوه را از طريق اتنقال فن‌آوري كمك كنيم. همواره گفته‌ايم هدف ما آوردن ماهي به مردم زيمباوه نيست بلكه هدف ما آموزش ماهي‌گيري است.
تراكتور ايراني به صورت قسطي به كشاورزان زيمبابوه فروخته مي‌شود
اولين اقدام جدي عملي كه صورت گرفته است، ايجاد خط مونتاژ تراكتور ايران ـ زيمباوه با عنوان شركت موتيرا است كه با سهام ايران و زيمباوه تشكيل شده است. اولين خط آن حدود 56 تراكتور را مونتاژ كرد كه به خوبي برنامه‌هاي خود را پيش برده است. 12 تكنسين زيمبابوه‌يي به ايران آمدند و حدود سه هفته آموزش ديدند. با بانك‌هاي زيمباوه مذاكراتي شد تا فشاري به خريداران تراكتور وارد نشود و قراردادهاي شش ماهه تا 36 ماهه با آنها منعقد شده است.
2 نوع كود بيولوژيك ايراني به زيمبابوه ارائه شده است
فضاي بسيار خوبي در حوزه انتقال فن‌آوري كشاورزي و زراعي به زيمباوه ايجاد شده است ضمن اين كه معرفي دو نوع كود بيولوژيك "بارور 2" و "نيتروكارا" كه از محصولات موسسات وابسته به مركز فن‌آوري رياست جمهوري است، به زيمباوه معرفي شده است. كودهاي بيولوژيكي كه هر صد گرم آن براي يك هكتار كفايت مي‌كند و مي‌تواند براي زيمباوه كه تحت تحريم است و از كود تا ماشين‌آلات كشاورزي توسط دولت‌هاي غربي به آنها داده مي‌شود بسيار نعمت بزرگي محسوب مي‌شود.
توليد انرژي خورشيدي در زيمبابوه
متاسفانه دولت‌هاي غربي لوازم يدكي توليدكننده برق را به زيمباوه ارائه نمي‌كنند و اين كشور با قطعي مكرر برق مواجه است. از اين منظر ما انرژي نوين، ارزان، رايگان و سازگار با محيط زيست كه همان انرژي خورشيدي است را به آنها معرفي كرديم. نماينده يكي از شركت‌هاي ايراني در زيمباوه مستقر شده است. تجهيزات اوليه وارد زيمباوه شده است كه مورد استقبال بسيار قرار گرفته است؛ معتقديم بايد اين همكاري‌ها گسترش يابد.
ساخت سه كارخانه لبنيات توسط يك شركت ايراني در زيمباوه
وي با اشاره به همكاري دو كشور در حوزه صنايع لبنيات تصريح كرد: يكي از شركت‌هاي ايراني آمادگي خود را براي تاسيس سه كارخانه لبنيات در زيمباوه اعلام كرده است و دولت زيمباوه نيز سه قطعه زمين را براي اين كار در نظر گرفته است كه اميدواريم فازهاي عملياتي آن با تبادل هيات‌هاي ويژه زراعي آغاز شود.
در حوزه ICT نيز پروژه‌هاي اوليه مورد تبادل قرار گرفته است، راهكارهاي عملياتي آن در دست بررسي است و اميدواريم نيازهاي مخابراتي زيمباوه توسط مهندسان و تكنسين‌هاي ايراني برطرف شود.
هم‌چنين توليد سرم دامي مشترك توسط موسسه رازي با همكاري وزارت كشاورزي از برنامه‌هاي آتي است كه اميدواريم فاز عملياتي آن به‌زودي آغاز شود.
پروژه‌هاي بسيار زيادي در زيمبابوه وجود دارد كه مهندسان و متخصصان ما مي‌توانند در آن وارد شوند. معتقديم اگر زيمباوه را فقط صرف اين كشور نبينيم، بلكه آن را مركز منطقه‌يي كشورهاي جنوب شرق آفريقا در نظر بگيريم، اين كشور مي‌تواند سكو و مركزي براي انتقال دانش و فن‌آوري باشد و يا محصولات توليد شده مشترك در زيمباوه مي‌تواند به كل جنوب و شرق آفريقا منتقل شود. اگر بتوانيم داروهاي ايراني را در زيمباوه توليد كنيم مي‌توانيم در بوتسوانا، زامبيا، لستو، سوازيلند، موزامبيك، آنگولا، ناميبيا و كليه كشورها منطقه آن را به فروش برسانيم.
افق روابط بين دو كشور بسيار مطلوب است و معتقدم نيازمند حضور سرمايه‌گذاران و متخصصان ايراني به ويژه در حوزه زراعي از كليه ماشين‌آلات و ادوات تا توليد صنايع غذايي و كارخانه‌هاي مربوط به آن هستيم.
سوال: آيا در بخش صنعت و به‌خصوص خودروسازي نيز ايران در زيمبابوه حضور دارد؟ مزيت‌هاي اين بخش در زيمبابوه چيست؟
پاسخ: صنعت خودرو در زيمباوه پروژه خود را با مزدا آغاز كرده است اما به دليل گران بودن مزدا و اين كه كاربرد لازم را با توجه به زيرساخت‌هاي موجود در زيمباوه ندارد، تجربه موفقي نبوده است. معتقدم در حال حاضر خودروسازي ما مي‌تواند حضور بهتري در زيمباوه داشته باشد زيرا به دليل ارزان بودن قيمت تمام شده خودرو و بحث خودروهاي مسافربري، اين فعاليت‌ها مي‌تواند براي آنها مفيد باشد. خودروهاي سنگين، اتوبوس و كاميون ماشين‌هايي هستند كه مورد نياز آن‌هاست. معتقدم پس از خط مونتاژ تراكتور، خط مونتاژ اتوبوس و كاميون از موضوعاتي است كه به شدت مي‌تواند مورد استقبال زيمباوه و كشورهاي ديگر قرار بگيرد. در حال حاضر تراكتور ما را حتي كشور آفريقاي جنوبي نيز مي‌خواهد. ما مي‌توانيم زيمباوه را به دليل دوستي كه داريم پايه‌اي قرار دهيم كه از آن‌جا نه تنها نيازهاي اين كشور، بلكه نيازهاي ساير كشورهاي اطراف را نيز مرتفع كنيم و صدور كالا و خدمات فني و مهندسي خود را از مركز منطقه‌يي زيمباوه آغاز كنيم.
كارخانجات نساجي ايران در زيمبابوه قدمتي 13 ساله دارد كه 83 درصد مالكيت آن متعلق به ايران است و البته نيازمند بازسازي و رسيدگي از طرف وزارت‌خانه‌هاي جهاد كشاورزي و صنايع و معادن است.
معتقدم مجموعه فعاليت‌ها در حوزه صنعتي، فني و مهندسي و حتي بهداشتي و دارويي كه كلينيك هلال‌احمر در حال حاضر فعال است مي‌تواند موج بسيار خوبي از معرفي داروها و صنايع زراعي و صنعتي گرفته تا كارهاي ديگر را در بستر آفريقا معرفي و فعال كند.
سوال: دولت زيمبابوه چه تسهيلاتي را براي سرمايه‌گذاران خارجي و به خصوص ايراني در نظر گرفته است؟
پاسخ: آن چه كه سرمايه‌گذاران مي‌توانند از آن بهره‌مند شوند اين است كه دولت زيمباوه همواره از سرمايه‌گذاران ايراني استقبال كرده است زيرا روابط دو كشور بسيار مطلوب است ضمن اين كه در مورد ماشين‌آلات زراعي به طور كلي ماليات و عوارض وجود ندارد و اگر لوازم ماشين‌آلات كشاورزي و صنايع وابسته به آن بخواهد وارد شود عوارض ورودي به آن تعلق نمي‌گيرد؛ ضمن اين كه اگر بخواهند سرمايه‌گذاران وارد پروژه‌هاي مشترك شوند، تسهيلات زيادي به آنها داده مي‌شود. اگر ما فن‌آوري وارد كنيم آنها به ما زمين خواهند داد و حاضرند در آن زمينه وارد همكاري در فازهاي عملياتي شوند.
رقباي ما كشورهاي مختلفي هستند، كشورهايي مانند چين، هند و برزيل در زيمباوه در حوزه كشاورزي و معدن فعال‌اند. كشورهاي غربي نيز برخي كه از قبل حضور داشته‌اند هم‌چنان حضور خود را ادامه داده‌اند و هر كدام جايگاه خاص خود را دارند. آفريقاي جنوبي نيز به واسطه هم‌جواري بسياري از محصولات فرآورده‌هاي غذايي‌اش در اين كشور از شوينده تا مواد غذايي بازارهاي زيمباوه را اشغال كرده است. مجموعه اين كشورها حضور فعال‌تري در زيمباوه دارند و به عنوان كشورهايي محسوب مي‌شوند كه اگر بخواهيم فعاليت كنيم حتما بايد نوع محصولات و حضور آنها را جدي بگيريم.
با توجه به ظرفيت‌هاي دو كشور بايد حجم روابط تجاري رشد قابل توجهي داشته باشد؛ اما در حال حاضر صادرات ايران به زيمبابوه تراكتور، مواد شوينده، پوشاك، مواد غذايي و رنگ است كه اين ميزان حدود دو ميليون دلار در سال گذشته است كه اميدواريم افزايش داشته باشد.
دو كشور تاكنون شش كميسيون مشترك داشته‌اند كه آخرين كميسيون مشترك اقتصادي در دوم ارديبهشت 89 برگزار شده است كه با حضور رييس‌جمهور همراه بوده است و يازده سند همكاري بين دو كشور امضاء شد كه يكي از مهم‌ترين سندها، سند لغو رواديد گذرنامه‌هاي سياسي و خدمت بود كه جنبه اجرايي نيز دارد.
رييس كميسيون مشترك ايراني، وزير تعاون است و در زيمباوه وزارت خارجه اين مسووليت را بر عهده دارد به همين دليل وزارت تعاون به عنوان وزارتخانه مادر در همكاري با زيمباوه قرار دارد.
