بررسی استراتژیک - پرس تی وی/ محمد ششم، پادشاه مغرب، روز چهارشنبه، در نطقی تلویزیونی، به مردم کشورش وعده داد که اصلاحات عمیقی در راه است.طرح هفت ماده­ای وی برای تعدیل قانون اساسی، برخی از مخالفان سنتی را راضی کرده است، ولی بخشی از جامعه مغرب خواسته­های دیگری دارد که ممکن است پادشاه را به عقب­نشینی بیشتری وادارد.

به رغم آن که در مغرب انتخابات برگزار می­شود و احزابی در پارلمان این کشور حضور دارند که در بخش مخالف دولت شمرده می­شوند، ولی پادشاه همیشه تصمیم گیرنده اصلی در کشور است. تعیین نخست وزیر و اعضای هیات دولت و حتی مسئولان رده پایین همه در حوزه اختیارات پادشاه است. محمد ششم در امور بسیار جزئی نیز دخالت می­کند. مانند بسیاری دیگر از کشورهای ملتهب عربی، مردم مغرب تا به حال تأثیری در سرنوشت کشور نداشته­اند. سازمان امنیت مغرب بسیار قدرتمند است و همچون همتایان قبلی خود در تونس و مصر، توانسته است مخالفان را ساکت کند و به زندان ببرد. ادامه….

داستان­های زیادی درباره ناپدید شدن و شکنجه مخالفان پادشاه مغرب از دوره پدر پادشاه کنونی بر سر زبان­هاست که در مواردی دستگاه­های امنیتی غربی و مخصوصا فرانسوی در آن­ها شرکت داشته­اند. همچنین حل نشدن مشکل صحرای غربی هزینه زیادی به مغرب تحمیل می­کند. رقابت با الجزایر و چند بار نزدیک شدن به حالت جنگی میان دو کشور سبب شده که سهم مهمی از درآمدهای مغرب به بخش نظامی اختصاص یابد و بر بودجه­های اجتماعی تأثیر منفی بگذارد.

همچون دیگر رژیم­های پادشاهی در جهان عرب، پادشاه مغرب سعی دارد موقعیت سیاسی خود را با مفاهیم دینی گره بزند. وی خود را امیرالمؤمنین می­خواند و انتظار دارد که همه مسلمانان جهان با وی بیعت کنند. فقدان نظارت بر آن چه در دربار مغرب می­گذرد، کانون قدرت سیاسی را به ثروت­های هنگفت نزدیک کرده است و پادشاه و اعضای خانواده سلطنتی توانسته­اند حساب­های بانکی خود را در داخل و خارج افزایش دهند.

در طرح جدید پادشاه مغرب، وی بر عنصر فرهنگ قومی آمازیگی انگشت گذاشته و بر هویت متکثر فرهنگی و اجتماعی کشور تأکید کرده است. قوم آمازیگ در الجزایر و مغرب و تونس و لیبی به سر می­برند و خواهان شناسایی هویت مستقل فرهنگی و اجتماعی برای خودند.

تضمین آزادی­های فردی و اجتماعی و احترام به حقوق بشر و استقلال قوه قضاییه و تقویت شورای قانون اساسی و استقلال قوا از یک دیگر از بخش­های دیگر این طرح است. محمد ششم قول داده است که انتخابات پاک و آزاد در کشور برگزار شود و دولت از حمایت اکثریت پارلمان برخوردار باشد و نخست وزیر را حزب دارای اکثریت پارلمانی معرفی کند.

پادشاه مغرب بر خویشاوند اردنی پیش گرفته و قبل از آن که انقلاب در کاخ وی را بزند، تصمیم به اجرای اصلاحات گرفته است. وی مشخص نکرد که وعده­های خود را چه زمانی عملی خواهد کرد. عناوین فریبنده و جذاب طرح وی نیاز به زمان نه چندان کوتاه دارد و برای اطمینان دادن به مردم باید دست به اقداماتی فوری بزند.

مصطفی الرمید، یکی از رهبران حزب اسلام­گرای عدالت و توسعه، می­گوید که فعالان کشور منتظر به اجرا در آمدن تیترهای بزرگی­اند که پادشاه به آن­ها اشاره کرده است.

به عقیده وی، محمد ششم باید پیرامون خود را از افراد متهم به دست داشتن در فساد مالی و سیاسی پاک کند. مراد وی از فساد سیاسی احزابی مانند حزب «اصالت و مدرنیته» است که یکی از دوستان نزدیک پادشاه آن را تأسیس کرده است.

همچون مصر و تونس، جوانان مغربی خواستار تشکیل مجلس مؤسسان برای تدوین قانون اساسی جدیدند. سعید بن جبلی، رئیس انجمن وبلاگ­نویسان مغرب و مؤسس صفحه «۲۰ فوریه» در فیس بوک، معتقد است که پادشاه مغرب مسائل مهمی را در طرح خود نادیده گرفته است، مانند ادامه بازداشت زندانیان سیاسی و گره خوردن قدرت با ثروت و اشتغال­زایی برای جوانان و اقدام فوری برای مبارزه با فساد اقتصادی.

بی‎کاری فارغ­التحصیلان دانشگاهی یکی از مشکلات مشترک میان تونس و مغرب و الجزایر است و به ناراضی شدن جوانان بیشتری منجر می­شود که قدرت خود را در تظاهرات ۲۰ فوریه گذشته در سراسر کشور به نمایش گذاشتند.

وی همچنین به طرح پادشاه خرده می گیرد که اصلاح قانون اساسی را به کمیته مخصوصی واگذار کرده که خود افرادش را در آینده تعیین می­کند، در حالی که جوانان مغربی می­خواهند که مجلس منتخب مردم این کار را به عهده گیرد. جبلی می­گوید که طرح اصلاحی پادشاه ممکن است در کودتاه مدت فضای انتظاری در کشور پدید آورد و در جنبش اعتراضی مردم نفوذ کند، ولی مردم صبر زیادی نخواهند کرد.

یکی از خواسته­های مهم مردم مغرب در تظاهرات ۲۰ فوریه خارج شدن قدرت از دربار و سپرده شدن آن به پارلمان بود. گرچه پادشاه مغرب بر تقویت احزاب و پارلمان تأکید کرده و گفته است که نخست وزیر بر اساس نظام اکثریت پارلمانی انتخاب خواهد شد، نفوذ دربار در کشور مغرب چنان زیاد است که پادشاه با استفاده از قدرت کنونی خود می­تواند اکثریت پارلمانی مورد نظر خود را ایجاد کند و فردی همراه خود را به نخست وزیری برساند.

پادشاه مغرب در طرح خود هیچ اشاره مستقیمی به کاهش قدرت دربار نکرده است. برخی از تیترهای طرح وی به تقویت مجلس و سازمان­های ناظر بر عملکرد دستگاه­های دولتی می­انجامد، ولی هنوز محمد ششم خود را در مکانی بالاتر از جامعه مغرب می­بیند و حاضر نیست پادشاهی مشروطه را بپذیرد و به مقامی فرمایشی تبدیل شود و پادشاهی کند و نه حکومت.