خبرگزاری رویترز در تحلیلی از لندن به قلم پیتر آپز نوشت: همزمان با پیشروی نظامیان معمر قذافی، رهبر لیبی به سمت نیروهای انقلابی، بقای قذافی محتمل تر به نظر می رسد و این امر قدرتهای خارجی را با این پرسش مواجه می کند که آیا قذافی را منزوی کنند یا اینکه به دنبال آشتی مجدد با وی بر آیند.
قدرتهای خارجی در ابتدا در اقدامی متحدانه، اقدام قذافی را در سرکوب خونین قیام مردم لیبی، که به دنبال سرنگونی رژیم حسنی مبارک و زین العابدین بن علی در مصر و تونس صورت گرفت، محکوم کردند ولی علاقه یا توافق چندانی برای اقدام از خود نشان ندادند.
انگلیس و فرانسه، شرکای تجاری و تامین کنندگان عمده تسلیحات مورد نیاز لیبی، به دنبال واکنشی قاطع و اعمال منطقه پرواز ممنوع در این کشور هستند.
نیکلا سارکوزی، رئیس جمهور فرانسه، مخالفان دولت لیبی را به عنوان نمایندگان مشروع این کشور به رسمیت شناخته است.
این در حالی است که سایر کشورهای اروپایی این گروه را به رسمیت نشناخته‌اند.
نشست اخیر گروه هشت در پاریس نیز نشانه ای از توافق خاص را در پی نداشت.
به رغم حمایت اتحادیه عرب از منطقه پرواز ممنوع در لیبی، آمریکا درباره نیاز به اقدام نظامی در این کشور با احتیاط برخورد می کند.
روسیه و چین نیز بسیار محتاطانه با این موضوع برخورد می‌کنند.
دلارهای مقامات پکن نیز پیش از این حیات دوباره ای به کشورهای منزوی از قبیل زیمبابوه و میانمار بخشیده است.
در لایه‌های میانی این بحران نیز مردم غیر نظامی لیبی و نیز شرکت های نفتی خارجی قرار دارند.
هرگونه اقدام تنبیهی علیه لیبی از قبیل تحریم این کشور و مسدود کردن دارایی های خانواده قذافی و صندوق های سرمایه گذار دولتی این کشور می تواند به بلوکه شدن دارایی های این شرکتها در لیبی بیانجامد.
خالد کعیم، معاون وزیر امور خارجه لیبی گفت: این دولت به قراردادهای موجود با شرکت های نفتی غربی پایبند خواهد بود ولی بحران کنونی احتمالا بر همکاری آینده این کشور با این شرکتها تاثیرگذار باشد.
وی تاکید کرد امیدواریم آنها متقاعد شوند که امنیت برای همگان تامین شده است و به زودی برای از سرگیری فعالیت خود به اینجا برگردند.
در شرایط کنونی، تولید نفت لیبی به سبب ادامه درگیریها در حاشیه چندین پایانه اصلی نفتی این کشور و ممانعت بانکها از پرداخت معادل دلاری معاملات نفتی لیبی به سبب تحریمهای لیبی، به صورت کامل متوقف شده است.
جان دریک، عضو ارشد موسسه مشاوره صنعت نفت ای-کِی-ای (AKE) لندن گفت در کوتاه مدت، قذافی دخایر عظیمی را برای معاملات خارجی در اختیار دارد ولی در طولانی مدت، مجبور به پیدا کردن خریدارانی برای نفت این کشور خواهد بود.
این تحلیلگران مسائل نفتی افزود شاید برخی کشورها و قدرتهای غربی از قبیل انگلیس و فرانسه پل های پشت سر را خراب کرده اند ولی احتمالا خریدارانی خارج از محدوده کشورهای غربی برای نفت لیبی پیدا شود.
متخصصان نظامی معتقدند قذافی تلاش خواهد کرد شهر بنغازی را که در اختیار نیروهای انقلابی است، تصرف کند تا از این طریق کشور به دو قسمت تقسیم شود و تاسیسات شرکت های نفتی در دو قسمت تحت اختیار مخالفان و دولت قرار بگیرد.
به رغم تحریمهایی که علیه لیبی اعمال شده است، تحلیلگران معتقدند برخی کشورها به صورت مخفیانه در حال معامله برای خرید نفت لیبی هستند.
لیبی بزرگترین تامین کننده نفت مورد نیاز ایتالیا است و سیلویو برلوسکنی، نخست وزیر این کشور یکی از نزدیکترین هم پیمانان اروپایی قذافی به شمار می آید.
شرکت نفت اِنی ایتالیا، بزرگترین بازیگر اقتصادی خارجی در لیبی است.
برلوسکنی اوایل این ماه از قذافی خواست از قدرت کناره گیری کند ولی بعد از آن درباره بحران لیبی، سکوت پیشه کرد.
یان برمر، رئیس گروه مشاوره دهنده درباره خطرات سیاسی، اوراسیا گروپ، گفت ما احتیاط و محافظه کاری فراوانی را در واکنش به این خشونت مشاهده می کنیم.
کشورهای جنوب اروپا از ادامه دوره قطع واردات نفت از لیبی استقبال نخواهند کرد.
شرکت های نفتی بین المللی نیز این دیدگاه را دارا هستند.
ایتالیا مدت هاست که از تلاش کشورهای اروپایی برای اعمال تحریم های اقتصادی گسترده علیه لیبی ممانعت کرده است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی گفت در صورت خروج شرکتهای غربی از لیبی، شرکت های نفتی روسیه و چین وارد لیبی خواهند شد و ژاپن نیز وسواس چندانی برای خرید نفت از لیبی نخواهد داشت.
روز یکشنبه، قذافی با اعزام فرستادگانی به هند، چین و روسیه از این کشورها خواست در لیبی سرمایه گذاری کنند.
هدف از این اقدام قذافی، ضربه زدن به هرگونه اتحاد احتمالی کشورهای جهان علیه لیبی است. مایکل لِوی، از اعضای ارشد شورای روابط خارجی آمریکا گفت زمان برای بازگشت دوباره قذافی به عرصه قدرت، بسیار دیر شده است.
این امر نشان می دهد قذافی به سرنوشتی مشابه صدام حسین، دیکتاتور سابق عراق، مبتلا خواهد شد، شرایطی که در آن صدام در فاصله دو جنگ این کشور در بین سالهای 1991 تا دو هزار و سه در انزوای کامل به سر می برد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است به نظر من، کشورهای غربی دیگر با قذافی به این زودی ها گرم نخواهند گرفت.
ایتالیا در این میان شاید یک استثناء باشد.
شرکت های چینی هم موضوع متفاوتی هستند زیرا میزان تحمل آنها در قبال خطرات بالا است.
اگر شرکتهای چینی بخواهند جای شرکتهای غربی را در لیبی بگیرند، برخی مشکلات دیپلماتیک روی خواهد داد.
آنتونی اسکینر، از اعضای موسسه ماپلکرافت، معقتد است غربی احتمالا بزرگترین بازنده های لیبی خواهند بود مخصوصا کشورهایی که شدیدترین سیاست ها را در قبال لیبی در پیش گرفته اند.
این امر احتمالا آنها را در موقعیت مضحکی قرار خواهد داد.
مداخله نظامی خارجی شاید هنوز هم بتواند برخی چیزها را تغییر دهد ولی در صورتی که این دخالت به کناره گیری قذافی از قدرت منجر نشود، باعث وخامت اوضاع بیشتر خواهد شد.
