قطعنامه روز پنجشنبه شورای امنیت سازمان ملل با صدور مجوز برای برقراری منطقه پرواز ممنوع بر فراز لیبی چشم انداز حملات هوایی را که می توانند در عرض چند ساعت یا چند روز آینده شروع شوند افزایش داده است. لیبی گفته است که عملیات نظامی را متوقف کرده و به این قطعنامه پایبند خواهد بود اما تعدادی از گزارشها از ادامه تیراندازی سربازان دولتی خبر می دهد.

امریکا ، فرانسه و انگلیس گفته اند آنها بر اساس اعمال قضاوت خواهند کرد نه حرفها .

آنها تصریح کرده اند که انجام حملات بمباران همچنان به طور کامل مطرح است. سوال بعدی در آن صورت این خواهد بود که رهبر غیرعادی لیبی یا خود مردم این کشور در صورت اجرای منطقه پرواز ممنوع به چه نحو واکنش نشان خواهند داد.

هنری اسمیت تحلیلگر مسائل لیبی در گروه مشورتی کنترل مخاطرات در لندن می گوید پیش بینی اینکه بعدا چه روی خواهد داد بسیار دشوار است. بخش زیادی از این امر به ذهنیت قذافی بستگی دارد.

اسمیت می افزاید بهترین سناریو این خواهد بود که ما سریعا به نوعی اتش بس و شاید جدایی عملی برسیم.

اما ما نشانه های متناقضی از طرابلس دریافت می کنیم .

قذافی سابقه استفاده از تاکتیک های غیرمتعارف را در کارنامه خود دارد.

جنگهای عراق و افغانستان که هر دو انها در وهله اول گمان می شد که سریعا و نسبتا آسان خواهند بود بدل به عملیاتی طولانی و فرسایشی شدند و هزاران غیرنظامی و نظامی غربی در انها جان باختند.

این موضوع خیلی ها را نگران می سازد. حامیان دخالت نظامی در لیبی به قتل عام های صورت گرفته در بوسنی و رواندا به عنوان نتایج مداخله نکردن اشاره می کنند. شورای امنیت سازمان ملل از مدتی قبل قذافی را به علت سرکوب انقلابیونی که در تلاش برای سرنگون کردنش از معترضان مصر و تونس پیروی می کنند به دیوان بین المللی کیفری ارجاع داده است.

قذافی تهدید کرده است که در قبال هر گونه اقدام خصمانه ای دست به تلافی جویی در ان سوی دریای مدیترانه خواهد زد. پیچیدگی ها تازه دارند شروع می شوند ریچارد دالتون از سفرای سابق انگلیس در طرابلس می گوید پیچیدگی ها تازه دارند شروع می شوند.

بعضی ها می گویند که حزب قذافی در حال فروپاشیدن است.

من شک دارم دست کم تا زمانی که آنها راه خروجی دارند که مستقیم به دیوان بین المللی کیفری ختم نمی شود چنین اتفاقی صورت بگیرد.

لیبیایی ها سابقه سالها ایستادن در مقابل فشارهای خارجی را دارند و قذافی برای حفظ خود به این سابقه متوسل خواهد شد.

دالتون افزود هیچکس نمی داند یک جنگ طولانی برای اقتصاد جهانی چه معنایی می تواند داشته باشد.

بازارهای مالی اکنون مدتی است که تلاش می کنند پیامدهای زمین لرزه ژاپن را پشت سربگذارند.

چارلز رابرتسون اقتصاددان ارشد جهانی در موسسه Renaissance Capital می گوید بازار با از دست رفتن نفت لیبی کنار آمده و این اطمینان را دریافت کرده است که عربستان می‌تواند این شکاف را پر کند.

اما این روزها نمی توان به هیچ چیزی اطمینان داشت.

تا چند روز قبل تصویب قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل علیه لیبی کاملا غیرمحتمال به نظر می رسید و این شرایط باعث بی ثبات شدن بیشتر بازارها می شود.

خیلی از مسائل به این امر بستگی دارد که در روی زمین چه اتفاقی خواهد افتاد بویژه این که آیا نیروهای وفادار به قذافی همچنان به تلاش برای پس گرفتن مناطقی که تحت کنترل انقلابیون قرار دارد ادامه خواهند داد یا خیر.

هر گونه اقدام جدی نظامی بیشتر از جانب نیروهای وفادار به قذافی می تواند باعث تلافی جویی جدی غرب شود. سازمان مشورتی خطرات سیاسی موسوم به استراتفور می گوید قذافی شاید احساس می کند که انقلابیون در آن حدی سرکوب شده اند که اوضاع را در مناطق شهری با استفاده از اقدامات پلیس آرام سازد. استراتفور خاطرنشان کرده است از سوی دیگر شاید قذافی احساس کند که انقلابیون آنچنان در مواضع خود در بنغازی مستقر شده اند که او نمی تواند در حالی که با خطر حملات هوایی غرب روبه روست بر آنها غلبه کند.

استراتفور اشاره کرده است که پیشنهاد اتش بس شاید یک تاکتیک تاخیری است تا به قذافی اجازه دهد نیروهای خود را برای انجام یک حمله نهایی به بنغازی تقویت نماید.

گرچه این امر به نیروهای غربی هم امکان خواهد داد تا هواپیماهای بیشتری را وارد منطقه کنند. هشدار شدید آلمان حتی با در نظر گرفتن مهمات هوشمند ، قدرت هوایی ابزار کاملا دقیقی نیست و تلفات غیرنظامی می تواند سریعا حمایت از هرمداخله ای را کاهش دهد. در افغانستان امریکا تلاش کرده است تا استفاده از قدرت هوایی را نسبت به سالهای اولیه دخالتش در این کشور کاهش دهد و برای به حداقل رساندن تلفات جانبی ترجیح می دهد از نیروی زمینی استفاده کند. در مورد لیبی این وضعیت خیلی نمی تواند به عنوان یک گزینه مطرح باشد. آلمان که به صورت معناداری در نشست شورای امنیت رای ممتنع داد در سال 2009 و زمانی که یک افسر المانی خواستار حملات هوایی ارتش امریکا به یک تانکر سوخت افتاده بدست طالبان شد خطرات بالقوه تکیه بر حملات هوایی را در افغانستان کشف کرد.

در حمله هوایی صورت گرفته به این تانکر بیش از یکصد نفر که اکثر آنها را غیرنظامیان تشکیل می دادند کشته شدند و همین امر باعث بروز مباحث شدیدی در کشوری شد که هنوز زخم های جنگ جهانی دوم را بر پیکر خود دارد. پیتر ویتیگ سفیر آلمان در سازمان ملل در یک سخنرانی در توجیه رای ممتنع کشورش گفت: به نظر ما برقراری منطقه پرواز ممنوع دارای خطرات زیادی است.

ویتیگ افزود احتمال اینکه در این راستا شمار زیادی از غیرنظامیان جان خود را از دست بدهند را نمی توان دست کم گرفت.

اگر گامهای پیشنهاد شده غیرموثر از آب درایند از نظر ما خطر کشیده شدن به یک مناقشه نظامی دراز مدت که منطقه وسیع تری را تحت تاثیر قرار خواهد داد وجود دارد.

مخالفان دولت لیبی می گویند مداخله خارجی تنها امید آنها برای اجتناب از یک قتل عام است. خائری ابوشکور نماینده اتحادیه حقوق بشر لیبی در لندن می گوید تصویب این قطعنامه خبرکاملا خوبی است و این کار باید انجام شود.

ابوشکور می افزاید من دیروز با افرادی در لیبی صحبت کردم و آنها این قطعنامه را تأیید کردند.

آنها درک می کنند که اجرای منطقه پرواز ممنوع می تواند باعث بروز تلفاتی در بین غیرنظامیان گردد اما آنها امیدوارند که این تلفات اندک باشد. قذافی هر روز ما را می کشد و ما چاره دیگری نداریم.

---