بررسی استراتژیک - رادیو فردا/ ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا پنجشنبه شب ضمن اعلام خبر ورود موسی کوسا وزیر خارجه قذافی به لندن، تایید کرد که سرویس های اطلاعاتی بریتانیا از مدت ها قبل با وی در ارتباط بوده اند. موسا کوسا عالیرتبه ترین عضو دولت قذافی است که از زمان آغاز بحران لیبی به غرب گریخته است. اگرچه ویلیام هیگ خبر پناهندگی موسی کوسا را تایید کرد و لی منابع خبری تونس پیشتر از آن گزارش هایی در مورد ورود او را به کشور خود منتشر کرده بودند.
موسی کوسا در روز دو شنبه و همزمان با تشکیل کنفرانس بین المللی لندن پیرامون اوضاع لیبی، عازم تونس شد. بعد از انجام چند دیدار تشریفاتی کوتاه، وزیر خارجه قذافی به اتفاق همراهان محدود خود به استراحت گاهی در «جربا» در حاشیه مدیترانه رفت. روز چهارشنبه، دو روز پس از ورود به تونس، موسی کوسا و همراهانش، با یک پرواز خصوصی که با نظارت بریتانیا و مشارکت سوئیس تدارک شده بود از تونس بسوی بریتانیا پرواز کرد و در فرودگاه کوچک تجاری فارنبورو، در جنوب لندن و نزدیک «سیتی» مرکز مالی و تجاری لندن به زمین نشست.از آن محل موسی کوسا مستتقیما به مرکز سرویس اطلاعات جاسوسی بریتانیا ( ام آی سیکس) منتقل شد، و متعاقبا وزارت خارجه بریتانیا تائید کرده که وی مشغول تخلیه اطلاعاتی توسط ماموران اطلاعاتی آن کشور است.ادامه…
ارتباط با «ام آی سیکس»وجود سرویس مخفی اطلاعات جاسوسی بریتانیا تا سال ۱۹۹۴ رسما اعلام نشده بود. این مرکز در حال حاظر یکی از فعال ترین سرویس های مخفی در سراسر جهان به شمار می رود.در ابتدای بحران جاری در لیبی، تعدادی از ماموران نظامی سرویس مخفی اطلاعاتی بریتانیا ( اس آ اس ) همراه با یک دیپلمات بریتانیایی که هویت او فاش نشد، نزدیک بنغازی دستگیر شدند.گروه یاد شده در فاصله ای کوتاه آزاد و به بریتانیا باز گشتند. ماموریت این گروه بعدا تماس با مخالفان قذافی اعلام شد، اگرچه ماموریت اصلی آنها تشکیل هسته اصلی دولت بعدی لیبی به ریاست محمود جبرئیل در طرابلس بود.محمود جبرئیل در روز دوشنبه ۲۸ مارس، همزمان با سفر موسا کوسا به تونس که مقدمه سفر دو روز بعد وزیر خارجه قذافی به لندن و پناهندگی او بود، از بنغازی به بریتانیا رفت. جبرئیل که به کنفرانس لندن دعوت شده بود در حاشیه کنفرانس یاد شده به عنوان رهبر مخالفان قذافی با هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا و مقامات بریتانیا گفتگوهایی پیرامون دولت بعدی لیبی انجام داد. سابقه خدمتوزیر خارجه قذافی که اینک به بریتانیا پناهنده شده در دهه ۱۹۹۰ سفیر لیبی در لندن بود. با توجه به وجود ارتباط مستقیم ناشی از سرپرستی وزارت خارجه بریتانیا بر سرویس اطلاعات جاسوسی آن کشور، ارتباط این مرکز با نمایندگی های دیپلماتیک خارجی مقیم لندن، امری طبیعی است.در نتیجه ارتباط همکاری بسیار نزدیکی که از زمان سفارت موسی کوسا در لندن وجود داشت و همچنین ادامه این همکاری پس از انتصاب او به وزارت خارجه لیبی، نه تنها مناسبات لندن- طرابلس بهبود محسوس یافت، که مجموعه مناسبات خارجی لیبی متحول شد و این کشور تا حدود زیادی به غرب چرخش کرد.در همان زمان سیف الاسلام قذافی نیز پس از دریافت پذیرش تحصیلی به لندن آمد و در دانشگاه معروف «مدرسه اقتصادی لندن» به طی دوره دکترا در مناسبات بین المللی مشغول شد.موسی کوسا و سیف الاسلام قذافی دو چهره اصلی بهبود مناسبات لندن و طرابلس در دهه ۱۹۹۰ بشمار میروند. در نتیجه این بهبود مناسبات، لیبی برنامه اتمی خود را که در جهت دست یافتن به بمب هسته ای برنامه ریزی شده بود تعطیل کرد.موسی کوسا بعد از خاتمه دوره سفارت در لندن به عنوان وزیر خارجه لیبی برگزیده شد. سفر تونی بلردر ادامه همکاری های نزدیک لندن و طرابلس، تونی بلر نخست وزیر وقت بریتانیا به لیبی رفت. در آن زمان تونی بلر عالی رتبه ترین مقام غربی بود که از لیبی دیدار می کرد.دیدار بلر از لیبی و مذاکرات او با قذافی به عقد یک قرار داد بزرگ تجاری مابین دو کشور انجامید. بر جسته ترین بخش اعلام شده این قرارداد، کسب امتیاز اکتشاف و استخراج نفت توسط شرکت بی پی در صحاری لیبی بود. بریتانیا نیز متقابلاً همکاری های لازم را برای آزادی یکی از دو مامور اطلاعاتی لیبی بنام عبدالباسط المقراحی که در اسکاتلند زندانی بود بعمل آورد و وی در ماه اوت سال ۲۰۰۹ به بهانه مبتلا بودن به سرطان آزاد و راهی لیبی شد.المقراحی همراه با یک مامور دیگر اطلاعاتی لیبی، متهم به شرکت داشتن در انفجار سال ۱۹۸۸ هواپیمایی پان ام برفراز روستای لاکربی اسکاتلند شد.طی آن انفجار تمامی ۲۷۰ سرنشین هواپیمای مسافرتی آمریکایی کشته شدند و المقراحی نیز به همین جرم در دادگاه لاهه به حبس ابد محکوم شد.آلمقراحی که گفته میشد حد اکثر سه ماه پس از آزادی از دنیا خواهد رفت هنوز زنده است و قربانیان حادثه لاکربی نیز دولت بریتانیا و شرکت نفتی بریتیش پترولیم را به اعمال نفوذ برای آزادی او از زندان متهم میکنند.تاثیر بر حکومت طرابلس با توجه به سابقه همکاری های وزارت خارجه و سرویسهای مخفی اطلاعاتی بریتانیا با مقامات لیبیایی، امکان وجود همکاری مستقیم مابین این مراکز و موسی کوسا وزیر خارجه قذافی کاملا قابل توجیه است.انتخاب زمان پناهندگی او به بریتانیا را نیز میتوان متاثر از امکان آشکار شدن این همکاری در داخل لیبی و در خطر قرار گرفتن موسی کوسا و یا افزایش بخشیدن به تاثیر روانی اقدامات و تحولات دیگری دانست که در ارتباط با لیبی در جریان است. برگزاری کنفرانس لندن و تلاش برای تشکیل دولت جانشین قذافی را میتوان از جمله این اقدامات دانست. پیام اصلی کنفرانس لندن، جدا شدن طرفداران قذافی از وی و کمک به خاتمه وضع موجود در آن کشور با حد اقل هزینه و بخصوص تلفات انسانی بود.خارج ساختن موسی کوسا از طرابلس و آمدن او به لندن ضربه روحی سنگینی علیه دولت قذافی و باقی مانده اعتبار آن محسوب میشود. بعد از جدا شدن رسمی وزیر خارجه قذافی از او، انتظار میرود که اطرافیان او نیز مانند موسا کوسا، سقوط قذافی را قطعی تلقی کرده و اطراف او را خالی کنند.اگر چه ولیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا اعلام داشت که به موسی کوسا مصونیت سیاسی اعطا نشده، و در نتیجه حتی امکان محاکمه او نیز وجود دارد، با این وجود، به هیچ وجه نباید انتظار داشت که محاکمه او در بریتانیا یا دادگاه هیگ ( لاهه ) به جرم شرکت داشتن در حادثه لاکربی و یا هر اتهام دیگری شکل عملی بخود بگیرد.دولت بریتانیا علاقمند است که پس از خارج شدن موسی کوسا از طرابلس و ترک پست توسط او، دیگر اطرافیان نظامی و غیر نظامی قذافی نیز واقعیت های روی صحنه را در لیبی آنچنان که هست بپذیرند.
