ایرنا- اتاق فكرهاي آمريكا با اشاره به تجربه جنگ عراق و افغانستان و مخالفت هاي دروني اعضاي ناتو براي حمله فراگير به ليبي و همچنين مطمئن نبودن غرب از مخالفان ليبيايي، فشار به حاكميت ليبي براي مذاكره در جهت كنار رفتن مسالمت آميز قذافي را هدف اصلي اعلام كردند.

تحليلگران مسائل سياسي با توجه به طولاني شدن جنگ داخلي در ليبي و دست به دست شدن مناطق مرزي بين شرق و غرب اين كشور بين حاكميت و مخالفان معتقدند شكاف بين طرف هاي درگير انقلاب ليبي و نبود اراده واحد در ميان آنها براي كنار زدن حاكميت استبداي معمر قذافي دليل بوجود آمدن چنين برزخي است.
طولاني شدن فرايند رسيدن مردم ليبي به دموكراسي و خونين شدن آن، موضوعي بود كه از ابتداي قيام مردم ليبي، سيف قذافي، فعالترين فرزند قذافي در عرصه مبارزه با انقلابيون به آن اشاره كرد. اين اشاره مي تواند برخاسته از روابطي باشد كه فرزندان قذافي با دستگاه هاي امنيتي اطلاعاتي غرب دارند و اينكه غرب به خاندان قذافي تضمين داده كه در آينده نزديك از جانب آنها با تهديدي جدي مواجه نخواهند شد.
گزارش هاي متنوعي از رايزني ماموران سيا با خاندان قذافي و حاكميت ليبي در طرابلس و در عين حال رايزني فرزندان و سران حاكميت در واشنگتن و پايتخت هاي اروپايي كه بعضي از آنها رسمي و اعلام شده بود، وجود دارد اما بازي پيچيده غرب به رهبري آمريكا در ليبي تحت تاثير فاكتورهاي مختلفي قرار گرفته است. اگرچه، بوي نفت همواره غربي ها را به جنون جنگ كشانده و دو جنگ عراق و افغانستان حاصل آن است، اما اين بار حاكميت هاي غربي درگير بحران اقتصادي ترجيح داده اند تنها با فشار محدود، حاكميت هاي مزبور را كنار زده و منافع خود را از طرق كم هزينه تري دنبال كنند.
بنا به آنچه اتاق فكرهاي آمريكا اعلام كرده اند غربي ها خواهان تكرار جنگ عراق و ساقط كردن قذافي شبيه آنچه درباره صدام انجام شد، نيستند و در جستجوي تكرار مدل مصر و تونس براي ليبي هستند. اگرچه غرب براي تكرار مدل تونس و مصر در ليبي با چالش هايي مواجه است كه غيرقابل مذاكره بودن شخص قذافي(مذاكراتي بين فرزندان قذافي و غرب در حال انجام است و در حقيقت اين مذاكرات تنها نقطه اميد غرب هستند) و همچنين حمايت همه جانبه رژيم صهيونيستي از حاكميت وي و حتي سنگ اندازي قدرت هايي مثل چين و روسيه در كنار اسلام گرا بودن مخالفان از جمله آنها هستند.

**نگراني اوباما از تنها ماندن در جنگ ليبي
-----------------------------------------------
به گزارش وبسايت شوراي روابط خارجي آمريكا، اوباما در نطقي به تاريخ 28 مارس 2011 درباره ليبي در دانشگاه دفاع ملي واشنگتن گفت: همزمان با صحبت هاي من، نيروهاي ما در حال حمايت از ژاپن، يكي از متحدانمان و واگذاري عراق به مردم آن بوده، حركت طالبان را در افغانستان متوقف كرده و در سراسر جهان القاعده را تعقيب كرده اند. به عنوان فرمانده كل قوا، من به همه نيروهاي نظامي و خانواده هايشان افتخار مي كنم. از گذشته، آمريكا همواره به عنوان مدافع آزادي بشري، مركز ثقل امنيت جهاني بوده و نقشي يگانه را در امنيت جهاني بازي كرده است. با آگاهي از خطرات و هزينه هاي اقدام نظامي، اگرچه ما علاقه اي به استفاده از زور براي حل چالش هاي جهاني نداريم اما زماني كه منافع و ارزش هايمان در خطر هستند، ما مسئول هستيم و اقدام ما در ليبي نيز برخاسته از همين موضوع است. آنچه من از نيروهايمان خواسته ام انجام دهند، برقراري منطقه پرواز ممنوع طبق قطعنامه سازمان ملل است و اين همان چيزي است كه مخالفان مي خواهند و اگر ما براي ساقط كردن قذافي متوسل به زور شويم، ائتلافمان دچار شكاف خواهد شد.
سياست اعلامي آمريكا با آنچه در ليبي شاهديم همخواني ندارد و آمريكا و ناتو نشان داده اند به عنوان موازنه دهنده عمل مي كنند تا كسي كه به دنبال حل مشكل است.

**كاهش ريسك پذيري آمريكا براي شروع جنگ سوم
-----------------------------------------------------------
تجربه تلخ جنگ عراق و افغانستان كه هزينه شدن ميلياردها دلار پول آمريكا و متحدانش در كنار كشته شدن هزاران آمريكايي و اروپايي و همچنين از بين رفتن وجهه دموكراسي خواهي و بشردوستي غرب را در پي داشت، سبب شده غرب به رهبري واشنگتن، اين بار در مواجهه با يك كشور نفتي آماده اشغال، ديوانه وار اقدام نكند و با احتياط و تدبير با هدف كاهش هزينه ها قدم بردارد.
فريد زكريا(1)، تحليلگر آمريكايي در مطلبي به تاريخ 30 مارس در روزنامه واشنگتن پست و تحت عنوان 'آيا واقعا آمريكا مي خواهد ليبي را صاحب شود؟' نوشت: با شروع حملات آمريكا به ليبي حتي باوجودي كه اوباما بر محدود بودن حملات تاكيد كرده بود، مخالفت ها با آن شروع شد.
وي حملات آمريكا را ماوراي هدف اعلام شده حفاظت از غيرنظاميان دانست و نوشت: اوباما نتوانست شكاف موجود بين اهداف و استفاده از ابزارها براي رسيدن به آن هدف ها را در سخنراني اخير خود حل كند و چنين به نظر مي رسد كه دوره اي كه ما درباره هزينه هاي رسيدن به هدف هايمان نمي پرسيديم با جنگ ويتنام پايان يافته باشد. علاوه بر اينها، ليبي كشوري قبيله اي است كه فاقد موسسات قوي و جامعه مدني بوده و خرابي هاي ناشي از چهار دهه استبداد قذافي را دربرمي گيرد، آيا در چنين شرايطي آمريكا مي تواند به دنبال تصاحب ليبي باشد آنهم به تنهايي؟
در نهايت، وي به كشتار مردم بوسني و كوزوو توسط اسلوبودان ميلوشويج رئيس جمهوري يوگسلاوي سابق و عدم دخالت دولت بيل كلينتون رئيس جمهوري وقت آمريكا در جنگ به خاطر هزينه هاي آن اشاره كرد و حملات محدود آمريكا در ليبي را اگرچه به موفقيت هاي محدودي بيانجامند مانع از وقوع فجايع مشابه فاجعه كوزوو دانست.

**فشار بر قذافي براي مذاكره؛ هدف حملات
-------------------------------------------------
در حالي كه قذافي سابقه طولاني مبارزه با غرب در سال هاي اوليه حاكميت چهل ساله خود را دارد در دهه هاي اخير، رابطه نزديكي را با غرب و از جمله تل آويو برقرار كرد و پسرانش بويژه روابط تنگاتنگي با شركت هاي نفتي و اقتصادي و حتي امنيتي غربي ايجاد كردند. باوجود همه اين روابط، قذافي به عنوان يك ديكتاتور مستقل تر به نسبت ديكتاتورهاي ديگر، نه تنها اولتيماتوم مردم را براي كنار رفتن نپذيرفت، پيغام هاي غرب براي كناره گيري مسالمت آميز به منظور فراهم كردن زمينه ايجاد يك دموكراسي غربگرا را نيز نپذيرفت.

آنچه اتاق فكرهاي آمريكا، هدف اصلي حملات واشنگتن و متحدانش به طرابلس اعلام مي كنند، فشار بر قذافي براي مذاكره در جهت خروج مسالمت آميز به منظور جلوگيري از ادامه بحران در ليبي و در نتيجه بحران در بازارهاي نفتي و ادامه قيمت بالاي نفت بوده تا هم غرب بتواند برنامه بهبود اقتصادي 2011 خود را تحقق ببخشد و هم اسلامگرايان ضدغرب نتوانند با كنار زدن قذافي يك دموكراسي ديني در اين كشور عليه منافع تل آويو و واشنگتن تاسيس كنند.
ادوارد جرجيان، سفير سابق آمريكا در دمشق و تل آويو و مدير موسسه 'جميز بيكر براي سياست عمومي در دانشگاه رايس' در گفتگو با شوراي روابط خارجي آمريكا از تغيير در خاورميانه تحت عنوان تغيير تكتونيك'زمين ساختي' در چشم انداز سياسي منطقه و اتمام دوران پست كلونياليسم ياد كرد و گفت: واشنگتن بايد حمايتي متفاوت از مخالفان در جهان عرب داشته باشد و من با رابرت گيتس وزير دفاع در خصوص محدود بودن حمايت ها از مخالفان در ليبي موافقم چرا كه مسائل مربوط به ليبي از نظر امنيت ملي آمريكا حياتي نيست.
وي ادامه داد: تونس و مصر از بحرين متفاوت هستند. بحرين هم با سوريه فرق دارد و همه اينها با ليبي تفاوت دارند. تمايز قائل شدن نه تنها بايد ارزش هاي ما را در بر بگيرد بلكه بايد حتي امنيت ملي ما را نيز شامل شود. هدف حملات آمريكا در درجه اول جلوگيري از وقوع يك فاجعه انساني و در درجه دوم بعد از دلايل بشردوستانه، بالا بردن مقاومت مخالفان براي رساندن تحولات ليبي به نقطه اي است كه نوعي انتقال سياسي توافقي در اين كشور براي كنار گذاشته شدن قذافي رخ دهد.
اين سفير سابق آمريكا در سوريه و رژيم صهيونيستي از تلاش ماموران مخفي سيا براي شناسايي گروه هاي مخالفان در ليبي خبر داد و گفت: گزارش ها نشان مي دهد كه در ميان مخالفان، گروه هاي وابسته به حزب الله و القاعده وجود دارد و اين موضوع يعني اينكه بين مخالفين، مخالف خوب و بد وجود دارد. حمايت از شورشيان بايد در جهت منافع امنيت ملي آمريكا انجام شود اما اوباما به روشني اعلام كرده كه خواهان تكرار جنگ عراق در ليبي با همه هزينه هاي سنگيني كه براي واشنگتن داشت، نيست. اگر آمريكا متقاعد شود كه شورشيان ليبي برخاسته از حركت مردم هستند مي تواند حمايت آموزشي و تسليحاتي از آنها انجام دهد اما استفاده از دخالت پياده نظام بسيار بعيد است و من با گيتس موافقم كه اگرچه ليبي براي امنيت ملي آمريكا مهم است، اما ارزش حياتي ندارد.

**ترديد غرب درباره مخالفين قذافي
---------------------------------------
اگرچه غرب همواره خود را حامي حركت هاي مردمي جلوه داده است اما همواره بر اين موضوع نيز به شكل آشكار تاكيد كرده كه حركت هايي را تاييد و حمايت مي كند كه حداقل اگر در جهت منافع آمريكا نباشند، با منافع اين كشور نيز تضاد نداشته باشند.
در چنين شرايطي، نه تنها قذافي در آغازين روزهاي شروع انقلاب تاكيد كرد كه كنار زده شدن وي به روي كار آمدن القاعده و گروه هاي ضدغرب منجر خواهد شد، بسياري از رسانه هاي غربي نيز، كنار رفتن حاكميت كنوني ليبي را منجر به روي كار آمدن اسلامگرايان تندرو دانستند و نسبت به اين موضوع هشدار دادند.
در همين راستا، روزنامه ايتاليايي 'ايل سول 24 اوره' Il Sole 24 Ore به انتشار مصاحبه اي با يكي از رهبران مخالفين در ليبي موسوم به عبدالحكيم الحاصدي پرداخت و آورد: بسياري از جهادي هايي كه عليه نيروهاي ائتلاف در عراق مي جنگيدند در جبهه مقدم جنگ عليه رژيم قذافي هستند.
اين روزنامه ايتاليايي مدعي شد اوايل ماه گذشته ميلادي و در آغازين روزهاي انقلاب مردم ليبي، القاعده خواستار حمايت اعضاي خود از مخالفان دولت قذافي شده و آورد: عبدالحكيم الحاصدي در گذشته در افغانستان عليه نيروهاي خارجي جنگيده و در سال 2002 در پيشاور پاكستان دستگير و به نيروهاي آمريكايي تحويل داده شد. وي تا سال 2008 در ليبي در بازداشت به سر مي برده است و بسياري ديگر از مخالفين نيز وضعيت مشابهي دارند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------
1- فريد زكريا، متولد 1964 هندوستان، خبرنگار، مقاله نويس، ويراستار نشريه نيوزويك، نظريه پرداز و از اساتيد شناخته شده مسائل سياست خارجي در آمريكا است. وي مجري برنامه شبانگاهي GPS در سي ان ان است و بعنوان كارشناس مسائل سياستگزاري در كانال هاي تلويزيوني سراسري سي ان ان، پي بي اس، و شبكه‌اي بي سي نيز حضوري پر تعداد داشته است. وي تا قبل از اشتغال در نشريه نيوزويك، از ويراستاران نشريه فارن افرز بوده است. وي دكتراي خود را از دانشگاه هاروارد زير نظر ساموئل هانتينگتون دريافت نمود