بحران سياسي و نظامي ليبي در شمال آفريقا هر روز بعد جديد مي يابد و راه حل هاي زيادي از داخل و خارج آفريقا براي حل آن پيشنهاد شده است وهمگان منتظرند تا ببيند راه حل سياسي آفريقايي ها براي حل اين بحران در مقايسه با طرح نظامي غربي ها كارساز مي افتد يا نه.
طي دو هفته اخير غربي ها در قالب نيروهاي پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) به بهانه دفاع از مردم ليبي با روش نظامي و حمله به مواضع نيروهاي قذافي وارد ميدان شده اند تا شايد بتوانند او را به كناره گيري و واگذاري قدرت به شوراي انقلابي وادارند.
به نظر مي رسد آفريقايي ها در قالب اتحاديه آفريقا روش نظامي را نفي و تلاش مي كنند تا با روش سياسي مذاكره با طرفين دعوا در ليبي ابتدا يك آتش بس فوري و سپس صلحي پايدار در اين كشور برقرار سازند.
اين اتحاديه با تعيين يك هيات بلند پايه ميانجي گري متشكل از سران چند كشور آفريقايي بررسي بحران ليبي را آغاز كرده و با اعزام آن به نواكشوت پايتخت موريتاني، مذاكرات صلح را به جريان انداختند.
اين هيات متشكل از 'جيكوب زوما' رييس جمهور آفريقاي جنوبي و همتايان او 'آمادو توماني توره' از مالي، 'محمد ولد عبدالعزيز' از موريتاني، 'دنيس ساسو انگسو' از جمهوري كنگو و همچنين 'هنري اوريم اكلو' وزير امور خارجه اوگاندا، 'رامتان لامارامرا' كميسارياي صلح و امنيت و 'ژان پينگ' رييس كميسيون اتحاديه آفريقا در نواكشوت ابتدا نقشه راه را براي استقرار صلح در ليبي ترسيم كردند.
آنها روز شنبه با هدف ديدار با طرفين درگير در ليبي يعني قذافي و رهبران شوراي انقلابي، از موريتاني راهي طرابلس شدند و ابتدا در ديدار با 'معمر قذافي'، نقشه راه را براي او تشريح كردند كه به گفته رييس جمهور آفريقاي جنوبي، اين طرح مورد موافقت قذافي قرار گرفت.
زوما بعد از مذاكره با قذافي به شبكه خبر تلويزيون اس اي بي سي افريقاي جنوبي گفت كه اتحاديه آفريقا با ارائه يك نقشه راه جامع براي برقراري آتش بس فوري و استقرار صلحي پايدار در ليبي اميدوار است هرچه سريعتر بتواند به بحران سياسي و نظامي در اين كشور آفريقايي پايان دهد.
وي نقشه راه اتحاديه آفريقا براي حل بحران ليبي را داراي چهار بخش عمده توقف فوري درگيري ها، ايجاد زمينه انتقال سريع كمك هاي بشردوستانه اضطراري به مردم، تامين امنيت مهاجران خارجي و اجراي اصلاحات پس از جنگ خواند و ابراز خوشبيني كرد كه شوراي انقلابي ليبي نيز اين طرح را بپذيرد.
در نقشه راه اتحاديه آفريقا به كناره گيري قذافي از قدرت اشاره نشد و لذا در همان مرحله نخست ديدار توجه معمر قذافي را جلب كرد.
چالش اتحاديه آفريقا در اين طرح پيشنهادي زماني رخ داد كه ميانجي گران نتوانسته اند توجه رهبران شوراي انقلابي ليبي را كاملا به اين طرح جلب كنند.
آنها روز يكشنبه با علم به اينكه رهبران شورا به هيچ وجه راضي به مصالحه با قذافي و نيروهاي تحت امر پسرش نيستند به بنغازي در شمال شرق اين كشور سفر كردند و در ملاقات با اين دسته از رهبران شورا طرح صلح خود را به آگاهي آنها رساندند.
آنها كه فكر مي كردند نخستين مرحله را با موفقيت ديدار پشت سر گذاشتند و به نتيجه ديدار بعدي و نيز كشاندن دو طرف درگيري به دور ميز مذاكره مشترك نيز خوشبين بودند، در ديدار ديروز با انقلابيون با تاكيد آنها بر لزوم كناره‌گيري قذافي از قدرت مواجه شدند.
البته شوراي انقلابي با وجود پافشاري بر كناره گيري قذافي از قدرت، هنوز جواب نهايي را ارائه نكرد و اعلام كرد كه اين طرح صلح را همچنان در دست بررسي دارد تا پيشنهاد خودش را به هيات ارائه كند.
اين شورا شرايط جديد ديگري را نيز در اين روند صلح مطرح كرد كه پيشتر در نقشه راه گنجانده نشده بود از جمله اينكه نيروهاي انقلابي در نبرد با قذافي هرگونه آتش‌بس با او را به داشتن حق آزادي بيان و خروج نظاميان وفادار به قذافي از خيابان‌ها منوط دانستند.
'شمس‌الدين عبدالملاح' يكي از سخنگويان شوراي انقلابي ديروز پس از ديدار با ميانجي گران صلح اتحاديه آفريقا در اين خصوص گفته بود كه مردم بايد از اين پس اجازه داشته باشند با حضور در خيابان‌ها، ديدگاه‌هاي خود را حتي مغاير با سياست هاي دولت بيان كنند و هيچ كس حق تعرض به آنها را نداشته باشد و از طرف ديگر اينكه سربازان قذافي نيز بايد از خيابان ها به پادگان‌ها بازگردند.
اين همه در حالي است كه حملات نيروهاي ناتو به طرفداران قذافي همچنان در چند جبهه ادامه دارد و طرفين از زمان آغاز اين درگيري هاي مسلحانه تلفات زيادي دادند و خسارت هاي زيادي نيز به زير ساخت هاي اقتصادي و اجتماعي اين كشور وارد آمده است.
گرچه نيروهاي ناتو به بهانه حمايت از مردم وارد جنگ با نيروها قذافي شدند ولي نمياندگان مردم يعني رهبران نيروهاي انقلابي نيز در روزهاي اخير دريافتند كه ادامه حضور نيروهاي ناتو در بلند مدت به ضرر كشورشان خواهد بود و لذا آنها ديروز كشتار مردم بي‌گناه كشورشان به دست اين نيروها را محكوم كردند و هشدار دادند كه از سازمان ملل مي خواهند براي توقف حملات نيروهاي قذافي و در عين حال جلوگيري از تخريب اموال عمومي و تلفات جاني جلوي عمليات نظامي ناتو را بگيرد.
در هر حال اتحاديه آفريقا در مذاكرات جاري صلح ليبي با دو ديدگاه متفاوت ليبيايي ها مواجه است . از يك طرف مخالفان رژيم قذافي تاكيد دارند هر طرحي كه هدف از آن حفظ قدرت قذافي و فرزندان او باشد، نمي پذيرند و در مقابل مقامات دولت ليبي نيز اصرار دارند كه قذافي به هيچ وجه از قدرت كناره نگيرد.
از اينرو برخي تحليلگران گرچه شكستي را براي اين طرح پيش بيني نمي كنند ولي معتقدند اين اتحاديه براي به كرسي نشاندن طرح صلح بومي خود در ليبي هنوز راه زيادي در پيش دارد.
به اعتقاد آنها اتحاديه آفريقا بايد اين پروژه را خوب مديريت كنند وگرنه ادامه وضع موجود به وخيم تر شدن اوضاع اجتماعي و اقتصادي و به ويژه انساني در ليبي و حتي در ديگر كشورهاي شمال آفريقا خواهد انجاميد.
