دولت كنونی مصر برگ برنده جلب اعتماد مردم را در توسعه روابط با ایران دنبال می‌كند/ ما به این موضوع، بیشتر از دریچه و زاویه برقراری روابط میان دو ملت نگاه می‌كنیم تا روابط میان دولت‌ها/
اشاره: شاید یكی از همین روزها، روز پایان عمر «دفاتر حافظ منافع» در دو كشور ایران و مصر باشد. چندی پیش، وزیر خارجه مصر در دیدار با مجتبی امانی، رئیس دفتر حافظ منافع ایران در قاهره، تلاش برای بهبود روابط دو كشور را خواستار شد. این شد كه صالحی، وزیر خارجه ایران نیز در نامه‌ای، انجام سفرهای متقابل مسئولان دو كشور را پیشنهاد كرد و پیرو آن، محمدعلی خزاعی، نماینده ایران در سازمان ملل، مستقیم از نیویورك عازم قاهره شد تا نخستین سفر مقام مسئول ایرانی به مصر بعد از انقلاب ۲۵ ژانویه را رقم بزند. چشم‌انداز آینده روابط ایران و مصر، موضوعی است كه خبرنگار تقریب در گفت‌وگو با «جعفر قنادباشی» کارشناس مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا به بررسی آن پرداخته است. متن این مصاحبه به شرح زیر است:
س: جناب قنادباشی، با توجه به شرایط پیش آمده، آینده روابط ایران و مصر را چگونه ارزیابی می‌كنید؟ آیا به نظر شما، بالاخره این روابط به سطح سفیر خواهد رسید یا خیر؟
ابتدا باید بگویم كه دو ملت ایران و مصر، گستره‌های بسیار وسیعی برای برقراری و توسعه روابط با یكدیگر دارند؛ ظرفیت‌هایی كه متأسفانه تا به حال دست نخورده و بكر باقی مانده و تاكنون دو ملت نتوانسته‌اند از آنها استفاده كنند. اكنون، بعد از كناره‌گیری مبارك، یك فرصت و فرجه بسیار مناسب و خوب فراهم شده تا بتوان از این ظرفیت‌ها استفاده كرد. البته جمهوری اسلامی ایران حتی در زمان حسنی مبارك هم سعی داشت روابط قطع شده را برقرار و زمینه گسترش آن را فراهم كند؛ چراكه راهبرد ما در عرصه سیاست خارجی این است كه با رعایت اصل حكمت، عزت و مصلحت، با همه كشورها به جز رژیم صهیونیستی رابطه داشته باشیم. در این میان، مصر از جمله كشورهای اسلامی است كه با توجه به اهداف ما در جهان اسلام، جهان سوم و كل دنیا، از اهمیت خاصی برای ما برخوردار است؛ چراكه توانایی‌ها، ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بسیاری دارد.
مصر، بزرگترین كشور اسلامی منطقه از نظر جمعیت است و به لحاظ سوابق اسلامی، سوابق اعتقاد به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام (به جهت حاكمیت فاطمیون در گذشته مصر) و قابلیت‌هایی كه از خود در مبارزه با رژیم صهیونیستی و جهاد علیه صهیونیسم نشان داده، دارای جایگاهی استثنایی است و مرتبه بسیار بالایی دارد. از این جهت اگر ما رابطه‌ای با كویت، امارات، عمان، اردن یا هر كشور دیگری داریم، مصر از اهمیت بیشتری برای رابطه و توسعه روابط برخوردار است.
درست است كه مصر هنوز در مرتبه و مرحله‌ای كه خواست اصلی مردم مصر است قرار نگرفته و هنوز باید مراحلی را بپیماید تا حكومتی مبتنی بر آرای مردم در آن تشكیل شود ولی نباید غافل بود كه مصر كنونی در حال گذار است و دولت كنونی هم در حال اعتمادسازی است؛ یكی از راه‌های اعتمادسازی این است كه در عرصه سیاست خارجی خواست مردم مصر را تحقق ببخشد. در واقع اظهار علاقه و اظهار تمایل مقامات كنونی مصر برای برقراری رابطه با ایران به این برمی‌گردد كه آنها تحقق خواست‌ها و مطالبات مردمی را در جهت جلب اعتمادی عمومی دنبال می‌كنند. منشأ تمایل و اظهار علاقه آنها برای روابط با ایران، خواست مردم مصر است.
از این جهت است كه باید تأكید كنم ما به این موضوع، بیشتر از دریچه و زاویه برقراری روابط میان دو ملت نگاه می‌كنیم تا روابط میان دولت‌ها؛ یعنی باور داریم كه فرجه‌ای پیش آمده تا ملت مصر و ایران بدون مانع با هم ارتباط داشته باشند؛ امروز حائل قدیمی‌ای كه با مهره‌های آمریكایی میان این دو ملت بزرگ درست شده بود و دیواری كه از رژیم سابق مصر در برابرشان قرار گرفته بود، برداشته شده و باید از این فرصت به خوبی بهره برد.
س: به نظر شما، آیا نظامیان مصر اراده و توانايي فايق آمدن بر فشارهای غربی‌ها در این زمینه را دارند؟ واقعیت این است، بعد از اینكه تمایل برای ارتقای سطح روابط از سوی دو طرف ابراز شد و به ویژه بعد از حركت نماینده ایران در سازمان ملل به سمت مصر، دنیای غرب و همچنین رژیم صهیونیستی به قدری نگران شده كه نمی‌تواند این نگرانی را كتمان و پنهان كند. این نگرانی عمیق صهیونیست‌ها، نشان‌دهنده آن است كه زمینه برای ارتقای سطح روابط ایران و مصر وجود دارد و امكان اینكه غرب و صهیونیسم بتوانند از آن جلوگیری بكنند بسیار كم است.
رژیم كنونی مصر، احتیاج شدیدی به اعتماد عمومی دارد و نیاز دارد كه برای جلب اعتماد عمومی، تغییراتی را با توجه به خواسته‌های ملت در عرصه سیاست خارجی، داخلی و اقتصادی اعمال كند. باید گفت كه امكان تغییر سریع در عرصه‌های اقتصادی در فضای كنونی وجود ندارد چراكه اقتصاد بسیار كار دشواری است و اقتصاد جهانی نیز با مشكلات جدی روبه‌روست ضمنا مصر نیز نیازها و مطالبات اقتصادی بسیار زیادی دارد؛ از این رو، دولت كنونی مصر، نمی‌تواند در عرصه اقتصادی تغییر سریعی به وجود بیاورد.
اما در عرصه سیاسی به خصوص سیاست خارجی، امكان تغییر راحت‌تر و بیشتر است و لذا حاكمان كنونی مصر، برگ برنده اعتمادساز را تنها در عرصه سیاست خارجی می‌بینند؛ برگ برنده‌ای به نام «تحقق خواست مردم مصر مبنی بر برقراری رابطه با دشمنان اسرائیل»، كه بدون شك اگر از سوی حاكمان كنونی مصر نادیده گرفته شود، آنها را با مشكل مواجه خواهد كرد.
با این حال تأكید دارم كه نباید احتمال مانع‌تراشی غربی‌ها و اعمال فشار آنها بر رژیم كنونی مصر را برای جلوگیری از گسترش روابط با ایران نادیده گرفت اما در حال حاضر این امكان در حداقل ممكن است.
س: یكی دیگر از خواسته‌های ملت مصر قطع روابط این كشور با رژیم صهیونیستی است؛ روابطی كه در واقع دلیل اصلی قطع رابطه ایران با مصر در سال ۱۳۵۸ شمسی بود. به نظر شما، آیا در دولت كنونی مصر، اراده‌ای جدی برای قطع این روابط وجود دارد؟ آینده را در این زمینه چگونه می‌دانید؟
باید بگویم كه مصر الان در مسیر قطع روابط با رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. البته هم نظامیان مصری كه شورای نظامی را در اختیار دارند و در رأس قدرت هستند و هم دنیای غرب تلاش دارند كه این مسیر متوقف شود یا دست كم سیر دولت مصر به سمت قطع رابطه با رژیم صهیونیستی یا مخاصمه با آن كند شود. ولی با توجه به پتانسیل، قدرت و خواست مردم مصر، توفیق مخالفان اراده مردم در میان‌مدت بسيار غیرمحتمل به نظر می‌رسد. لذا همه نگرانی‌هایشان هم این است كه نتوانند از تأثیر خواست مردم مصر بر روند سیاست خارجی و سیری كه مصر را به سمت سردی روابط با صهیونیست‌ها و قطع رابطه می‌كشاند، جلوگیری كنند.
