بررسی استراتژیک - وال استریت ژورنال / روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت که مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که نگران هستند، تصمیم مصر برای تجدید روابط با ایران، آغاز روندی از تغییرات کلان در سیاست خارجی این کشور باشد.
به گزارش فارس، روزنامه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در مقاله‌ای به قلم “مت بردلی ” (MATT BRADLEY)، روزنامه‌نگار و تحلیلگر آمریکایی تصریح کرد: ایران و دولت جدید مصر اخیرا سیگنال‌هایی را رد و بدل کرده‌اند که بیانگر کنار گذاشتن دهه‌های متمادی رابطه سرد است. این سیگنال‌ها نگرانی آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی را در خصوص بقای موازنه قدرت شکننده خاورمیانه برانگیخته است.بنابراین گزارش، ایران اعلام کرده است که پس از سه دهه قطع روابط میان دو کشور، سفیری را برای اعزام به مصر منصوب کرده است. این گزارش در سایت انگلیسی شبکه خبری پرس تی‌وی، شبکه تلویزیونی انگلیسی‌زبان دولتی ایران منتشر شد.ادامه….
همچنین، درست در همین زمان، مقامات وزارت خارجه مصر اعلام کرده‌اند که “نبیل العربی “، وزیر خارجه جدید این کشور در صدد دیدار از نوار غزه است که توسط گروه حماس – از گروه‌های تحت حمایت تهران که پیش‌تر دولت مصر همواره از برقراری رابطه با آن بر حذر بود – اداره می‌شود.
به نوشته این تحلیلگر آمریکایی، این اخبار پس از آن اعلام می‌شود که نبیل العربی، در ماه آوریل سال جاری با یک دیپلمات ارشد ایرانی دیدار و پس از آن اعلام کرد که مصر صفحه‌ای جدید در روابط خود با ایران گشوده است.
* سیاست خارجی مصر و هراس آمریکا از قدرت گرفتن ایران
در چنین شرایطی، مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که نگران‌اند، تصمیم مصر برای تجدید روابط با ایران، آغاز روندی از تغییرات کلان در سیاست خارجی این کشور باشد. این مقامات نگران آن هستند که این چرخش سیاسی مصر منجر به قدرت گرفتن ایران و دوستان منطقه‌ایش نظیر حماس و حزب‌الله شود که اتفاقا آمریکایی‌ها از هر دوی این گروه‌ها به منزله تروریست یاد می‌کنند!
بر اساس این گزارش، حرکت جدید سیاست خارجی مصر شامل نزدیک شدن به سوریه، از متحدین ایران، نیز می‌شود. در ماه مارس گذشته، رییس جدید سازمان اطلاعات مصر، “مراد موافی “، سوریه را به عنوان مقصد اولین سفر خارجی خود انتخاب کرد. البته دقیقا روشن نیست که در دیدارهای وی در سوریه چه مواردی به بحث گذارده شده است.
* هزینه سنگین دشمنی با ایران برای مصری‌ها
به نوشته بردلی، مصر برای چندین دهه، بازیگری مهم در راستای موازنه قدرت (مد نظر غرب) در خاورمیانه محسوب می‌شد: این کشور با جمعیت فراوان، قوای مسلح تحت حمایت آمریکای خود و روابطش با رژیم اسرائیل، وزنه‌ای سنگین در مواجهه با دشمنان اسرائیل از جمله ایران و سوریه محسوب می‌شد. اما با رشد روزافزون قدرت ایران در منطقه و قدرت گرفتن هرچه بیشتر “اسلام سیاسی “، مواضع ضد ایرانی مصر تبدیل به هزینه‌ای سنگین در عرصه دیپلماتیک برای این کشور شد. از آنجا که قاهره توان تعامل با ایران را نداشت، موقعیت خود به عنوان بازیگر منطقه‌ای را از دست داد و آن را به کشورهایی چون قطر، سوریه و عربستان سعودی واگذار کرد.
برخی مقامات مصری و تحلیلگران سیاست خارجی بر این باورند که دیپلماسی جدید مصر را باید بیشتر تلاشی برای بازیابی پرستیژ از دست رفته تلقی کرد تا همبستگی با ایران! دولت جدید مصر، تغییر سیاست‌های خود را بیشتر در راستای باز کردن درب‌های جدید تعریف کرده است تا بازبینی روابط خود با دیگر کشورها.
“منهم باخوم “، سخنگوی وزارت امور خارجه مصر می‌گوید: “نقش مصر را نباید دست‌کم گرفت، اما واقعیت آن است که این نقش طی ۳۰ سال گذشته کاهش یافته است. اگر اکنون کاری در حال صورت گرفتن است، در راستای بازیابی آن موقعیتی است که مصر سال‌های سال در آن قرار داشت. ”
خانم باخوم همچنین تاکید کرده است که واکنش کشورهای غربی نسبت به تعاملات جدید مصر با ایران، اغراق‌آمیز بوده است.
پس از این سخنان بود که پرس تی‌وی گزارش داد که “علی‌اکبر سیبویه “، دیپلمات کهنه‌کار ایرانی به عنوان سفیر ایران در مصر منصوب شده است و این اقدام پس از مذاکرات بین علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران با نبیل العربی به انجام رسیده است. البته یک دیپلمات ایرانی در سازمان ملل متحد اعلام کرد که نمی‌تواند سریعا این خبر را تایید کند.
* اتهام‌زنی به ایران همزمان با بهبود روابط ایران و مصر
با این اتفاقات، نگرانی در خصوص افزایش نفوذ ایران در منطقه بار دیگر شعله‌ور شد. شورای همکاری خلیج فارس که دربرگیرنده کشورهایی چون قطر و عربستان سعودی است، از شورای امنیت سازمان ملل متحد خواست که تا دربرابر آنچه “دخالت‌های آشکار ایران ” در بحرین و برخی کشورهای دیگر خواند، ایستادگی کند. عربستان سعودی و بحرین، ایران را متهم می‌کنند که به انقلابیون بحرینی که اکثرا شیعه هستند، کمک می‌کند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در واکنش به این انتقادات، تصریح کرد که طرح چنین ادعایی در شرایطی که برخی از اعضای شورای همکاری خلیج فارس به بحرین نیرو اعزام کرده و زنان و مردان بی‌دفاع این کشور را سرکوب می‌کنند، امری شگفت‌آور است.
* تاریخچه قطع روابط ایران و مصر
وال‌استریت ژورنال می‌افزاید: دولت اسلام‌گرای ایران، پس از آنکه مصر در سال ۱۹۸۰ به عنوان اولین کشور عربی رژیم اسرائیل را به رسمیت شناخت، روابط خود را با این کشور قطع کرد. پس از آنکه حسنی مبارک در سال ۱۹۸۱ در مصر بر اریکه قدرت تکیه زد، همواره ایران را به خاطر حمایت از حماس که روابط خوبی با اخوان‌المسلمون مصر – مهمترین گروه سیاسی مخالف مبارک – با سوءظن می‌نگریست.
نویسنده مقاله مدعی شده است که هنوز دولتمردان مصری نسبت به آنچه “نقش بی‌ثبات‌کنندگی ” ایران در منطقه می‌نامد، بیم دارند. وی به نقل از یک دیپلمات غربی که نامی از وی نبرده، می‌نویسد: “من از طریق برخی دولتمردان مصری کسب اطلاع کرده‌ام که آنها هنوز از آنچه ایران در منطقه انجام می‌دهد، نگرانی‌هایی دارند. ”
وی با این حال می‌نویسد: در دوران زمامداری حسنی مبارک، روابط مصر با ایران فقط کمی با سطح روابط نرمال فاصله داشت. خانم باخوم در این خصوص می‌گوید که در این دوران، مصر در تهران دفتر حافظ منافع داشته و سفیری نیز در خصوص مسائل ایران داشته که در دوبی مستقر بوده است.
خانم باخوم همچنین تصریح می‌کند که تغییر آهنگ کشورش نسبت به ایران تدریجی خواهد بود، اما این سیاست می‌تواند تاثیراتی بر اولویت دیگر سیاست خارجی نبیل العربی، یعنی حل مناقشات میان رژیم اسرائیل و فلسطینیان داشته باشد.
حل مناقشات میان فلسطین و رژیم صهیونیستی از مهمترین اولویت‌های سیاست خارجی رژیم مبارک نیز بود که به نظر برخی تحلیلگران، به علت ساختار رو به اضمحلال دیپلماسی مصر همواره با شکست مواجه شد.
بنابر گزارش فوق، تعامل با ایران می‌تواند به مصر در مذاکره با حماس که از سال ۲۰۰۷ بر نوار غزه تحت محاصره صهیونیست‌ها حاکمیت داشته است، کمک کند. به گفته “محمد عبدالسلام “، از کارشناسان اندیشکده مطالعات سیاسی راهبردی الاهرام، واقع در قاهره، حل مناقشه خاورمیانه می‌تواند محبوبیت بسیاری را برای دولت مصر به ارمغان آورد.
* مصر مجبور است که از اهداف سیاست خارجی آمریکا فاصله بگیرد
“عمرو موسی “، دبیر کل سابق اتحادیه عرب، پیشتازی خود در رقابت‌های مربوط به انتخابات آتی ریاست‌جمهوری مصر را، مدیون بیانات تند خود در دهه ۱۹۹۰ میلادی بر ضد رژیم صهیونیستی است؛ وی در آن دوران وزیر امور خارجه مصر بود. با حرکت مصر به سوی مردم‌سالاری، گروه‌های اسلام‌گرا در این کشور بیش از پیش قدرت یافته‌اند و تحلیلگران بر این باورند که دولت آینده مصر مجبور خواهد بود تا به تقاضاهای رو به گسترش مردمی در خصوص “قطع وابستگی به اهداف سیاست خارجی آمریکا ” پاسخ گوید.
این گزارش همچنین حاکی است: برخی اسلام‌گرایان مصری از هم‌اکنون دیپلماسی ویژه خود را آغاز کرده‌اند. اخیرا، “مقدی حسین “، رییس حزب عمل اسلامی مصر با علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران، در تهران دیدار کرده است. هر دو طرف در این دیدار بر لزوم عادی‌سازی هرچه سریع‌تر دو کشور تاکید کردند.
* مصر دیگر متحد قابل اعتماد آمریکا نخواهد بود
به نظر می‌رسد که مصر نیز از همان الگوی سیاست خارجی ترکیه پیروی می‌کند، الگویی که ترکیه را به عنوان یک متحد آمریکا، از اهداف و مقاصد این کشور گسیخت. گذشته از مواضعی که سرانجام از سوی مصر در قبال ایران اتخاذ خواهد شد، به احتمال زیاد این کشور دیگر چندان به منافع آمریکا متعهد نخواهد بود و به قول مقامات آمریکایی، مصر، دیگر آن متحد قابل اعتماد دوران حسنی مبارک نیست.
یکی از مقامات آمریکایی در این خصوص می‌گوید: “سخت است تصور کنیم که تغییر حادث شده در مصر، آنچه را که داشتیم دوباره در این کشور به ما بازگرداند. ”
با این حال، مقامات آمریکایی بر این عقیده‌اند که هنوز در سیاست خارجی مصر تغییر شگرفی رخ نداده و این کشور هنوز به طور کامل از آمریکا جدا نشده و یا حرکتی اساسی برای نزدیک شدن به ایران انجام نداده است. به قول مقامات آمریکایی، قوای نظامی مصر همچنان متمایل به آمریکا هستند و آمریکایی‌ها از آنها انتظار دارند که از نفوذ خود برای ملایم کردن تغییرات استفاده کنند.
این مقامات آمریکایی می‌گویند که افتتاح یک سفارت‌خانه بیانگر آن نیست که ایران و مصر به دو متحد بدل شده‌اند.
* مصر، درسرساز برای اسرائیل، کاهنده نفوذ آمریکا در منطقه
یک مقام آمریکایی دیگر بر این باور است که وضعیت مصر، مزاحمت‌های بیشتری را برای رژیم صهیونیستی ایجاد خواهد کرد و همچنین نفوذ آمریکا بر این کشور و در نتیجه در تمام منطقه، آن هم در این شرایط بحرانی کاسته خواهد شد. با این حال وی بر این باور است که کم و بیش روابط بین ایالات متحده و مصر در وضعیت نرمال خواهد بود و تغییر چندانی نخواهد کرد.
این مقام آمریکایی بر این باور است که در شرایط کنونی آنچه بیش از همه می‌تواند مصر را در اردوگاه غرب نگه دارد، روابط نظامی این کشور با رژیم عربستان سعودی است. با این حال سعودی‌ها نیز با نگرانی اوضاع سیاسی مصر و تغییرات آن را دنبال می‌کنند و شک دارند که بتوانند برای مقابله با ایران همچنان بر روی دولت آینده مصر حساب کنند، آن‌گونه که بر روی رژیم مبارک حساب می‌کردند.
همان‌گونه که مشاهده شد، ریاض به هیچ وجه از عبور کشتی‌های نظامی ایران از کانال سوئز خوشحال نشد. این حرکت به نظر سعودی‌ها تلاشی برای افزایش حضور نظامی ایران در خاورمیانه، آن هم در بحبوحه افزایش تنش‌های فرقه‌ای بود
