با توجه به بروز انقلاب‌ها در كشورهای اسلامی كه بیش از چهار ماه است از اولین حركت آن می‌گذرد می‌توان از شعارها و نمادهای این انتفاضه‌ها و تحولات اهداف نهایی آنها را پیش بینی كرد
تحولات سیاسی و تظاهرات مردمی در كشورهای منطقه كه از ماه‌های گذشته آغاز شده است، در برخی از كشورها تا حدودی به ثمر نشسته است، سقوط مبارك و بن علی در مصر و تونس را می‌توان نتیجه حضور و یكدلی مردم در براندازی دیكتاتوری‌ها برشمرد.
اگرچه همچنان این تحولات به نتیجه قطعی در كشورهای نامبرده نرسیده است اما سقوط دیكتاتورها اولین قدمی بود كه درخواست‌های مردمی آن را تعقیب می‌كرد؛ این در حالی است كه روند كنترل حاكمیت‌ها در ادامه همچنان به وابستگان دیكتاتورهای قبلی وابسته است؛ با این وجود سقوط مبارك و بن علی بخش بزرگی از خواسته‌های مردمی بود كه محقق شده است.
سوای از مصر و تونس سایر كشورهای حاضر در بطن تحولات همچنان درگیر تمایل دیكتاتورهای منطقه به تداوم حكومت خود هستند؛ یمن، بحرین و لیبی را از این دسته می‌توان برشمرد، اگرچه غربی‌ها سعی كردند با وارد كردن نیروهای نظامی به لیبی به مردم این كشور كمك كنند اما نه تنها ناتو و نیروهای نظامی غرب كاری از پیش نبرده‌اند بلكه به فكر تداوم حضور خود در این كشور هستند، موضوعی كه بنا به اذعان تحلیل‌گران سیاسی نشانه تلاش آنها برای سیطره بر منابع طبیعی لیبی است.
این موضوع را نمی‌توان نادیده گرفت كه نفت خیز بودن لیبی در حضور غربی‌ها در داخل مرزهای این كشور تاثیرگذار بوده است؛ اگرچه مقامات غربی معتقدند كه برای كمك به مردم و جلوگیری از كشتار وحشیانه آنها به این جریان وارد شده‌اند، در این میان این سوال مطرح می‌شود كه چرا ناتو و غرب برای كمك به مردم به بحرین و یمن وارد نمی‌شوند؟ آن هم در حالی كه بحرین و یمن از لحاظ ساختار موقعیتی، در شرایطی مشابه با لیبی قرار گرفته‌اند.
در پاسخ به این پرسش ناظران سیاسی تاكید می‌كنند كه ادامه شرایط فعلی در لیبی نه به عدم توانایی ناتو و نیروهای نظامی غرب در این كشور بلكه به تمایل آنها برای تداوم حضور در این كشور وابسته است.
آنها كه اشتیاق مردم را برای برچیده شدن دیكتاتوری قذافی مشاهده كردند برای تثبیت حضور خود در این كشور تلاش‌هایی را برای همكاری با مردم انجام دادند؛ آن هم در شرایطی كه یكی از شعارهای اصلی مردم در تظاهرات قطع كامل وابستگی‌ها به غرب و ایالات متحده بوده است؛ در این باره سیاست روز با تعدادی از تحلیل‌گران مسائل سیاسی خاورمیانه به گفت‌وگو پرداخته است كه در پی می‌آید.
غرب به دنبال تسخیر منابع طبیعی در لیبی است
دكتر صباح زنگنه تحلیل‌گر مسائل سیاسی منطقه خاورمیانه درباره مسیر انقلاب‌های كشورهای خاورمیانه گفت: این انقلاب‌ها را در شرایط فعلی نمی‌توان به ثمر رسیده خواند چرا كه تازه در حال شكل‌گیری هستند و به نظر نمی‌آید كه به پایان خط رسیده باشند.
وی افزود: در این كشورها تازه نیروهای مردمی آزاد شده‌اند و خواسته‌هایشان را با آزادی بیشتر مطرح می‌كنند و به نظر می‌رسد كه در مقابل چالش‌های جدی از قبیل فشارهای اقتصادی و راه‌اندازی درگیری‌های طایفه‌ای دست به گریبان هستند و تا شكل گیری نهایی این انقلاب‌ها و تغییر نظام جامع سیاسی – اقتصادی – فرهنگی این جوامع تداوم خواهد یافت.
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی خاورمیانه درباره حضور غرب و ناتو در لیبی و عدم كمك آنها به بحرین و یمن و همچنین تمایل ناتو به تداوم حضور در لیبی تاكید كرد: به نظر می‌آید در لیبی وضعیت موجود تفاوت‌هایی با یمن و بحرین دارد چرا كه لیبی یك كشور نفت خیز و دارای ذخایر عظیم انرژی است كه مورد توجه غرب است.
وی تصریح كرد: می‌توان اینطور تحلیل كرد كه غرب به دنبال تكرار الگوی صدام در لیبی است و مقاومت‌هایی كه صورت می‌گیرد نشان دهنده این امر است و غرب به بهانه حمایت از مردم روز به روز بر دخالت‌های خود در این كشور می‌افزاید.
زنگنه ادامه داد: در نهایت با وارد كردن نیروهای زمینی یا عوامل وابسته به خود تلاش می‌كند بر صحنه تحولات لیبی و همینطور نفت و گاز این كشور مسلط شود در حالی كه چنین شرایطی در یمن فراهم نیست.
استاد دانشگاه توضیح داد: به دلیل اینكه جمعیت مردم در یمن بیشتر است و از ثروت انرژی‌های طبیعی برخوردار نیست غرب انگیزه آنچنانی برای حضور در این كشور ندارد و برای درگیری نیروهایش در آنجا با توجه به اینكه عبدالله صالح خدمات بزرگی را طی سال‌های اخیر به آنها ارائه كرده است و فضای امنیتی و سیاسی كشور را به نفع غرب گشوده است این تردید ایجاد شده است.
زنگنه در پایان درباره این وضعیت در بحرین نیز تصریح كرد: بحرین تفاوت دیگری دارد و آن اینكه كشوری كوچك است و غرب به آن به عنوان زایده‌ای از كشورهای شورای همكاری خلیج فارس نگاه می‌كند و به دنبال ایجاد فضای غیرقابل تغییر در سیاست‌های این كشور حركت كرد كه غرب را با چالش اساسی در بنیادهای حمایت از دموكراسی و تعیین حق سرنوشت مواجه كرده است.
كشورهای منطقه در شرایط گذران قرار دارند
حسن رویوران تحلیل‌گر مسائل سیاسی منطقه خاورمیانه درباره مسیر انقلاب‌ها در كشورهای عربی منطقه گفت: اولا شرایط در منطقه سیال است یعنی مردم دنبال حذف ویژگی‌های مستبدانه از قدرت بودند و حاكمیت مردم را خواستار بودند كه اگرچه در سقوط دیكتاتوری موفق بودند اما خود به قدرت نرسیدند.
وی افزود: در این شرایط راس استبداد رفته و بدنه آن باقی مانده است به این مفهوم كه نه مردم در قدرت حضور یافتند و نه نظام سقوط كرد كه می‌توان آن را به یك شرایط گذران نسبت داد.
رویوران با اشاره به اینكه نمی‌توان تصور كرد كه این انقلاب‌ها به نتیجه رسیده باشند، تصریح كرد: مردم می‌دانند چه چیزی نمی‌خواهند اما دقیقا نمی‌دانند چه چیزهایی را می‌خواهند، آنها استبداد نمی‌خواهند، استقلال می‌خواهند، به جای همبستگی با غرب و اسرائیل و آمریكا اتحاد و ائتلاف با جوامع همگون می‌خواهند.
وی توضیح داد: چیزهایی كه نمی‌خواهند زمینه ساز آنچه هست كه می‌خواهند زمانی كه وابستگی نمی‌خواهند یعنی استقلال می‌خواهند حركت مردم به این سو روشن و واضح و تعریف شده نیست چرا كه گروه‌های مختلف حضور دارند و تكثر ایدئولوژیك در قیام مانع از روشن شدن الگوی آینده شده است.
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی منطقه ادامه داد: نبود رهبری خود بر این مساله افزوده است رهبری می‌تواند اهداف را تعیین كند و مانع پیدا كردن نگاه كلان شده است و كلیت آن همین است كه جوامع به سوی كاهش وابستگی، استقلال بیشتر و حاكمیت حضور مردم در قدرت حركت می‌كنند و نظام سیاسی كاملا تعریف شده‌ای وجود ندارد.
وی درباره دخالت‌های نظامی غرب و ناتو در لیبی و عدم انجام چنین حركتی در یمن و بحرین با توجه به تقابل حاكمیت با مردم و تلاش برای كشتار و سركوب مردم تاكید كرد: دخالت غرب در كشورهای اسلامی تعریف شده است در یمن دخالت نمی‌كند چرا كه جزء 5 كشور فقیر دنیاست و در مصر نمی‌آید چرا كه بیش از 40 درصد مردم زیر خط فقر هستند و باید فقرزدایی و هزینه كند اما به لیبی می‌آید به دلیل اینكه نفت دارد.
رویوران با اشاره به اینكه غرب از طریق ناتو سیستم تسلیحاتی روسی لیبی را منهدم می‌كند و این كاری است كه در عراق و افغانستان انجام داده است و سیستم تسلیحاتی را آمریكایی كرده است، افزود: این مساله نشان دهنده آن است كه غرب با برنامه جلو می‌رود و ویژگی‌های ملی را تغییر می‌دهد و وابستگی ایجاد می‌كند و حوزه‌های نفتی و سیستم تسلیحاتی لیبی را غرب كار می‌كند تا این حوزه وابسته به غرب شود و استمرار وابستگی ایجاد كند.
وی درباره اینكه آیا ناتو قادر به اتمام كار در لیبی نیست و یا تمایل به تداوم این جریان دارد؟ توضیح داد: بخشی از نیروهای گریز از مركز قذافی را غرب در مقابل وی جمع می‌كند و رئیس شورای انقلابی وزیر دادگستری قذافی است و غرب با بدنه حكومت قذافی تماس برقرار می‌كند تا حاكمان آینده فرمانبردار آنها باشد و یك انقلاب كاملا مردمی را به نفع غربی‌ها مصادره می‌كنند.
غرب می‌خواهد تنها بازیگر صحنه خاورمیانه باشد
دكتر سید رضا صدرالحسینی استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل سیاسی و بین‌المللی درباره مسیر انقلاب‌ها در كشورهای عربی خاورمیانه گفت: با توجه به بروز انقلاب‌ها در كشورهای اسلامی كه بیش از چهار ماه است از اولین حركت آن می‌گذرد می‌توان از شعارها و نمادهای این انتفاضه‌ها و تحولات اهداف نهایی آنها را پیش بینی كرد.
وی افزود: علیرغم تلاش رسانه‌های متعلق به بلوك غرب كه مایل نبودند هیچ یك از نمادهای اسلامی این تحولات در رسانه‌های آنها به سمع و نظر مردم برسد به نظر می‌رسد كه نمازهای جمعه و جماعات و حجاب خانم‌های شركت كننده در تجمعات و تظاهرات گسترده، پلاكاردها و شعارهای این مراسم نشان می‌دهد كه سمت و سوی این انتفاضه به سمت اهداف اسلامی به پیش می‌رود.
استاد دانشگاه با اشاره به اینكه گروه‌های اسلام خواه در این كشورها نیز نگرش‌های متفاوت و در خواست‌های متعددی را دنبال می‌كنند، توضیح داد: فرهنگ حاكم بر این كشورها سابقه تاریخی آنها و حوزه تمدنی كه این كشور به آن متعلق هستند نتوانسته آنها را به افرادی سكولار تبدیل كند بنابراین شعارهای ضد صهیونیستی و ضد آمریكایی عدالت خواهی، آزادی خواهی و ... كه از مراكز دینی و مذهبی این كشورها هدایت می‌شود آینده آن را نیز رقم خواهد زد.
وی تاكید كرد: شایان ذكر است كه خلوص اسلام خواهی هر یك از این كشورها و درصد پای بندی آنها به آموزه‌های شریعت اسلام با همدیگر متفاوتند اما نقطه مشترك آنها مردمی بودن و اسلامی بودن این تحولات است.
این تحلیل‌گر مسائل سیاسی و بین‌المللی درباره دخالت‌های نظامی غرب و ناتو در لیبی و عدم حمایت آنها از مردم یمن و بحرین افزود: موقعیت جغرافیایی لیبی و همسایگی آن با اروپا و نفت سرشار این كشور از جمله عواملی است كه كشورهای غربی و ناتو راهبرد ویژه‌ای برای لیبی طراحی و اجرا نموده‌اند بدین ترتیب كه تاثیر لیبی بر ایتالیا و مشكلات احتمالی صدور نفت از این كشور به اروپا باعث شده است علیرغم وجود اختلافات بین كشورهای اروپایی از یكسو با همدیگر و از سوی دیگر با آمریكا آنها را با خطری بالقوه به نام صدور اسلام به اروپا و قطع صدور گاز به این كشورها به نقطه مشتركی برساند كه اقدامات مشاهده شده در این كشور را ناظر هستیم.
صدرالحسینی در پایان درباره تمایل غرب و ناتو به تداوم شرایط فعلی در لیبی خاطرنشان كرد: ناتو بر اساس راهبرد فوق مایل است تحولات لیبی را رقم بزند و نتنها بازیگر این صحنه باشد بدین مفهوم كه از یكسو با بعضی از سران مخالف قذافی وارد گفت‌وگو شده است و از یك سو مراكز تجمع انقلابیون لیبی را به حمایت از قذافی بمباران می‌كند و تلویحا از حضور قذافی كه اهل معامله و بده و بستان با غرب است حمایت می‌كند البته به نظر می‌رسد در صورتی كه غرب بتواند شخص تابعی را از این سرزمین به عنوان جایگزین قذافی قرار دهد لحظه‌ای از سرنگونی قذافی سرباز نخواهد زد.
