باید سعی کنیم در جملہ امور اتحاد و اشتراک داشتہ باشیم ، چہ مذھبی ، چہ اجتماعی یا آموزش تربیتی۔ ھر چقدر باھم باشیم قدرتمند خواھیم بود و ھرچقدر از یکدیگر فاصلہ بگیریم ضعیف و ناتواں خوھیم ماند۔

اشاره :
آقای سید نظام الدین فرزند مولانا سید حسین در سال ۱۹۴۶ میلادی ازحوزہ علمیہ دارالعلوم دیوبند فارغ التحصیل شدند۔ و از ۱۹۴۷ الی ۱۹۶۲ میلادی مشغول بہ درس و تدریس بودند۔ و در سال ۱۹۶۵ م در عمارات شریعہ بعنوان دبیر کل انتخاب شدند۔ عمارات شرعیہ یک حزب قدیمی مذھبی است کہ نظارت امور مذھبی مسلمانان سہ ایالات ( بھار، ادیسہ و جھارخند)را پوشش می دھد و حدود ۳۴ چھار سال بعنوان دبیر کل عمارات شرعیہ خدمات ارایہ دادہ است۔ در سال ۱۹۹۸ امیر شریعت عمارات شریعہ منتخب شدند و تاکنون بر این سمت باقی ھستند۔ بعد از فوت حضرت مولانا رحمانی آقای سید نظام الدین به عنوان دبیر کل اتحادیه مسلم پرسنل لا بورد(اتحادیہ برای حفظ و حراست حقوق فقھی مسلمانان ھند) منتخب شدند تابحال بر این سمت باقی ھستند۔

مدیر دفتر نمایندگی خبرگزاری تقریب تنا واحد شبہ قارہ ھند عبدالحسین با دبیر کل اتحادیہ مسلم پرسنل لا بورد و امیر عمارات شرعیہ ھند آقای مولانا مفتی سید نظام الدین در دفتر مرکزی اتحادیہ واقع در دھلی نو بہ گفتگو نشست و متن آن بشرح ذیل است:

س: بفرمائید آیا خاطرہ شیرینی از مجاھدت ھای خود در طول زندگی دارید برای ما بازگو کنید؟
ج :تجربہ ای تاکنون بدست آوردم و می توانم برای شما بیان کنم این است کہ یک مدیر بایستی بپذیرد کہ اخلاق و روحیہ افراد مختلف می باشد و ھر شخص دارای یک سری نقاط ھای مثبت و منفی می باشد۔ھر انسان یک سری ویژہ گی و امتیازات را دارد ولی یک سری ضعف ھا ھم دارا می باشد۔ و یک مدیر باید از ویژہ گی ھا استفادہ کند و ضعف ھا را تحمل کند و یا اینکہ بہ ھدف زیان برساند۔

س: جنابعالی از جامعہ اسلامی چہ انتظار دارید؟
ج: بقای ما در وحدت و پرھیز از ھر گونہ نزاع ھای داخلی مسلمانان است۔ نباید کاری کنیم کہ دیگری دل آزردہ شود و شیوہ تکلم ما نباید نفرت انگیز باشد۔مثلا دیوبندی علیہ بریلوی و بالعکس موضع گیری کند۔ بنیاد ھمہ ما یکی است و اختلاف در فروع است۔ ھیچ مشکلی نیست کہ کسی دست بستہ نماز بخواند و کسان دیگر ھنگام نماز دست ھا باز بگذارد یا مسائل فروعی دیگر این کار ھا نباید باعث نزاع شود۔ باید سعی کنیم در جملہ امور اتحاد و اشتراک داشتہ باشیم ، چہ مذھبی ، چہ اجتماعی یا آموزش تربیتی۔ ھر چقدر باھم باشیم قدرتمند خواھیم بود و ھرچقدر از یکدیگر فاصلہ بگیریم ضعیف و ناتواں خوھیم ماند۔

س: مسلم پرسنل لا بورد تاکنون در راستای تحقق اھداف خود چقدر موفق بودہ است؟
ج:موفقیت ھای بزرگی کہ بدست آوردہ این است کہ مجلس مرکزی(پارلمان ھند) و یا ایالتی(اسمبلی) نمی تواند مصوبہ قانونی را علیہ عائلی حقوق مسلمانان ھند بتصویب برساند۔ البتہ احکامات قضائی بیشتر علیہ مسلمانان صادر میشود کہ جای نگرانی ما است چون خود قانون قوہ قضائیہ ھند نقص دارد و در حکم عمومی خود را بر مسلمانان ھم اطلاق می کند۔و این ضعف ھا را می شود برطرف ساخت اگر ما بیشتر وحدت و اشتراک داشتہ باشیم۔

س: اینکہ شما سخن از وحدت و اشتراک بیان می کنید بفرمائید در امت اسلامی چگونہ این عنصر بیشتر تقویت شود؟
ج:اگر شیعہ و سنی در نحو عبادات اختلاف دارند ولی ھر دو مسلمان خواندہ میشوند۔ ھر کدام سمت قبلہ نماز می خوانند ھر چند نحو عبادات مختلف است ولی سمت و جہت یکی است، یعنی قبلہ ھمہ ما یکی است۔ما در کشوری زندگی می کنیم کہ ھر چقدر باھم اختلاف داشتہ باشیم ولی باز ھم ما ھمہ با یک نام خطاب می شویم یعنی مسلمان و ما بایستی برای حفظ قداست مسلمانی اقدام عملی کنیم۔ شیعہ علیہ سنی حرف نزند ، سنی علیہ شیعہ حرف نزند۔ مسائل چند قرن پیش را مورد نقد قرار ندھند، خاتمہ بدھند این ھمہ بحث ھای نفرت انگیز ،متفرق کنندہ ھا را و بہ تقریب و ھمدلی روی آورند۔ امت الان نیاز ان بحث ھا را ندارد۔ ھمانطور کہ پوپ چند سال پیش اعلام کرد کہ ما از یھودیان از اتھام کشتن حضرت عیسی علیہ السلام درگذشتیم، دیگر میان یھودیان و مسحیان اختلافی وجود ندارد۔
ھمین طور در میان ما مسلمانان ھم یک سری بحث ھای قدیمی موجود ھستند ،لازم است نسبت بہ انہا راہ اعتدال در پیش گرفتہ شود۔ در جلسات سخنرانی ھای عمومی نباید بحث و بررسی قرار گیرند۔ با این کار تقریب میان ما شکوفا خواھد شد۔ھر کجا این کار را کردند نتائج خوبی حاصل شد۔ در ھمین اتحادیہ (مسلم پرسنل لا بورد) ببینید، اینجا شیعہ و سنی کنار یکدیگر نمی نشستند و الان نائب رئیس اتحادیہ شیعہ ھستند۔بوھرہ ھا ھستند حضور دارن کہ جواب سلام سنی ھا را نمی دادند۔ و لذا اگر متحد نباشیم موج ھای ضد اسلامی ما را از بین می برند۔

س: مطلب خوبی از موج را بیان کردید، می خواستم بدانم کہ موجی کہ در کشور ھای اسلامی بویژہ عربی بوجود آمدہ است با در نظر داشتن چالش ھا یی کہ خودتان در ھند با آن روبرو ھستید چگونہ موج انقلابی را ارزیابی می کنید۔
ج:موج انقلابی بخاطر حاکمیت نظام دیکتاتوری بوجود آمدہ است۔ چون نظام شورایی در پیش نگرفتند و الان با این وضع روبرو شدند۔ خدا بہ پیامبر خود گفتہ بود کہ "وشاورھم فی الامر" در حیات آنحضرت نظام سیاسی حاکم شدہ بود و برای شوری دستور رسیدہ و اینہا نظام شورایی را رھا کردہ نظام دیکتاتوری را حاکم ساختند و با این روز مواجہ شدند۔اگر نظام شورایی بود و مردم حق رائے داشتند جای نزاع پیدا نمی شد۔ این نشد کہ پدر فوت کرد پسر خلیفہ شود۔ ھنگام فوت ابوبکر پسر او خلیفہ نشد، مردم نشستند و عمر را منتخب کردند، بعد از عمر عثمان را انتخاب کردند۔ بعد از عثمان یک سری اختلافات بوجود آمد ولی اکثر صحابہ حضرت علی را انتخاب کردند۔ این چھار خلیفہ کہ متفق علیہ ھستند۔ بعد از اینہا خلافت در واقع خاتمہ یافت ھرچند برای نام بعضی ھا را خلیفہ عنوان کردند۔ ولی درمیان اینہا ملوکیت شروع شدہ بود۔نظام دیکتاتوری شروع شد۔در ان زمان علمای حق گو بودند و حرف خودشان را می زدند ولی الان در کشورھای اسلامی علماء سکوت می کند۔
ما از کشور ھای اسلامی انتظار داریم کہ تقاضای روز را درک کردہ بجاے راہ انداختن جنجال و خونریزی ، مردم را در امر سیاسی شریک کند۔ چہ بسا کہ مردم شما را انتخاب کند۔ یا نظام شورایی و یا جمھوری را در پیش بگیرند۔

ھمایشی(رابطہ عالم اسلامی در ماہ شعبان برگزار میکند) کہ در عربستان را در پیش داریم و ما در این ھمایش این موضوع را مطرح خواھیم کرد کہ نگذارید در عربستان ان حرکتی بوجود بیاید کہ در کشور ھای دیگر عربی اکنون بچشم می خورد۔ و لذا در اسرع وقت بہ خواستہ ھای مردم خود جواب مثبت دادہ شود۔اینجا حرمین شریفین وجود دارد و اگر یکچنین طوفانی بوجود بیاید،خوب نخواھد بود۔ ما بہ علماء و حکام عربستان خواھیم گفت کہ در نظام تغیرات لازم را انجام دھند۔ ببینید وقتیکہ شما خلیفہ را انتخاب کردید امام را انتخاب کردید بعد اطاعت او بر شما واجب می شود تا اینکہ او مرتکب امر قبیح و معصیت شود۔ با این وضع شما حق تغیر وی را دارید ولی با تسلیم کردن امام و خلیفہ نمی توانید علیہ وے قیام کنید۔

س: اینکہ عربستان سعودی در بحرین دخالت نظامی کرد، این قضیہ را شما چگونہ می بینید؟
ج: کہ دخالت نظامی کرد۔ این کشور ھای عربی باھم تعہدی دارن ما در این امور دخالت نمی کنیم، نمی توانیم اظہار نظر کنیم۔در عربستان صرفا ارتش آمریکا وجود دارد۔ عربستان کہ ارتش خود را ندارد۔ چھل ھزار سربازان آمریکایی در عربستان مستقر ھستند۔
این موج بیداری و انقلابی در منطقہ صرفا برای آمریکا پریشانی و نگرانی به همراه داشته است۔اینکہ از مصر حسنی مبارک رفت یعنی اقتدار آمریکایی رفت و ھر جا آمریکا اھداف خود را در خطر می بیند برای تامین اھداف خود اقدام می کند۔چہ بسا کہ خود عربستان سعودی باشد۔ عربستان سعودی ھم کہ از سیاست آمریکا آزاد نیست ۔ پاکستان چہ؟ پاکستان ھم کامل در اختیار آمریکا است۔

س: شما برای تقریب بین مذاھب اسلامی و حدت امت اسلامی چہ پیشنہاد را دارید؟
ج: کسی بر سر این مطلب اختلافی ندارد، کسی از اختلافات خوشش نمی آید۔
غرض ھر اختلاف کہ باھم داشتہ باشیم، بہ نفع ما نیسب بلکہ بہ نفع دشمنان است است و در این واقعیت نباید شک کرد۔تنہا دشمن است کہ از اختلافات درونی ما سود می برد۔ ھر چقدر تقریب و وحدت باھم داشتہ باشیم دنیا و آخرت ما ھم ھمین اندازہ آباد خواھد بود۔