ایرنا-صدور حكم بازداشت 'معمر قذافي' ديكتاتور ليبي، از سوي دادگاه بين المللي كيفري كه در صدمين روز از مداخله نظامي خارجي در اين كشور انجام شد، موقعيت وي را در نبرد با مخالفانش بيش از پيش متزلزل مي كند.

دادگاه بين المللي كيفري واقع در لاهه هلند، روز دوشنبه حكم بازداشت معمر قذافي، پسرش 'سيف الاسلام قذافي' و 'عبدالله السنوسي' رييس اطلاعات ارتش ليبي، را به اتهام جنايت عليه بشريت صادر كرد.
'سانجي ماسنونو موناگنگ' قاضي تحقيق پرونده، در اين باره گفت: 'با توجه به شواهد و اطلاعات موجود در پرونده اي كه توسط دادستان ارايه شده بود و بر اساس ماده 51 اساسنامه، دادگاه به اين نتيجه رسيد كه معمر قذافي، سيف الاسلام قذافي و عبدالله السنوسي گناهكار هستند و بنابر اين بازداشتشان ضروري است'.
گرچه مقام هاي ليبي گفته اند كه اين كشور از امضاكنندگان پيمان رم كه دادگاه كيفري بين المللي لاهه را تاسيس كرد، نبوده و در نتيجه حكم آن را قبول ندارد، اما بي ترديد صدور اين حكم در شرايط كنوني، ضربه سختي بر پيكره رژيم متزلزل كنوني در ليبي وارد مي كند.
البته برخي معتقدند صدور چنين حكمي در شرايط فعلي، نه تنها تاثيري در كاهش درگيري هاي خونبار در ليبي نخواهد داشت بلكه قذافي و هوادارانش با بسته ديدن راه هاي پس و پيش در برابر خود سرسختي بيشتري در مقابل مخالفان نشان خواهند داد.

* گذشت صد روز از مداخله نظامي خارجي
------------------------------------------------
حكم بازداشت معمر قذافي از سوي دادگاه بين المللي كيفري در حالي صادر شد كه درست صد روز از آغاز مداخله نظامي كشورهاي خارجي در مناقشه ليبي مي گذرد. صد روز پيش زماني كه نيروهاي وفادار به ديكتاتور ليبي مواضع مخالفان مسلح در شهر بندري و مهم 'بنغازي' واقع در شرق كشور را بشدت زير آتش گرفته بودند، فرانسه تصميم به مداخله نظامي گرفت. هواپيماهاي جنگنده ارتش اين كشور، تانك ها و نيروهاي زرهي ارتش ليبي را بمباران كردند.
طي روزهاي بعد آمريكا، بريتانيا و چند عضو ديگر سازمان پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) هم به فرانسه ملحق شدند و از آن زمان بمباران طرابلس و ساير شهرها و مناطق زير كنترل نيروهاي وفادار به معمر قذافي قطع نشد. موضوعي كه باعث شد مخالفان كه چه از نظر آموزش و تجربه نظامي و چه از لحاظ تجهيزات و تداركات با ارتش حرفه اي قذافي قابل مقايسه نيستند، نه تنها در مقابل حملات ارتش دوام بياورند بلكه حتي مناطق زير كنترل خود را گسترش هم بدهند.
مخالفان با اتكا به حملات هوايي ناتو فشار بر نيروهاي معمر قذافي را افزايش دادند و بسرعت شهرهاي مهم و نفت خير راس لانوف، بن جواد، مصراته و حتي شهر زاويه در غرب طرابلس را در اختيار گرفتند. هر چند در روزهاي بعد ارتش ليبي تقريبا همه اين مناطق را از كنترل مخالفان مسلح خارج كرد، البته به جز مصراته. اجدابيه هم كه چندين بار بين دو طرف دست به دست شده بود، بار ديگر در اختيار مخالفان قرار دارد. در زمان حاضر دامنه درگيري ها به شهر كوچك 'بئر الغنم' در فاصله 80 كيلومتري جنوب غربي پايتخت رسيده است.
با وجود ادامه درگيري ها ميان نظاميان تحت امر سرهنگ قذافي و مخالفان وي از يك سو و ادامه حملات هوايي نيروهاي ناتو از سوي ديگر، تغيير چنداني در آرايش درگيري ها در ليبي رخ نداده است.
در همين حال دولت ليبي بار ديگر پيشنهاد برگزاري همه پرسي با نظارت سازمان ملل متحد براي تصميم گيري در مورد ماندن يا رفتن قذافي را تكرار كرده است. پيشنهادي كه از آن استقبال چنداني نشد.
در اين ميان مردم غيرنظامي ليبي متحمل بيشترين خسارت شده اند. خيلي ها اموال و دارايي هايشان را از دست داده اند و گروهي هم جانشان را.

* تلاش هاي ديپلماتيك براي حل و فصل بحران
--------------------------------------------------------
به موازات فشار كشورهاي غربي بر ليبي و افزايش درگيري ها در اين كشور، اتحاديه آفريقا با محوريت آفريقاي جنوبي چند هفته است كه تلاش هايي را در جهت ميانجيگري و حل و فصل سياسي بحران در اين كشور آغاز كرده است. اتحاديه آفريقا بارها از تحركات نظامي ناتو ابراز نگراني كرده و گفته كه قطعنامه 1973 سازمان ملل نبايد به معناي تغيير نظام ليبي تعبير شود.
برقراري آتش بس و آغاز گفت و گوهاي سياسي با هدف تشكيل دولت انتقالي در ليبي دو خواسته اتحاديه آفريقا از طرفين نزاع در اين كشور بوده است. در جديدترين اين تلاش ها براي پايان دادن به جنگ در ليبي كميته ميانجيگري اين اتحاديه متشكل از روساي جمهور پنج كشور روز يكشنبه در پرتوريا تشكيل جلسه دادند.
مخالفان از پيشنهاد اتحاديه آفريقا استقبال كرده، اما گفته اند كه براي آغاز گفت و گوها هيچ پيش شرطي را نمي پذيرند.
اگر چه بر اساس بيانيه كميته ميانجيگري اتحاديه آفريقا، معمر قذافي قبول كرده كه كه شخص خودش در گفت و گوهاي حل و فصل شركت نخواهد كرد، اما برخي خبرها حكايت از مخالفت دوباره رژيم ليبي با طرح اتحاديه آفريقا دارد.
به نظر مي رسد شكست طرح اتحاديه آفريقا كه راه حل مسالمت آميزي را پيش روي حكومت ليبي و مخالفان قرار مي دهد در صورتي كه به بن بست برسد، راه را براي مداخله بيشتر نيروهاي نظامي ناتو در ليبي بيش از پيش فراهم مي كند.
صدور حكم بازداشت قذافي از سوي دادگاه كيفري بين المللي در فضايي كه نيروهاي خارجي در عمليات نظامي خود در ليبي دچار فرسايش شده اند نيز قابل تامل است. اين حكم از آنجايي كه مشروعيت و جايگاه معمر قذافي را بيش از پيش مخدوش مي كند، مي تواند زمينه را براي وسيع تر شدن ابعاد مداخله نظامي در ليبي تا كنار زدن قذافي از قدرت فراهم كند.
در همين زمينه اظهارات 'ويليام هيگ' وزير خارجه انگليس، كه در واكنش به صدور حكم بازداشت معمر قذافي گفته بود 'اين اقدام دادگاه بين المللي كيفري نشان مي دهد سرهنگ قذافي مشروعيت قانوني اش را از دست داده و بايد هر چه سريعتر قدرت را ترك كند'، مي تواند نشانه اي براي عملي ساختن چنين تصميمي باشد.