بررسی استراتژیک - تنها یک روز پس از استقلال سودان جنوبی و تولد این کشور در جامعه بین المللی، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، نوزدهم تیرماه، در آغاز نشست هفتگی دولت خود در بیت المقدس (اورشلیم) گفت که اسرائیل به سودان جنوبی شادباش می گوید و آماده است که در عرصه های مختلف با این کشور همکاری کند و بویژه آماده ارائه کمک در امور اقتصادی وانتقال تجربیات است.
نتانیاهو یک گام فراتر گذاشت و گفت که اسرائیل استقلال سودان جنوبی را به رسمیت می شناسد.رسانه های اسرائیل از مدت ها پیش ارزیابی کرده بودند که دولت اسرائیل بسیار زود استقلال کشور سودان جنوبی را به رسمیت خواهد شناخت و با آن مناسبات رسمی در سطح سفیر برقرار خواهد کرد.استقلال سودان جنوبی شنبه هجدهم تیرماه رسمیت یافت و موجودیت آن به عنوان یکصد و نود و سومین کشور عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد، و پنجاه و چهارمین کشور قاره سیاه اعلام گردید.اسرائیل از مدت ها پیش از استقلال سودان جنوبی، با سیاستمداران بخش های جنوبی سودان مناسبات نزدیک برقرار کرده بود.ادامه….
حتی پیش از رابطه با سیاستمداران منطقه، اسرائیل با شورشیان جنوب سودان روابط نزدیکی داشت و به آنها کمک می کرد.
از سال ۱۹۵۶، یک سال پس از استقلال سودان از بریتانیا، که تنش های داخلی این کشور به دلیل ناخشنودی و خشم جنوبی ها آغاز شد، مسیحیان و پیروان دین های بومی جنوب سودان، برای دریافت کمک، به اسرائیل که خود تازه هشت سال از استقلالش می گذشت، مراجعه کردند.
از سال ۱۹۸۳ نیز که تنش های سودان به مرحله جنگ داخلی رسید، اسرائیل برای جنوب سودان حساب ویژه ای باز کرده بود.
بارها از روابط میان جان گارانگ، رهبر اسطوره ای جنوبی های سودان با اسرائیل سخن رفته است؛ امری که اسرائیل نیز آن را چندان پنهان نمی کرد، بویژه که سودان اسلامی همواره در صف «محور شر»، با عوامل مخالف اسرائیل همکاری نزدیک داشت.
سودان جنوبی اوایل روز شنبه هفته جاری به طور رسمی استقلال خود را اعلام کرد.
سودان از سی سال پیش که ژنرال عمرالبشیر در یک کودتا به قدرت رسید، در کنار سرسخت ترین مخالفان اسرائیل ایستاده است.
سودان در دوران ژنرال البشیر یار نزدیک جمهوری اسلامی ایران، جدی ترین دشمن اسرائیل، بوده است.
مناسبات نزدیک سودان اسلامی با فلسطینی ها همواره مورد دغدغه خاطر اسرائیل بود؛ هم یاسرعرفات که خود بعدها با اسرائیل پیمان صلح امضاء کرد از یاران نزدیک عمرالبشیر بود، هم سران حماس و جهاد اسلامی فلسطین همچنان سودان را «خانه خود» توصیف می کنند.
در زمان دولت اهود اولمرت، نخست وزیر پیشین اسرائیل، گزارش های متعددی منتشر می شد مبنی بر اینکه اسرائیل به کاروان های بزرگ حامل «تسلیحات و راکت های ایرانی» برای نیروهای مسلح فلسطینی در غزه، در خاک سودان حمله کرده و دهها نفر از اعضای این کاروان ها را از پای درآورده است.
اما دولت اسرائیل در این باره رسما سکوت می کرد. دولت خارطوم نیز از اینکه خود را ضعیف نشان دهد و تأیید کند که کشورش آماج حملات هوایی جنگنده های اسرائیل است، خودداری می کرد –هرچند که گزارش های بسیاری در باره این حملات از سی.ان.ان و رسانه های معتبر دیگر دنیا پخش می شد.
اما ماه مارس امسال زمانی که یک حمله مشابه هوایی تکرار شد، وزیر امور خارجه سودان با تاخیری اندک، وجود این حمله را تایید کرد هرچند که رسما از نسبت دادن آن به اسرائیل خودداری کرد.
شرکت های بسیاری در اسرائیل می خواهند در بهره برداری از منابع طبیعی سودان جنوبی، بویژه حوزه های نفتی آن، فعالیت کنند. پیشاپیش نیز سفرهایی میان بخش خصوصی اسرائیل دراین راستا انجام شده است.
سودان که رهبر آن، عمر البشیر تا قبل از صدور حکم جلب معمر قذافی، حاکم لیبی، تنها رهبر حال حاضر دنیا بود که از سوی دیوان بین المللی لاهه نیز تحت تعقیب قرار گرفته بود، در وضعیتی که حکومت خودش چندان مشروعیتی در دنیا ندارد، از ارائه شکایت علیه اسرائیل خودداری می کرد.
اما اکنون وجود سودان جنوبی و برقراری رابطه آن با اسرائیل، وضعیت استراتژیک جدیدی در این بخش از شمال آفریقا بوجود می آورد، و برای انتقال محموله های تسلیحات ارسالی از سوی حامیان نیروهای مسلح فلسطینی به غزه، مشکلات و موانع جدی ایجاد می کند.
مناسبات اسرائیل با سودان جنوبی یک حلقه مهم برای تل آویو در این بخش ایجاد می کند زیرا اسرائیل با اتیوپی، در شمال شرق آفریقا، و با کنیا، کنگو، جمهوری آفریقای مرکزی و چاد (به ترتیب حرکت عقربه ساعت) رابطه دارد، و نیز با مصر، کشور مهم دیگر که حلقه اطراف سودان اسلامی را تنگ می کند، رابطه دارد.
افزون بر آن، ارزیابی می شود که وجود سودان جنوبی نیروهای مخالف غرب و اسرائیل که در بخش هایی از اریتره نفوذ پیدا کرده اند را تضعیف کند.
اما استقلال سودان جنوبی به یک دلیل دیگر نیز مورد استقبال گسترده اسرائیل قرار دارد؛ چشم انداز دستیابی به راه حلی را برای وجود هزاران جنوبی سودان در اسرائیل روشن تر می کند.
روز یکشنبه بلافاصله پس از سخنان نخست وزیر اسرائیل برای تبریک استقلال سودان جنوبی و اعلام به رسمیت شناختن آن، اِلی ییشای، وزیر کشور اسرائیل، در جلسه هیئت دولت ابراز امیدواری کرد که جنوب سودانی ها سریعا از اسرائیل به کشور خود بازگردند.
در سال های اخیر که رنج جنوبی های سودان از تعقیب و آزارهای حکومت مرکزی خارطوم افزایش می یافت و بویژه یک و نیم میلیون نفر از مردم دارفور آواره شدند، دهها هزار نفر از آنان با پای پیاده خود را به مرز مصر و اسرائیل می رساندند و با تحمل خطرات بسیار، برای عبور از مرز و رسیدن به اسرائیل تلاش می کردند.
بسیاری از این سودانی ها به کارگری در شهرهای جنوبی و مرکز اسرائیل پرداختند و حتی محله ی سودانی های تل آویو بوجود آمد؛ همین محله است که در سه روز اخیر شاهد پایکوبی بزرگ ساکنانش برای بیان شادی از استقلال سودان جنوبی است.
یکی از این کارگران جنوبی سودان در اسرائیل، آقای بیس تیانگ است که شش سال پیش خود را با تحمل رنج های فراوان و خطرات بسیار به اسرائیل رساند.
بیس تیانگ در حالی که در متل یک کیبوتص اسرائیلی ملافه های اتاق ها را عوض می کند، در یک سال اخیر که استقلال سودان جنوبی تقویت می شد، به عنوان کنسول غیر رسمی سودان جنوبی در اسرائیل هم فعالیت می کرد؛ صبح ها؛ کارگر متل کیبوتص «ایلوت»، عصرها؛ کنسول غیر رسمی.
آقای بیس تیانگ درحالی که چشمانش از شادی برق می زند و لبخند رضایت ناشی از استقلال میهنش از لبانش دور نمی شود، در سخنانی که یکشنبه در روزنامه هاآرتص منتشر شد، گفته است که برقراری مناسبات کامل میان سودان جنوبی با اسرائیل را یک امر طبیعی می داند و نباید در آن تردیدی کرد.
آقای بیس تیانگ در اتاق کارش که خود آن را «کنسولگری» می نامد، در حالی که زیر عکس جان گارانگ نشسته و پرچم های سودان جنوبی و اسرائیل روی میز کارش قرار دارد و در گوشه ای نیز عکس رییس جمهور کشور تازه متولد شده، سالوا کی یر را آویزان کرده است، به هاآرتص می گوید که حس سرنوشت مشترک او با اسرائیل است نه با فلسطینی ها.
آقای تیانگ حتی گفته است که کشور تازه استقلال یافته اش به این زودی ها با کشور فلسطین، در صورت استقلال فلسطین، رابطه برقرار نخواهد کرد.
داشتن مناسبات نزدیک با کشوری در این بخش از شمال آفریقا که وضعیت استراتژیک جدیدی ایجاد کند، تنها هدف اسرائیل از نظر دوختن به برقراری روابط گسترده وکامل با سودان جنوبی نیست.
شرکت های بسیاری در اسرائیل می خواهند در بهره برداری از منابع طبیعی سودان جنوبی، بویژه حوزه های نفتی آن، فعالیت کنند. پیشاپیش نیز سفرهایی میان بخش خصوصی اسرائیل دراین راستا انجام شده است.
شرکت های گردشگری اسرائیل نیز وعده داده اند که این کشور جدید برای گردشگران کنجکاو اسرائیلی می تواند جذبه های بسیاری داشته باشد، و گزارش هایی در این زمینه در رسانه های اسرائیلی بازتاب یافته است.
