خبرگزاري فارس: مركز پژوهش‌هاي مجلس با بررسي تغييرات در كادر ديپلماتيك مصر و تاثيرات منطقه‌اي آن، اعلام كرد كه تغييرات در كار ديپلماتيك مصر نمي‌تواند واقعيات تحولات راهبردي در عرصه خاورميانه را ناديده بگيرد.
به گزارش گروه مجلس خبرگزاري فارس، مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي در تحليل سياسي اين هفته خود به بررسي تغييرات در كادر ديپلماتيك مصر و تأثيرات منطقه‌اي آن پرداخته و نظر خود را در اين باره با انتشار گزارشي اعلام كرده است.
متن اين اظهارنظر به شرح ذيل است:
اعلام انتصاب وزير امور خارجه جديد مصر كه خود مستلزم جابجايي ديپلماتيك عمده‌اي در اين كشور و اتحاديه عرب است، داراي ابعاد و پيامدهاي مهمي است. محمد العرابي كه از سوي نخست‌وزير دولت موقت مصر به‌عنوان وزير امور خارجه اين كشور به‌جاي نبيل العربي معرفي شده است، يك ديپلمات كهنه‌كار مصري است كه سابقه ديپلماتيك عمده‌اي دارد. در اين جابجايي، عمرو موسي كه هنوز دوران دبيركلي‌اش بر اتحاديه عرب پايان نيافته است جاي خود را به نبيل العربي مي‌دهد كه در جلسه فوق‌العاده 15 ماه مي گذشته وزراي خارجه اتحاديه عرب به مدت پنج سال به اين سمت انتخاب شد؛ جاي العربي را هم العرابي خواهد گرفت.
محمد العرابي كيست؟
وزير امور خارجه جديد مصر سابقه 35 سال فعاليت‌هاي ديپلماتيك را در كارنامه خود دارد و در واقع بايد او را جانشين وزيران خارجه معروفي چون پطرس غالي و عصمت عبد‌المجيد و عمرو موسي دانست. وي در دوره پس از انقلاب مصر عضو دولت انتقالي عصام شرف بوده و در وزارت خارجه مصر تحت مديريت نبيل‌العربي معاون اقتصادي اين وزارتخانه بوده است.
محمد العرابي متولد 26 ژانويه 1951 در قاهره است كه در سال 1975 موفق به دريافت مدرك كارشناسي تجارت و بازرگاني از دانشگاه قاهره شد و داراي يك فرزند دختر است. فعاليت‌هاي ديپلماتيك خود را به عنوان كاردار دوم سفارت مصر در كويت و سپس با سمت كاردار اول در سفارت مصر در لندن آغاز كرد.
وي طي سال‌هاي 1989 تا 1993 مشاور سفارت مصر در واشنگتن بود و پس از آن سمت مدير دفتر عمرو موسي كه در آن هنگام پست وزير خارجه مصر را در اختيار داشت، كسب كرد و در طول سال‌هاي 2001 تا 2008 با عنوان سفير مصر در برلين در آلمان خدمت مي‌كرد. وي همچنين نفر دوم سفارت مصر در سرزمين‌هاي اشغالي بوده است.
پس از آن العرابي به سمت معاون وزير خارجه در امور روابط اقتصادي و همكاري بين‌المللي منصوب شد و طي برگزاري اجلاس اقتصادي سران عرب در ژانويه 2011 پست هماهنگ‌كننده اجلاس را برعهده داشت.
العرابي به نيابت از مصر در نشست دوره‌اي هشت كشور درحال توسعه اسلامي به نام «دي 8» كه در كوالالامپور پايتخت مالزي در نوامبر گذشته برگزار شد و همچنين نشست‌هاي شوراي اجرايي سازمان در 20 و 31 اكتبر گذشته حضور داشت.
العرابي دبير اجرايي دومين اجلاس اقتصادي سران عرب بود كه مصر در شرم‌الشيخ ميزبان آن به‌شمار مي‌آمد و نقشي ملموس و عيني در برگزاري موفق اين اجلاس داشت.
وي از جمله شخصيت‌هاي سرشناس وزارت خارجه و بيرون آن است و به اعتقاد كارشناسان و صاحب‌نظران مصري از آنجا كه داراي تخصص و بينش اقتصادي است، توانايي احراز پست‌هاي وزارتي در امور اقتصادي را نيز دارد.
*تفكرات العرابي
محمد العرابي پس از انتخاب به‌عنوان وزير امور خارجه مصر، در مصاحبه‌اي تلويزيوني به تشريح سياست‌هاي خود در پست وزارت خارجه مصر پرداخت. وي تداوم سياست‌هاي نبيل العربي و همراه شدن به خواست و آرزوهاي مردم را به‌عنوان مهمترين هدف خود اعلام كرد. العرابي اما در بعد منطقه‌اي و بين‌المللي نيز تكليفي را كه نخست‌وزير دولت موقت برعهده وي گذاشته است را يكي ديگر از اولويت‌هاي خود بر‌مي‌شمرد و مي‌گويد: توسعه روابط با كشورهاي آفريقايي و عربي در اولويت است و روابط اروپا و آمريكا به‌عنوان شركاي اساسي مصر نيز جاي خود را دارد.
العرابي در مورد يكي از مهمترين مسئله حياتي مصر كه همان آب نيل و ميزان ورودي آن به اين كشور است، آن را نه تنها محور اساسي ديپلماسي كشورش بلكه آن را داراي اهميتي استراتژيك ارزيابي مي‌كند.
با توجه به سابقه فعاليت العرابي در سفارتخانه‌هاي واشنگتن و تل‌آويو و همچنين جهت‌گيري كلان وي در حوزه اقتصادي مي‌توان انتظار داشت كه اولويت‌هاي خارجي وي را در پست وزير خارجه، مسائل اقتصادي و تلاش جديد براي تقويت همكاري‌هاي اقتصادي با ديگر قدرت‌هاي اقتصادي جهاني و منطقه‌اي تشكيل مي‌دهد. اين امر با توجه به تأكيد آمريكا و اسرائيل مبني‌بر نقش اقتصاد در بروز انقلاب‌هاي منطقه معنادار مي‌شود. لذا انتظار مي‌رود كه عليرغم وقوع انقلاب مثال‌زدني در مصر، جهت‌گيري جديد وزارت خارجه به سمت رويكرد غيرانقلابي و غيرايدئولوژيك است و تلاش مي‌شود كه وزارت خارجه جديد مصر بيش از آنكه تعريف‌كننده شرايط جديد مصر در اوضاع متحول سياسي منطقه باشد بيشتر ماهيت اقتصادي پيدا كند. اين امر در راستاي منافع آمريكا و اسرائيل است.
هر چند به‌نظر مي‌رسد با توجه به تجربه ديپلماتيك العرابي در سرزمين‌هاي اشغالي و واشنگتن وي رفتاري خاص در مورد آمريكا و رژيم صهيونيستي داشته باشد؛ اما بايد توجه داشت كه نگاه اقتصادي او بر نگاه سياسي‌اش غلبه دارد. نمونه اين مسئله را هم مي‌توان در مصاحبه چندي پيش وي با روزنامه مصري روزاليوسف ديد. العرابي در اين مصاحبه نكات مهمي را مورد اشاره قرار مي‌دهد كه مي‌توان از آن به‌عنوان الگوي رفتاري وي به‌عنوان وزير امور خارجه جديد مصر ياد كرد.
وي درباره كمك‌هاي اقتصادي آمريكا كه باراك اوباما رئيس‌جمهور آمريكا اخيراً قول آن را به مصر داد و همچنين سرمايه‌گذاري 4 ميليارد دلاري عربستان در اين كشور معتقد است، از آنجا كه اقتصاد مصر نياز به خيزش مجدد و تحول و پيشرفت دارد، بنابراين بايد از سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در كشور استقبال كرد، چون پيشرفت اقتصادي كمك بسياري به تثبيت و استقرار اوضاع در مصر مي‌كند.
العرابي در مورد مصر جديد و جايگاه منطقه‌اي آن نيز مي‌گويد: منطقه آماده پذيرش و حمايت از مصر جديد است كه حمايت اقتصادي عربستان سعودي و سفر موفق عصام شرف به كشورهاي عرب حوزه خليج فارس بيانگر حمايت كشورهايي چون كويت، امارات و قطر از انقلاب مصر است.
وي در پاسخ به اين سؤال كه عملكرد نبيل العربي طي دوران كوتاه احراز پست وزيري خارجه را چگونه ارزيابي مي‌كند، از خود به‌عنوان شاگرد نبيل العربي ياد كرد و گفت: هيچ شاگردي اجازه ندارد، عملكرد استاد خود را ارزيابي كند، ايشان مرد بزرگي نه تنها در مصر و جهان عرب بلكه در عرصه بين‌المللي است و زماني سكان هدايت سياست خارجي مصر را به‌دست گرفت كه هم مصر و هم جهان عرب مرحله بسيار حساس و مهمي را سپري مي‌كرد و موفق شد، موقعيت استراتژيك جديدي براي مصر خلق كند كه به سياست خارجي آن خدمت نمايد و من نيز تلاش خواهم كرد، پيرو معلم خود باشم.
با توجه به اين موارد مي‌توان گفت از مهمترين دلايل انتخاب العرابي، سابقه ديپلماتيك وي به‌عنوان ديپلماتي شناخته شده در واشنگتن و تل‌آويو، نزديكي وي به نبيل العربي وزير خارجه پيشين و همچنين نگاه اقتصادي وي در عرصه سياست خارجي باشد. همان‌گونه كه خود وي در مورد نيازهاي خارجي مصر، سرمايه‌گذاري خارجي و مبحث اقتصادي را نياز اول مصر مي‌داند، بايد گفت او وظيفه دارد تا اين سياست را ادامه دهد.
*حضور نبيل‌العربي در اتحاديه عرب
رفتن عمرو موسي از اتحاديه عرب و ورود نبيل العربي به اين اتحاديه مي‌تواند جان تازه‌اي به اين اتحاديه بدهد. با توجه به رويدادهاي مهمي كه در طول 6 ماه گذشته جهان عرب را در خود فرو برده است، نقش اين اتحاديه در اتخاذ تصميمات مهم نيز حائز اهميت است. نمونه عالي اين تصميمات را مي‌توان در مورد ليبي ملاحظه كرد كه نه تنها عضويت رژيم قذافي در اتحاديه را به حالت تعليق درآورد، بلكه در ادامه درحال رايزني بين‌المللي براي پايان اين بحران نيز برآمده است.
نگاه العربي به تحولات منطقه‌اي به‌خصوص مسئله فلسطين و رابطه با ايران، مي‌تواند در اتحاديه عرب نيز خود را نشان دهد. هرچند العربي پيش از اين از لزوم تجديد نظر در معاهده كمپ ديويد سخن گفته بود، اما وي برمبناي فكري كه دارد، به احتمال زياد بر نزديك كردن كشورهاي عرب به هم و نزديك كردن اين كشورها به ايران تلاش كند، البته او در اين مسير با مشكلات بسياري روبرو خواهد بود. هرگونه نزديكي مصر به ايران و يا شكل‌گيري حكومتي دمكراتيك در مصر مي‌تواند با مخالفت جدي كشورهايي مانند عربستان مواجه شود كه درحال حاضر در انزواي كامل به سر مي‌برند.
حضور پنج‌ساله دبيركل جديد و 75 ساله مصر در اتحاديه عرب، نگاه مصري در اين اتحاديه را هم تقويت خواهد كرد. با توجه به متلاشي شدن رژيم مبارك بايد توجه داشت كه اتحاديه عرب نيز سياست مستقل‌تري را در پيش خواهد گرفت كه البته اين مسئله ارتباط تام و تمامي با سياست ديگر كشورهاي متنفذ عربي دارد. آنچه مهم تلقي مي‌شود، فعال‌تر شدن اين اتحاديه به‌خصوص در مسئله فلسطين و تشكيل كشور مستقل فلسطيني در ماه سپتامبر آينده خواهد بود.
در بعد ديگر عمرو موسي نيز با ورود به عرصه سياسي مصر، خود را آماده نامزدي براي انتخابات رياست‌جمهوري آينده اين كشور خواهد كرد. موسي كه در دوره مبارك هم سياست‌هاي متفاوتي با وي داشت، از اين شانس برخوردار است كه به‌عنوان يكي از چهره‌هاي شناخته شده سياسي مصر بتواند آراي مردمي را به خود جلب كند.
در پايان بايد گفت تغييرات در كار ديپلماتيك مصر نمي‌تواند واقعيات تحولات راهبردي در عرصه خاورميانه را ناديده بگيرد و لاجرم نيازمند حركت به‌سوي ايران است. لذا مي‌توان با برخورد مناسب، به ايجاد فرصت‌هاي خوب جهت تقويت روابط ايراني ـ عربي و تهران ـ قاهره كمك شاياني كرد.
