ایرنا- پس از ماه ها درگيري فرسايشي ميان نيروهاي تحت امر 'معمر قذافي' و مخالفان مسلح، سرانجام طرابلس دژ مستحكم ديكتاتور ليبي، يكشنبه شب گذشته، در هم شكست و برگ تازه اي از تاريخ اين كشور هفت ميليون نفري ورق خورد.

شادي و جنگ؛ اين تصويري است از طرابلس از يكشنبه شب تا كنون!
در يك سو مخالفان سرمست از ورود به طرابلس، به جشن و پايكوبي مي پردازند و در سوي ديگر اما درگيري سختي ميان اندك حاميان قذافي با مخالفان مسلح ادامه دارد.
مخالفان، همه طرابلس غير از 'باب العزيزيه' را كه منطقه حكومتي است، زير كنترل گرفته اند. جنگ در طرابلس اگر نه خانه به خانه كه خيابان به خيابان پيش مي رود. اهالي اگر جرات كنند از خانه بيرون بيايند، نمي دانند قدرت در دست كدام طرف است!
معلوم نيست طرابلس، آخرين سنگر سرهنگ سرسخت تا كجاي اين نبرد تاب خواهد آورد؟
42 سال پيش در همين روزها بود كه معمر قذافي زمام قدرت در ليبي را با كودتا به دست گرفت. امروز اما هيچ نشاني از قذافي در پايتختي كه بيشتر از 40 سال، مقر حكومتش بود در دست نيست. مردي كه نسل هاي مختلفي از رهبران دنيا را ديده، امروز شاهد روزهاي آخر حكومتش است.
جهان نيز دارد كم كم پايان حكومت معمر قذافي را باور مي كند. كشورها يك به يك شوراي انتقالي را به رسميت مي شناسند. جمهوري اسلامي ايران، ضمن تبريك به مردم ليبي، اعلام كرده كه حامي آنهاست. اتحاديه عرب گفته از مخالفان قذافي حمايت مي كند. اتحاديه اروپا هم خواستار كناره گيري سريع قذافي شده است. آمريكا، بريتانيا و فرانسه هم كه در عمليات ناتو در ليبي نقش عمده داشتند حالا مي گويند زمان تغيير فرا رسيده است.
زوال حكومت معمر قذافي نتيجه موجي از اعتراض ها در جهان عرب است كه از 9 ماه قبل با سرنگوني ديكتاتورهاي تونس و مصر آغاز شد.

* شش ماه نبرد سخت
-------------------------
حركت اعتراضي در ليبي با درخواست اصلاحات سياسي و مبارزه با فساد به جريان افتاد اما نيروهاي امنيتي به سركوب معترضان دست زدند. حالا 6 ماه از جنگ ليبي گذشته و مخالفان معمر قذافي خود را در يك قدمي پايان وي مي بينند.
6ماه قبل موجي كه بعد از قيام هاي مصر و تونس شكل گرفته بود، به ليبي رسيد و مخالفان قذافي هم با در سر پروراندن روياي مشابه وارد گود شدند. 'بنغازي' شهري در شرق ليبي نقطه آغازين اعتراض ها بود.
اما پرسابقه ترين رهبر جهان عرب و آفريقا به اين آساني ها از قدرت كنار نمي رفت؛ او با نسبت دادن اعتراض ها به 'مشتي افراد فاسد و مريض'، معترضان را تحقير كرد.
جنگ با دولت و سركوب شديد مخالفان هر روز كشته هاي بيشتري بر جاي مي گذاشت. يك ماه پس از آغاز اعتراض ها، سازمان ملل متحد براي حفاظت از غيرنظاميان در برابر حملات حكومت، آسمان ليبي را منطقه پرواز ممنوع اعلام كرد؛ اقدامي كه پاي هواپيماهاي نيروهاي ائتلاف را به آسمان ليبي باز كرد؛ بعد از حمله به عراق در سال 1382، اين بزرگترين حمله نيروهاي نظامي بين المللي به منطقه بود.
در اين مدت شهرهاي زيادي بين نيروهاي تحت امر قذافي و مخالفان وي دست به دست شد. در حالي كه درگيري ها در اين مدت بشدت فرسايشي شده بود، دو ماه پيش بود كه پيشروي مخالفان مسلح قذافي كند شد و دادگاه بين المللي كيفري حكم بازداشت قذافي و يكي از پسرانش-سيف الاسلام- را به اتهام جنايت عليه بشريت و فرمان سركوب غيرنظاميان، صادر كرد.
مخالفان قذافي زير آسماني كه هواپيماهاي نيروهاي ائتلاف برايشان امن كرده بودند، كم كم جلو آمدند تا اينكه سرانجام مخالفان مسلح پس از تصرف بعضي از شهرك هاي اطراف طرابلس در هفته گذشته، روز يكشنبه از شهر زاويه در غرب پايتخت به سوي اين شهر حركت كردند و بدون مقاومت قابل توجه و در ميان استقبال شهروندان موفق به ورود و تصرف بيشتر مناطق اين شهر شدند.

* مسير پيش رو
-------------------
مخالفان تصرف طرابلس را، 'ساعت صفر' خوانده اند؛ گو اينكه برگي جديد در تاريخ ليبي آغاز شده است.
با اين پيش فرض كه سقوط رژيم قذافي طي روزها و يا شايد ساعت هاي آتي تكميل خواهد شد، مهمترين مساله آينده ليبي خواهد بود.
با توجه به اينكه شوراي ملي انتقالي ليبي، مشروعيتي قابل توجه در ميان مخالفان و همچنين كشورهاي خارجي دارد، محتمل ترين گزينه براي به عهده گرفتن قدرت در ليبي پس از قذافي است.
اين شورا كه رياست آن را 'مصطفي عبدالجليل' (وزير پيشين دادگستري ليبي) بر عهده دارد، تركيبي از سياستمداران جدا شده از نظام قذافي و نيز تعدادي از چهره هاي آكادميك و فعالان حقوق بشري است. هنوز معلوم نيست كه اين شورا و رهبري آن تا چه اندازه توانايي مديريت مسائل ليبي در آينده را داشته باشند.
بدون شك برقراري امنيت مهمترين مساله شوراي انتقالي خواهد بود. آنچه در اين زمينه دغدغه اصلي حاكمان جديد ليبي خواهد بود، مسلح بودن هزاران نفر از مردم اين كشور و احتمال اقدامات تلافي جويانه از سوي وفاداران قذافي است.
مساله پيش روي ديگر ليبي در برهه جديد، چگونگي فرايند انتقال قدرت در اين كشور است. هنوز معلوم نيست شوراي انتقالي ليبي تا چه زمان قدرت را در دست خواهد داشت و تكليف قانون اساسي و نظام سياسي بعدي ليبي چگونه خواهد بود. به نظر مي رسد مخالفان در اين زمينه توافق نظر نداشته باشند.
چگونگي برخورد با كارگزاران نظام قذافي و در راس آنها خود وي و پسرانش، موضوع مهم ديگري است كه ليبي جديد پيش روي خود دارد. هنوز معلوم نيست كه آيا عدالت در مورد آنها حكم خواهد كرد يا انتقام؟
سخن آخر اينكه پيامدهاي سقوط قريب الوقوع قذافي، تنها محدود به مرزهاي ليبي نخواهد شد. به نظر مي رسد تحولات اخير در ليبي دومينوي تغييرات در جهان عرب را كه براي مدتي از حركت افتاده بود، دوباره به راه خواهد انداخت.