خبرگزاری فارس: رژیم قذافی چندین ماه قبل از شروع خیزش ملت‌های عربی به عنوان تامین کننده امنیت جنوب مدیترانه و بزرگترین فروشنده نفت به اتحادیه اروپا اهمیت راهبردی برای اروپا داشت ولی عملکرد قذافی در قبال مطالبات مردمي و فرصت طلبی غربی ها سرنوشت شومی را برای وی رقم زد.
به گزارش مانیتورینگ فارس، همزمان با سقوط رژیم معمر قذافی در لیبی بسیاری از مردم این سوال را در ذهن دارند که چطور غرب در مدت کوتاهی از کشوری دوست به دشمن تبدیل می شود و تمام اتحادیه اروپا به این کشور یورش می برند تا قذافی را سرنگون کنند.
* درك رابطه غرب با قذافي در بستر تحولات پس از جنگ سرد
برای درک رابطه غرب با لیبی باید ما به دو دهه گذشته این رابطه با دقت بیشتری توجه کنیم تا درک عمیق تری از تحولات امروز لیبی داشته باشیم.
همانطور که می‌دانید قذافی در آغاز راه حکومتش تحت تاثیر موج ضد امپریالیستی در جهان و منطقه خاورمیانه و افرادی چون جمال عبدالناصر و فیدل کاسترو به جمع مبارزان علیه آمریکا و غرب پیوسته بود ولی وی به دلیل عدم داشتن استراتژی درست و اهداف بلند مدت در این مسیر رفتاری نادرست داشت.
حرکت ضد امپریالیستی قذافی بیش از پیش متکی به حمایت از گروه های تروریستی و جدایی طلب به ویژه در منطقه اروپا بود بدون اینکه به ماهیت ایدئولوژیک و اهداف این گروهک ها توجهی شود و این ناشی از درک غلط شخص قذافی از سیاست بود که نوعی واقع گرایی افراطی را در نظر داشت و با هر گروه بدون فکر وارد رابطه می شد.
گروه‌هایی چون "اتا" در اسپانیا یا جدایی طلبان ایرلندی و حتی فاشیست‌های المانی برای بمب گذاریهای خود روی کمک قذافی حساب می کردند اما این رویه تا آنجا ادامه یافت که حادثه بمب گذاری در هواپیماي مسافربری امریکايي پان آمریکن و سقوط آن در منطقه لاکربی اسکاتلند منجر به کشته شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان شد و غرب از این فرصت برای فشار بر قذافی استفاده کردند.
* قذافي در برابر هژموني آمريكا تسليم مي‌شود
رژیم قذافی که فشارهای کمرشکن اقتصادی و چندین حمله نظامی را متحمل شد غرامت این ماجراجویی را به شدیدترین شکل پرداخت ولی این مسئله برای قذافی در دوره پس از جنگ سرد این نتیجه را داشت که نظام جدید بین المللی با دوره دو قطبی متفاوت است و باید هژمونی امریکا را بپذیرد.
چرخش راهبردی قذافی که با اقدام وی در تسلیم امکانات هسته‌ای وی به آمریکا آغاز شد سرآغاز تحول در منطقه شمال افریقا بود.
کشورهای غربی موجی از سرمایه گذاری اقتصادی را در لیبی انجام دادند و تقریبا صنایع نفت و گاز لیبی در مدت کوتاهی توان تولید بسیار بالایی بدست آورد که حاصل ورود سرمایه گذاری خارجی مستقیم غرب بود و در همین زمان قذافی به خاطر فروش بالای نفت به غرب به ویژه اتحادیه اروپا به متحد این کشورها تبدیل شد.
لیبی مهمرتین تامین کننده نفت کشورهای ایتالیا و اسپانیا بود و نفت آلمان، فرانسه و انگلیس نیز از این کشور تامین می شد حتی آمریکا نیز سومین شریک تجاری و مشتری اصلی نفت لیبی بود که به خاطر گوگرد پائین جز مرغوب ترین انواع نفت خام در جهان بود.
* سرمايه گذاري خارجي بلاي جان اقتصاد ليبي
برای مثال لیبی که روزانه 1.5 تا 1.6 میلیون بشکه نفت صادر می کرد با سرمایه گذاری 40 میلیاردی شرکت های آمریکایی و اروپایی به مرز دو میلیون بشکه در روز رسانه و توانست بالاترین تولید ناخالص را در آفریقا به نام خود ثبت کند.
بنا بر گزارش سازمان بین المللی انرژی 85 درصد نفت لیبی به کشورهای اتحادیه اروپا صادر می شد و آمریکا از مهمرتین مشتری های لیبی بود به طوری که بنا بر گزارش‌ها این کشور سومین شریک تجاری لیبی در دوره قذافی محسوب می شد.
چرخش قذافی از سوسیالیسم به سمت لیبرالیسم افسارگریخته و توسعه وابسته در دهه 90 میلادی به شدت تحت تاثیر فرزند ارشد وی سیف الاسلام قذافی بود که همزمان با قیام مردم لیبی برخی از کارشناسان مدعی شدند که در طی سال های گذشته به ویژه پس از سال 2005 وی بیشتر زمام امور را در دست داشته است.
سیف الاسلام هرچند به اقتصاد آزاد و سرمایه گذاری خارجی برای توسعه باور دارد ولی به مبانی سیاسی غرب اعتقادی نداشت و تنها خواستار این بود که سرمایه گذاری خارجی به عنوان راه حل سریع رسیدن به توسعه مطرح بود.
* اتحاديه اروپا با حمله به ليبي سرعت تحولات در شمال آفريقا را گرفت
این مسیر تا زمستان سال 2010 ادامه داشت و لیبی در دو دهه دوم از حکومت قذافی با این چرخش سیاسی عملا به متحد غرب تبدیل شده بود و علاوه بر نفت موظف بود تا امنیت سواحل جنوبی مدیترانه را نیز تامین کند.
دولت قذافی به عنوان مانع ورودی سیل مهاجران غیرقانونی دارای اهمیتی راهبردی برای اتحادیه اروپا بود و می توان ادعا کرد که در سال‌های 2008 تا 2010 وی به عنوان ژاندارم منطقه عمل می کرد به طوری که بخش مهمی از امنیت منطقه را برعهده داشت.
اما آغاز انقلاب های عربی و عملکرد نابخردانه قذافی در سرکوب وحشیانه مردم و موشک باران شهرها نشان داد که علی رغم پیشرفت های ظاهری در حکومت لیبی قذافی همچنان یک سیاستمدار غیر قابل اعتماد است و خرد سیاسی وی تحت تاثیر توهمات وی است.
غرب با یادآوری تجربه یوگسلاوی در ابتدای دهه 90 وارد لیبی شد تا با متوقف کردن سرعت بالای پیشروی انقلابیون در لیبی سرعت کلی قیام های عربی را مهار کند.
غرب در لیبی طوری عمل کرد که این پیام را برساند که درجایی که امنیت و منافع اقتصادی باهم جمع شده باشند لحظه در حمله درنگ نمی کنند و به گونه‌ای وارد ليبي شد تا خود را به عنوان ناجی لیبی نشان دهد و امتیازهای نفتی سابق خود را دوباره به دست بیاورد.
در اين مدت طي عمليات هاي ناتو شهروندان زيادي جان خود را از دست دادند، اينكه چه اتفاقي افتاد ناتو و انقلابيون ظرف مدت كمي مقاومت حاميان قذافي در طرابلس را شكستند و ظرف مدت يك شب تمام طرابلس سقوط كرد، جاي سؤال است اما در حال حاضر بسياري از كشورهاي اروپايي شوراي انتقالي ليبي را به رسميت شناخته اند. تا ديروز سرهنگ قذافي در اروپا بعنوان متحد استراتژيك شناخته مي شد، امروز هواپيماهاي جاسوسي انگليس و آمريكا براي يافتن وي به ليبي مي آيند. ناتو اين روزها مدعي است كه سقوط قذافي از افتخارات اين سازمان است.
