بررسی استراتژیک - ایرنا/ چین در هفته ای که گذشت همزمان با نشست پاریس دیپلماسی فعالی را در مورد لیبی پس از قذافی به اجرا گذاشت و آشکارا به غرب هشدار داد که از منافع اقتصادی و سیاسی خود دفاع می کند.مقام ها و رسانه های رسمی چین در موضعی هماهنگ ضمن پشتیبانی از شورای انتقالی ملی لیبی اعلام کردند پکن از نقش سازمان ملل برای حل شرایط تازه پیش آمده در شمال آفریقا حمایت می کند.چین ضمن اعزام نماینده ای به نشست پاریس، با بهره گیری از سخنان رهبران ارشد و دستگاه دیپلماسی خود نشان داد اوضاع لیبی را از نزدیک دنبال می کند.
در بالاترین سطح، معاون رییس جمهوری چین گفت که کشورش قاطعانه از نقش هدایت کننده سازمان ملل متحد در موضوع لیبی و حفاظت از صلح و ثبات منطقه حمایت می کند.’شی جین پین’ از فرصت دیدار با رییس منتخب شصت و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل با وی در شهر پکن استفاده و بر موضع کشورش در آستانه کنفرانس پاریس تاکید کرد.در همین حال سخنگوی وزارت خارجه چین نیز گفت که دولت متبوعش به نقش و جایگاه شورای انتقالی ملی لیبی برای حل مساله آن کشور اهمیت می دهد.’ما جائو شیو’ اظهار داشت: چین به انتخاب مردم لیبی احترام می گذارد.وی درهمین حال پیام روشنی برای غرب داشت و تصریح کرد که چین بازسازی سیاسی و اقتصادی لیبی را مدنظر دارد و امیدوار است بر اساس ‘منافع برابر، نقش سازنده ای در بازسازی’ این کشور آفریقایی نفت خیز داشته باشد.این موضع وزارت خارجه چین درحالی بیان شد که پکن در یک روزنامه رسمی خود به غرب در مورد وضعیت لیبی پس از قذافی هشدار داد.ادامه….
پیام صریح چین به غرب این بود که رهبری بازسازی پس از جنگ در لیبی را به سازمان ملل بسپارد و پکن نیز از سهم اقتصادی خود در لیبی پس از خلع قذافی دفاع خواهد کرد و از آن چشم پوشی نمی کند.
روزنامه ‘مردم’ ارگان اصلی حزب کمونیست که این موضع را درج کرده بود همچنین نسبت به تلاش احتمالی آمریکا، قدرت های اروپایی و ناتو برای اعمال نفوذ بر لیبی پس از دوران جنگ آشکارا ابراز نگرانی کرد.
ارگان حزب حاکم چین در انتقاد خود از غرب وضعیت ناپایدار افغانستان و عراق را مثال زده و با ‘شکننده’ توصیف کردن وضعیت لیبی تاکید کرد نباید اجازه داد ناتو و آمریکا سازمان ملل را در لیبی تضعیف کنند.
‘جای جون’ معاون وزیر خارجه چین نیز که به عنوان نماینده پکن و ناظر در نشست بین المللی دوستان لیبی شرکت کرده بود در جایگاه خود موضع کشورش را به گوش جهانیان رساند و گفت: ما همواره اوضاع لیبی را زیرنظر داریم.
‘جای ‘ تاکید کرد، چین یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل و نیز یک کشور بزرگ مسئولیت شناس است. ما همواره به اوضاع لیبی توجه می کنیم.
برآیند رایزنی ها و اظهارات محافل رسمی چین در روزهای اخیر به طور کلی بر چهار محور اصلی استوار بود.
اول اینکه؛ با توجه به اوضاع کنونی جهان، باید هرچه سریعتر ثبات لیبی احیا شود. احیای ثبات بیش از مسائل دیگر با منافع مردم لیبی و مردم کشورهای این منطقه منطبق است. دوم اینکه، چین بر ضرورت آغاز هرچه زودتر روند انتقالی سیاسی لیبی تاکید دارد. این روند باید فراگیر بوده و شامل گروه های مختلف و نمایندگان مناطق مختلف لیبی باشد.
سومین مسئله این است که چین به انتخاب مردم لیبی احترام می گذارد. استقلال، حق حاکمیت و تمامیت ارضی لیبی باید مورد احترام جامعه جهانی قرار گیرد و نکته چهارم اینکه، ترتیبات پس از جنگ لیبی باید بدست سازمان ملل هدایت شود و پکن از اینکه شرایط لیبی مانند افغانستان و عراق رقم بخورد ، نگران است و از سهم خود در این بخش از قاره آفریقا هرگز نخواهد گذشت.
کارشناسان و ناظران سیاسی رفتارهای دیپلماتیک پکن در قبال تحولات لیبی را کاملا منطبق با ‘سیاست آفریقایی چین’ می دانند.
در یک دهه اخیر و با تغییر جایگاه چین از یک قدرت منطقه ای به یک قدرت در حال ظهور بین المللی، همکاری های دو طرف وارد مرحله جدیدی شده و مسایل اقتصادی به عنوان مرکز ثقل همکاری ها مورد توجه جدی مقام های پکن قرار گرفته است.
در سال ۱۹۹۵ میزان واردات چین از آفریقا ۴/۱ میلیارد دلار بود.
در سال ۲۰۰۰میلادی این رقم به مرز ۱۱ میلیارد دلار رسید. در سال ۲۰۰۶ تجارت دو طرف به مرز ۵۶میلیارد دلار نزدیک شد. در آن سال صادرات چین به آفریقا بالغ بر ۷/۲۶ میلیارد دلار شد.
در سال ۲۰۰۶ میلادی ، چین اولین برنامه راهبردی خود در قبال قاره سیاه را تحت عنوان ‘سیاست آفریقایی چین’ تدوین کرد.
در برنامه فوق ، ایجاد موافقتنامه تجارت آزاد با آفریقا مورد تاکید قرار گرفت.
درحال حاضر چین سومین شریک تجاری آفریقا پس از آمریکا و فرانسه به شمار می رود.
براساس برنامه تدوین شده حجم مناسبات چین با آفریقا در سال ۲۰۱۰ به مرز ۱۰۰ میلیارد دلار رسید و به این ترتیب چین بزودی از آمریکا و فرانسه پیشی خواهد گرفت و اولین و بزرگترین شریک تجاری آفریقا خواهد شد.
امروز چین ولع زیادی برای سرمایه گذاری در تمام کشورهای آفریقایی ( با ثبات و یا حتی گرفتار در ناآرامی های داخلی ) دارد.
هرچند اوضاع سیاسی کشورهای آفریقایی مانند لیبی ریسک پذیری های بالایی دارد اما این قاره جذابیت های زیادی نیز برای چین دارد.
منابع انرژی مانند نفت لیبی ، بازار مصرف برای کالاهای ارزانتر چینی ، منابع غنی معدنی و طبیعی از جمله جذابیت های قاره سیاه برای رشد اقتصادی چین هستند.
ناظران سیاسی معتقدند چین در روزهای آینده نقش فعال تری در تحولات مرتبط با شمال آفریقا بازی خواهد کرد و موضوع لیبی می تواند پکن را به رقابت جدی تری با غرب بکشاند.
