سفر دوره اي 'رجب طيب اردوغان' نخست وزير تركيه به كشورهاي عربي مصر ، تونس و ليبي سرنخهاي جديدي را از تلاش تركيه براي تبديل شدن به پلي بين غرب و كشورهاي شاهد خيزشهاي مردمي موسوم به بهار عرب نمايان كرد.

اين سفر گرچه در نگاه اول به نظر مي رسد اهداف تبليغي و بهره برداري هاي سياسي و اقتصادي ناشي از تحولات منطقه و به خصوص در كشورهاي كشورهاي ياد شده را دنبال مي كند، اما در وراي آن نكات قابل تامل ديگري نيز در باره اين سفر وجود دارد كه نيازمند بررسي بيشتر است.
تركيه با درك درست و عميق از تحولات منطقه با آغاز خيزشهاي مردمي در برخي از كشورهاي عربي يك باره با چرخش از سياستهاي 10 سال گذشته خود كه از سوي 'احمد داود اوغلو' وزير امور خارجه اين كشور به عنوان 'مساله صفر با همسايگان ' و با الهام گيري از كتاب 'عمق استراتژيك' به مورد اجرا گذاشته بود، تلاش كرد كه با بهره گيري از مناسبات خوب خود با كشورهاي اسلامي، همسو با غرب جريانهاي سياسي در منطقه را به نفع خود هدايت كند.
كتاب 'عمق استراتژيك' را احمد داود اوغلو به رشته تحرير درآورده است.
تبليغ نظام 'لائيسم' و تاكيدهاي اردوغان بر دمكراسي از نوع غرب در كشورهاي ياد شده ناشي از پيام آنكارا به غرب براي كسب موقعيتي برتر در منطقه نسبت به رژيم صهيونيستي ارزيابي مي شود.
همزماني تشديد اختلافات و تنش بين تركيه با رژيم صهيونيستي با سفر اردوغان به كشورهاي عربي ياد شده تصادفي نبوده و برخي از ناظران عقيده دارند كه تركيه با كسب محبوبيت در جهان عرب در صدد امتيازگيري از اين رژيم و حاميان غربي آن مي باشد.
تشديد تحركات ضد صهيونيستي دولت تركيه گرايش بيشتر مردم كشورهاي اسلامي به تركيه را به همراه داشته است.
تركيه با بهره گيري از نظام لائيك، جمهوري نوين تركيه و سياستهاي عوام پسند و محافظه كارانه دولت اردوغان و تلفيق اسلام با دمكراسي چنان تعريفي از خود ارائه داده كه غرب براي مقابله با بنيادگرايي اسلامي از اين كشور به عنوان الگويي مناسب براي كشورهاي اسلامي ياد مي كند به طوري كه برخي از ناظران عقيده دارند در اين موضوع غرب در صدد است از ظرفيت تركيه براي انحراف قيام ملتها عربي استفاده كند.
تاكيد اردوغان بر لزوم پاي بندي كشورهايي كه شاهد خيزشهاي مردمي است، به لائيسم ناشي از اين توجه دو سويه تركيه و غرب به تحولات منطقه است.
چرخش سريع تركيه از سياست مساله صفر با همسايگان از سوي برخي از كارشناسان امور راهبردي در تركيه به عنوان ' قمار بزرگ اردوغان ' ارزيابي مي شود.
سياستهاي تند و مواضع خصمانه تركيه عليه رهبران ليبي و سوريه با استناد بر اينكه حقوق بشر و دمكراسي در كشورهاي ياد شده ناديده گرفته مي شود و از سوي ديگر سكوت آنكارا در قبال حاكمان عربستان سعودي و بحرين و بيانات اخير اردوغان در مصر و تونس در تمجيد از نظام لائيك بد گمانيهايي را در مردم منطقه به همراه داشته و موجب بروز ابهاماتي در هدف پشت پرده تركيه شده است.
جنبش اخوان المسلمين مصر درخواست نخست وزير تركيه از مصري ها براي تشكيل نظام حكومتي لائيك را دخالت در امور مصر دانسته است و اين، نخستين واكنش برخي از روشنفكران مصري نسبت به مواضع لائيسم و تبليغ آن در كشوري است كه مبارزات طولاني براي حذف نظام غير اسلامي در آن صورت گرفته است.
'محمود غزلان' سخنگوي اخوان المسلمين در واكنش به سخنان اردوغان كه گفته بود، نبايد از لائيسم ترسيد، گفت: تجربيات كشورها منحصر به فرد است و در خيلي موارد قابل نسخه برداري نيست .
غزلان پيشنهادهاي اردوغان به مردم مصر را دخالت در امور داخلي اين كشور دانست.
برخي از صاحبنظران در كشورهاي اسلامي پيشنهاد اردوغان را به باد انتقاد گرفتند و از آن به عنوان تلاش تركيه براي انحراف حركتهاي مردمي در كشورهاي اسلامي ياد كردند.
روزنامه اسلامگراي 'واكيت' تركيه نيز با انتقاد تند از اردوغان نوشت: نخست وزير تركيه كشورهاي عربي را به تشكيل حكومت لائيك دعوت مي كند، ولي شايد فراموش كرده كه حقوق مسلمانان در همه كشورهاي لائيك زير پا گذاشته شده است.
واكيت نوشت: هنوز دختران مسلمان در تركيه حق ورود به مدارس با حجاب اسلامي را ندارند و استفاده كاركنان زن دولت تركيه از حجاب ممنوع است.
اين روزنامه افزود: همه مي دانند كه رژيمهاي اسرائيل، فرانسه و آمريكا كه مدعي داشتن نظام لائيك هستند در كشورهاي اسلامي جنايات زيادي مرتكب شده اند.
تركيه با تلاش براي كسب قدرت سياسي و اقتصادي بيشتر در صحنه بين الملل و افزايش محبوبيت خود در جهان اسلام تلاش دارد كه سياست جديد خود با تشديد خصومت كنترل شده با رژيم صهيونيستي و همسويي با غرب به مورد اجرا بگذارد.
در همين راستا، همزمان با سفر اردوغان به كشورهاي عربي اعلام شد كه تركيه قصد دارد 3 كشتي جنگي خود را به شرق درياي مديترانه اعزام كند.
اردوغان پيشتر گفته بود تركيه قصد دارد توان نظامي خود را در شرق مديترانه افزايش دهد.
وي همچنين گفته بود از اين پس كشتيهاي كمك رسان به غزه در آبهاي بين الملل درياي مديترانه در پناه ناوهاي جنگي تركيه خواهند بود.
اردوغان از سوي ديگر به رغم مخالفتهاي آمريكا و آلمان با تشكيل دولت فلسطين، براي نشان دادن قدرت تركيه در تحولات جهاني و منطقه اي اعلام كرده است، كشورش از طرح پيشنهاد به رسميت شناخته شدن فلسطين در مجمع عمومي سازمان ملل متحد پشتيباني خواهد كرد.
تركيه اگر چه سطح روابط خود با رژيم صهيونيستي را به حالت تعليق در آورده و اين نكته مطلوبي براي كشورهاي منطقه است اما دو رويكرد ديگر تركيه در قبال استقرار سپر دفاع موشكي ناتو در اين كشور و همچنين موضع تركيه در قبال تحولات سوريه و سكوت اين كشور در مقابل حكام عربستان سعودي و بحرين ابهاماتي را در نزد مردم منطقه ايجاد كرده است.