به راستی چه چیزی باعث می‌شود که آمریکا از حرکت مردمی در لیبی حمایت کند و همین حرکت را در بحرین نادیده بگیرد؟ برای یافتن پاسخ این سؤال به گفت‌وگو با دکتر «کان ام هالینان» می‌پردازیم. وی دکترای خود را در رشته‌ی مردم شناسی از دانشگاه «برکلی کالیفرنیا» گرفته و سال‌ها رییس دانشکده‌ی روزنامه‌نگاری دانشگاه «سانتا کروز» بوده است.
به گزارش آتی نیوز به نقل از برهان؛ ناتو و آمریکا به بهانه‌ی صیانت از حقوق مردم لیبی، این کشور را آماج حمله‌های هوایی خود قرار دادند تا انقلابیون بتوانند راحت‌تر به اهداف خود دست یابند. اما وقتی نوبت به بحرین می‌رسد دیگر از این حس انسان دوستانه خبری نیست. به راستی چه چیزی باعث می‌شود که آمریکا از حرکت مردمی در لیبی حمایت کند و همین حرکت را در بحرین نادیده بگیرد؟ برای یافتن پاسخ این سؤال به گفت‌وگو با مردم‌شناس آمریکایی، دکتر «کان ام هالینان» می‌پردازیم. «کان ام هالینان» دکترای خود را در رشته‌ی مردم شناسی از دانشگاه «برکلی کالیفرنیا» دریافت نموده و به مدت 23 سال رییس دانشکده‌ی روزنامه‌نگاری دانشگاه «سانتا کروز» بوده است. او هم‌چنین دارای مقالات بسیاری در زمینه‌ی تحولات خاورمیانه است. از جمله: «کشتن لیبی برای نجات آن»، «آمریکا، نفت و جنگ لیبی»، «لیبی و قانون پیامدهای ناخواسته» و ... آن چه در پی می‌آید متن مصاحبه‌ی اختصاصی «برهان» با این مردم‌شناس آمریکایی است:
1. ناتو بر اساس قطع‌نامه‌ی 1973 شورای امنیت و تحت عنوان صیانت از شهروندان به لیبی حمله می‌کند اما نسبت به بحرین و یمن که شرایط وخیم‌تری دارند سکوت اختیار می‌کند. علت این رفتار متناقض چیست؟
قطع‌نامه‌ی 1973 سازمان ملل برای صیانت از شهروندان طراحی شده بود نه برای تغییر رژیم. اما از همان لحظه‌ی اول آمریکا و ناتو ثابت کردند که به دنبال تغییر رژیم هستند. این‌که ناتو و آمریکا در لیبی مداخله می‌کنند اما در یمن و بحرین چنین کاری را نمی‌کنند دلایل بسیاری دارد. یمن به لحاظ استراتژیک برای آمریکا مهم است زیرا دروازه‌ی دریای سرخ و خلیج فارس را در کنترل دارد. نه تنها بخش اعظم نفت مورد نیاز آمریکا و متحدانش از این منطقه عبور می‌کند بلکه نفت چین نیز از این دو مسیر می‌گذرد. آمریکا انگیزه‌ای راهبردی برای در کنترل داشتن منابع انرژی چین دارد. چین دومین اقتصاد جهان را در اختیار دارد و بر سر منابع و نفوذ با آمریکا رقابت دارد. پنجمین ناوگان آمریکا که خلیج فارس و نیمی از اقیانوس هند را کنترل می‌کند در بحرین مستقر است به همین دلیل بعید به نظر می‌رسد که آمریکا به سرکوب شیعیان و متحدانشان در بحرین اعتراض کند.
2. لیبی از منابع نفتی عظیمی برخوردار است؟ نقش این منبع انرژی در تحولات منطقه و حمله‌ی ناتو چیست؟ و اصولاً نفت چه تأثیری بر تصمیم‌های نظامی غرب دارد؟
لیبی به لحاظ منابع نفتی، دوازدهمین کشور دنیاست و یکی از بزرگ‌ترین منابع نفتی در آفریقا را داراست. تا سال 2015م. بیش از 25 درصد از نفت مورد نیاز آمریکا باید از آفریقا تأمین شود و آمریکا تلاش می‌کند کنترل این منابع را هم‌چنان حفظ نماید. به یاد داشته باشید که این اولین عملیات ناتو در آفریقا بود و جنگ لیبی مقدمه‌ی اقدام‌هایی مشابه در خلیج گینه است؛ جایی که در آن ذخایر نفتی عظیمی وجود دارد. در سال 2006 م. ناتو در یک جنگ تمرینی که بعدها الگویی برای مداخله شد، سکوهای نفتی «دلتای» نیجر را در اختیار گرفت تا از صدور نفت اطمینان حاصل کند. با توجه به این‌که ذخایر نفتی جهان در حال کم شدن است در دهه‌های آینده قیمت نفت بسیار بالا خواهد رفت. با این توصیف هر کس که بتواند منابع انرژی را در اختیار گیرد قوی‌ترین قدرت قرن 21 در جهان خواهد بود، آمریکا می‌خواهد آن کشور باشد و آفریقا هم یکی از مهم‌ترین منابع نفت، اورانیم و سایر عناصر کمیاب زمین است و نیروی کار حتی ارزان‌تر از آسیاست.
3. وزیر دفاع آمریکا گفته است که جنگ لیبی الگویی برای جنگ‌های آینده‌ی ناتو خواهد بود (حمله‌های هوایی و حمایت از معترضان داخلی). نظر شما درباره‌ی این الگو چیست؟
این الگویی برای مداخله‌های آینده است هر چند که باید به آن هواپیماهای بدون سرنشین را افزود. پیاده نکردن نیروهای زمینی به معنای آن است که هیچ چمدانی بدون صاحب به آمریکا باز نمی‌گردد. در این صورت تنها این لیبی‌یایی‌ها هستند که کشته می‌شوند (یا سومالیایی‌ها یا یمنی‌ها و یا دیگران) از طرفی ارزان‌تر هم تمام می‌شود؛ آمریکا در جنگ لیبی یک میلیارد دلار هزینه کرد، در حالی که در افغانستان هر ماه 10 میلیارد دلار هزینه می‌کند.
4. با توجه به این الگو، آیا ما باید منتظر مداخله‌های بیش‌تری از سوی ناتو باشیم؟
به احتمال قوی بله؛ در واقع اتحادیه‌ی آفریقا هم به همین دلیل از ابتدا مخالف جنگ با لیبی بود و هنوز هم از به رسمیت شناختن دولت جدید طفره می‌رود.
با توجه به این‌که ذخایر نفتی جهان در حال کم شدن است در دهه‌های آینده قیمت نفت بسیار بالا خواهد رفت. با این توصیف هر کس که بتواند منابع انرژی را در اختیار گیرد قوی‌ترین قدرت قرن 21 در جهان خواهد بود، آمریکا می‌خواهد آن کشور باشد و آفریقا هم یکی از مهم‌ترین منابع نفت، اورانیم و سایر عناصر کمیاب زمین است و نیروی کار حتی ارزان‌تر از آسیاست.
5. با توجه به انشقاقی که در میان انقلابیون رده بالا ایجاد شده است به نظر شما کدام یک از این گروه ها مورد حمایت آمریکاست؟
بعضی از انقلابیون لیبی از سوی آمریکا برای جنگ با شوروی آموزش داده شده بودند. اما در این مورد یک قانون کلی وجود دارد و آن این که آمریکا از هر شورشی که به این مبانی معتقد است حمایت می‌کند:
الف) بازار آزاد که راه لیبی را برای سرمایه‌گذاری خارجی می‌گشاید.
ب) شرکت‌های نفتی غربی که نماینده‌ی کشورهایی هستند که در جنگ داخلی شرکت کردند، مانند: «آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، فرانسه، انگلیس و ...» و نه کشورهایی که خواستار مذاکره بودند یا منتقد نحوه‌ی تفسیر ناتو از قطع‌نامه‌ی سازمان ملل بودند، مانند: «برزیل، چین و روسیه».
ج) مردمی که اجازه دهند آمریکا مقر فرماندهی آفریقایی خود را که هم اکنون در اشتوتگارت آلمان است در آفریقا بنیان نهد.
6. به نظر شما مهم‌ترین چالش‌هایی که پیش روی لیبی جدید قرار دارد، چیست؟
اگر بخواهم در یک کلمه بگویم؛ استقلال لیبی که می‌ترسم در میان امواج شرکت‌های خارجی و خصوصی‌سازی‌ها غرق شود.
7. پیامدهای جنگ لیبی چیست؟
جنگ همیشه پیامدهایی دارد که تمامی آنها به یک باره بروز و ظهور پیدا نمی‌کند. برای همین است که می‌گویند تنها چیزی که می‌توان در جنگ مشخص کرد این است که چه کسی اولین گلوله را شلیک کرده است زیرا بعد از اولین شلیک، گرد و غبار اجازه‌ی دیدن واقعیت‌ها را به ما نمی‌دهد. غرب ابتدا مانع فعالیت‌های هسته‌ای لیبی شد و امروز که این کشور قادر به دفاع از خود نیست بدان حمله کرده است. این پیام ناخوشایندی را برای سایر کشورها دارد. پیامی که باعث می‌شود یکی از مقام‌های وزرات امور خارجه‌ی کره شمالی بگوید: «بحران لیبی به ما یاد داد که باید توان دفاع از صلح را داشته باشیم.» این اظهارنظر شاید چندان معقول نباشد اما وقتی سه قدرت هسته‌ای جهان، در این جنگ شرکت می‌کنند احتمالاً کشورهای بسیاری به این نتیجه می‌رسند.
