چند هفته ای از تصرف طرابلس بدست نیروهای انقلابی لیبی می گذرد، اما با این وجود هنوز جنگ در این کشور ادامه دارد و این در حالی است که سرنوشت کشورهای غربی حمله کننده به این کشور در دوران پس از قذافی مشخص نیست.

این درحالی است که کشورهای اصلی در طرح حمله به لیبی خود با مشکلات اقتصادی مواجه هستند و در این میان باید هزینه های جنگ در شمال آفریقا را نیز متحمل شوند.

در این میان دولت آمریکا تا پایان ماه ژوییه سال ۲۰۱۱ بالغ بر ۸۹۶ میلیون دلار خرج ماموریت نظامی در لیبی کرده است. بخش اعظم کارهای اطلاعاتی و محرمانه و هم‌ چنین موج نخست حمله به لیبی با زیردریایی و ناو نیز بر عهده آمریکا بوده است. تنها ۱۱۲ موشک هاوک- کروز در روز‌های آغازین عملیات نظامی علیه لیبی از کشتی‌های آمریکایی و بریتانیایی پرتاب شدند که قیمت هر یک از آنها ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار بود.
لیام فاکس، وزیر دفاع بریتانیا نیز در ماه ژوئن اعلام کرد که مخارج کشورش طی عملیات ناتو در لیبی حدود ۳۰۰ میلیون یورو شده است. وزیر بودجه فرانسه هم در همین ماه تاکید کرد که هزینه عملیات لیبی برای فرانسه طی چهار ماه گذشته ۱۶۰ میلیون یورو، یعنی روزانه ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار یورو بوده است.

دولت آمریکا به دلیل هزینه بسیار بالا، تنها در روز نخست عملیات نظامی علیه لیبی یعنی روز ۱۹ مارس رهبری این اقدام را بر عهده گرفت و پس از آن، ادامه کار را به ناتو واگذار کرد. در مجموع ۲۵ کشور در ماموریت ناتو در لیبی مشارکت داشته‌اند، اما بار اصلی کار بر دوش آمریکا، فرانسه و بریتانیا بوده است.

آمار رسمی ناتو نشان می‌دهد که نیروی هوایی این پیمان تا ۲۱ ماه اوت، ۷۵۰۵ مرتبه اهدافی در لیبی را بمباران کرده‌ است.

ابهام و اختلاف نظر در نقش‌آفرینی ناتو

ناتو بر اساس ماموریت تعیین شده در قطعنامه ۱۹۷۳شورای امنیت برای حفاظت از شهروندان غیرنظامی لیبی، عملیات در حریم هوایی این کشور را آغاز کرد. پیش ‌بینی در مورد پایان سریع این ماموریت غلط از کار در آمد و آمریکا، بریتانیا و فرانسه ناچار از تحمل بار سنگین عملیات شش ماهه ناتو در لیبی شدند. حملات هوایی ناتو در ماه‌های گذشته، انتقاد پاره‌ای کشورها از جمله روسیه را در پی داشت که معتقد به نقض قطعنامه و بمباران اهداف غیرنظامی در لیبی بود.

با نزدیک شدن سقوط قذافی، چشم‌ همه به آینده ‌ای دوخته شده که چندان روشن نیست. کسی نمی ‌داند که آیا لیبی پس از رفتن دیکتاتور روی آرامش به خود خواهد دید یا میان نیروهای مسلح رقیب در این کشور، درگیری و تنش بروز خواهد کرد.

در شرایط کنونی، بحث بر سر چگونگی نقش ناتو در آینده لیبی است. آیا ناتو باید بر اساس تصمیم سازمان ملل یا تقاضای شورای انتقالی مخالفان، ماموریت خود را در قالب سپاه حافظ صلح ادامه دهد؟ آیا ناتو اساسا توان تدارکاتی، مالی و اجرایی ادامه حضور در لیبی را دارد؟ این پرسشها، هشدارهای چند هفته قبل آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل ناتو را به یاد می‌ آورند که گفته بود جامعه جهانی باید خود را مهیای دوران پس از قذافی در لیبی سازد.

‌آمریکا و بریتانیا در هفته های گذشته، اعزام واحد نظامی به لیبی و استقرار حافظان صلح به این کشور را رد کردند اما مقامات ناتو می ‌گویند، آماده ‌اند که در صورت درخواست از این پیمان، به یاری حکومت جدید لیبی بشتابند.

---