خبرگزاري فارس- اميد‌ها به انقلاب در الجزاير هنوز زياد است الان روشنفكران و دانشگاهيان تهديد به اعتصاب و تظاهرات كرده‌اند، ضمن اينكه منظم‌ترين حركت در بين كشورهاي پيوسته به موج بيداري اسلامي، متعلق به مغربي‌ها است كه يكشنبه به يكشنبه به خيابان‌ها مي‌آيند.
بيداري اسلامي در شمال آفريقا ثمر داده و با پيروزي اسلام گرايان در تونس، اميد ديگر كشورها هم براي تشكيل حكومت‌هاي مردمي بر مبناي اسلام افرايش يافته است. درباره اينكه چرا حركت ملت‌هاي الجزاير و مغرب هنوز به نتيجه نرسيده با «جعفر قناد باشي» كارشناس مسائل آفريقا به گفت و گو نشست.
فارس- چرا حركت‌هايي كه در الجزاير صورت گرفت مانند مصر و ليبي و تونس نتيجه نداده است؟
قناد باشي: انقلاب مردم الجزاير 23 سال است كه آغاز شده از پنجم اكتبر 1988 ، 13 مهر ماه 1367 حركت‌هاي انقلابي در اين كشور آغاز شد و نهايتا در انتخابات سال 1990 شهرداري‌ها به پيروزي جبهه نجات اسلامي به رهبري عباس مدني انجاميد اما در سال 1991 كودتاي نظامي شد. از فوريه 1991 تاكنون حدود 200 هزار مسلمان فعال در الجزاير شهيد شده‌اند. در واقع در اين 23 سال ملت الجزاير بهترين فرزندان خود را تقديم انقلاب كرده است. نظاميان چند مسجد در شهر عزيزيه را با خاك يكسان كردند ضمن اينكه مردم را نسبت به اسلام گراها بدبين نمودند.
سربازان لباس فرم نظامي مي‌پوشيدند و مي‌رفتند مردم را قتل عامل مي‌كردند و آن را به اسلام گراها نسبت مي‌دادند.
فارس- پس حكومت الجزاير؛ همواره آمادگي قيام مردمي را داشته است؟
قناد باشي: نظام الجزاير در فاصله اين 23 سال خود را بازسازي كرد و ترتيبات جلوگيري از قيام‌هاي خياباني را فراهم آورد. دانشجويان در آغاز بيداري اسلامي به خيابان‌ها آمدند اما سران آنها خيلي زودتر دستگير و تجمع آنها جمع شد. پليس ضد شورش و نيروهاي اطلاعاتي امنيتي الجزاير، خيلي قدرتمند تر از پليس‌هاي فرسوده مصر، تونس و يمن است. پليس هاي مصر و تونس آنچنان تجربه مواجهه با جمعيت بالا را نداشتند ولي پليس الجزاير اين تجربه را دارد.
فارس- يعني ديگر اميدي به بيداري اسلامي در الجزاير نيست، آن هم در حالي كه به سالگرد بيداري اسلامي هم نزديك مي‌شويم؟
قناد باشي: اميد‌ها به انقلاب در الجزاير، هنوز زياد است الان روشنفكران و دانشگاهيان تهديد به اعتصاب و تظاهرات كرده‌اند. البته بايد توجه داشت كه نظام الجزاير در 23 سال گذشته متحول شده، اتفاقي كه در تونس و مصر نيفتاده بود. « بوتفليقه» وقتي روي كار آمد، نظاميان را كنار زد. ضمن اينكه با افزايش قيمت نفت، بخشي از اين پول به درون جامعه پمپاژ شد. از بيرون به حكومت الجزاير مشاوره داده شده كه اين كار را انجام دهد. الان اندوخته ارزي الجزاير بيش از 170 ميليارد دلار است.
* اعتراضات هفتگي مردم در مغرب
فارس: مغرب (مراكش) هم از آن كشورهايي است كه حركت‌هاي مردميشان هنوز نتيجه نداده، دليل آن چيست؟
قناد باشي: از 20 فوريه 2011 (يكم اسفند 1389) حركت ملت مغرب آغاز شد. اتفاقا منظم‌ترين حركت در بين كشورهاي پيوسته به موج بيداري اسلامي، متعلق به مغربي‌ها است كه يكشنبه به يكشنبه به خيابان‌ها مي‌آمدند و اعتراض مي‌كردند. اين اعتراضات هفتگي همچنان ادامه دارد. شورش نكرده‌اند اما اعتراضات تمام نشده و جوانان هر هفته خيابان‌ها را به تسخير خود در مي‌آورند.
فارس: نتيجه‌اي هم در برداشته است؟
شاه مغرب (محمد ششم ) مجبور شد به اصلاحاتي تن دهد. قدرت شاه كمي كمتر و قدرت مجلس كمي بيشتر شد. ضمن اينكه قوه قضائيه اجازه پيدا كرد برخي جرائم مسئولان را دنبال كند. پادشاهي صرف هم به پادشاهي مشروطه تبديل شد. در مغرب ، شاه هم مقام حكومتي دارد و هم مقام مذهبي و امير المومنين ناميده مي‌شود و اين مسئله اقتدار زيادي به او بخشيده بود اما اين قدرت، اكنون كمي كاهش يافته است.
فارس- مغرب در همسايگي الجزاير است، چرا مردم اين كشور از الجزايري‌ها براي برپايي انقلاب طي دو دهه گذشته الهام نگرفتند؟
قنادباشي: در چند سال اخير، حكومت مغرب، مردم را به حزب بازي مشغول كرد. اگر در كشورهاي عربي، حزب بازي نبود در مغرب اين مسئله به وجود آمد. البته فعاليت احزاب اسلام گرا ممنوع بود و هنوز هم هست. حزب اسلامي «عدل و الاحسان» قوي ترين حزب مغرب است اما اجازه فعاليت ندارد. مسئله ديگر كنترل ناتو بر اوضاع اين كشور است. حدود هفت سال پيش ، به بهانه مبارزه با القاعده و تروريسم، اجلاس ناتو در راباط (پايتخت مغرب) برگزار شد و نتيجه آن درگيري با القاعده بود. ناتو تلاش كرد از نظر امنيتي، همه نقاط اين كشور را در اختيار بگيرد. مانورهاي مشتركي بين آمريكا و مغرب، تحت عنوان عقاب طلايي در زمان شاه حسن برگزار شد چرا كه مغرب به عنوان پايگاه شاخه جنوبي ناتو به حساب مي‌آمد.
فارس: شارز مالي مردم هم مانند آنچه در الجزاير انجام شد، مي‌توانست عاملي در كنترل اعتراضات باشد؟
قنادباشي: اكثريت مردم مغرب فقير و گرسنه‌اند اما به عنوان حفاري نفت ، يك ميليارد دلار از سوي شركت هاي نفتي هزينه شده. پمپاژ اين نوع پول ها در مغرب افزايش يافته و طبقه اي را ايجاد كرده كه با انقلاب همراهي نمي‌كنند. پول‌هاي حاصله از توريسم هم به اين طبقه مي‌رسد . با اين حال اعتراضات مردمي پايان نخواهد يافت و روزي نتيجه خواهد داد.
فارس: آيا وجود مناقشات ارضي بين مغرب و اسپانيا مي‌تواند موجب سود استفاده حكومت رباط براي سركوب معترضان شود ، به ويژه اينكه حكومت مي‌تواند بحث حفظ تماميت ارضي و امنيت ملي را بهانه قرار دهد؟
قناد باشي: اين هم هست. شاه حسن بارها از اين برگ استفاده كرده بود. دو قسمت از شمال مغرب در اشغال اسپانيا است. صحرا هم قبلا در اشغال اسپانيا بود. جزيره‌اي به نام ليلا در مديترانه وجود دارد كه مغرب و اسپانيا بر سر آن مناقشه دارند. «ليلا» يك تكه سنگ بيشتر نيست كه چند سال قبل مغربي‌ها آن را تصرف كردند اما وقتي در انتخابات، طيف وابسته به حكومت پيروز شدند آن را به اسپانيا پس دادند. بنابراين برگ مناقشات ارضي ديگر رنگي در بين مردم مغرب ندارد و حكومت نمي‌تواند از آن سوء استفاده كند.
