در اين انتخابات، حزب اسـلامگــراي النهــضت بيشترين رأي را به دست آورده و در مجلس مؤسسان حائز اكثريت نسبي شده ‌است. درباره اين انتخابات با دكتر احمد بخشي، كارشناس مسائل شمال آفريقا گفت‌وگو كرده‌ايم.

* پيشينه انتخابات اخير تونس چيست؟

تونس نخستين كشوري بود كه شاهد انقلاب مردمي جهان عرب بود. جوان تونسي كه در اعتراض به بيكاري، خودش را آتش زد، سرمنشأ تحولات خاورميانه و شمال آفريقا شد. زين‌العابدين بن‌علي در تونس سرنگون و دومينوي سقوط بقيه ديكتاتورها هم آغاز شد. 7ماه پيش دولت موقت در تونس تشكيل و تاريخ انتخابات مجلس مؤسسان هم مشخص شد. اين انتخابات نزديك به 10ماه بعد از سرنگوني بن‌علي برگزار شد و اين نخستين انتخابات آزاد در تاريخ تونس از زمان استقلال به حساب مي‌آمد. نخستين انتظار از برگزاري انتخابات در چنين شرايطي، حضور گروه‌ها و افرادي بود كه در دوران حكومت گذشته سركوب شده‌ و امكان حضور در عرصه سياسي را نداشتند. در نتيجه چنين انتظاري بود كه ما ديديم بين 80 تا 100حزب و گروه سياسي و بيش از 11هزار نفر در اين انتخابات كانديدا شدند. از جمعيت بيش از 10ميليوني تونس حدود 7ميليون نفر واجد‌شرايط رأي دادن بودند كه بر اساس گزارش‌ها بيش از 90درصد از اين افراد در انتخابات شركت كردند تا 217عضو مجلس مؤسسان را انتخاب كنند. اين نامزدها از طيف‌هاي مختلف بودند؛ از ليبرال‌ها گرفته تا احزاب افراطي و گروه‌هايي با ريشه‌هاي ماركسيستي و سوسياليستي.

* نتيجه انتخابات را چطور تحليل مي‌كنيد؟

مكانيسم اين انتخابات به اين صورت بوده كه 40درصد از كرسي‌هاي مجلس مؤسسان به نامزدهاي مستقل اختصاص يافته با اين هدف كه هيچ گروهي اكثريت مطلق را به دست نياورد تا نظر هيچ حزبي براي تدوين قانون اساسي نظر حاكم نباشد و قانون اساسي جديد با نظر همه گروه‌ها و احزاب نوشته شود. هدف اين است كه قانون اساسي جديد تونس با نظر جمعي نوشته شود. از قبل هم پيش‌بيني مي‌شد كه اسلامگراهاي حزب‌النهضت و گروه‌هاي نزديك به اين حزب بيشترين آرا را كسب كنند. خود اين گروه قبل از انتخابات اعلام كرده‌بود كه از 217كرسي،60كرسي را به دست مي‌آورند اما در آخر اين رقم به 90 كرسي رسيد. گروه دوم هم سكولارها هستند. اين بهترين حالت در نظام‌هاي سياسي است كه به صورت مشاركتي اداره شود.

* چطور در مصر، قانون اساسي را شوراي نظامي تدوين كرد اما در تونس براي تدوين قانون اساسي، انتخابات مجلس مؤسسان برگزار شده‌است؟

خب اين موضوع به تفاوت ميان جوامع و نظام‌هاي سياسي مصر و تونس برمي‌گردد. ساختار سياسي و ژئوپليتيك مصر و تونس متفاوت است. نظاميان آنقدر كه در مصر قدرت دارند در تونس ندارند.

به خاطر موقعيت جغرافيايي و سياسي و جنگ‌هايي كه مصر با اسرائيل داشته، نظاميان هميشه در ساختار سياسي‌اين كشور حضور خواهند داشت. به همين دليل حتي بعد از حذف مبارك از نظام سياسي مصر، در اين كشور شوراي نظاميان به قدرت رسيد و خودشان هم قانون اساسي را نوشتند. از طرف ديگر بسياري از كارشناسان اعتقاد دارند تحولات اخير منطقه و اين انقلاب‌هاي عربي به اين دليل از تونس شروع شد كه اين كشور مي‌تواند به الگويي براي كشورهاي ديگر تبديل شود. نخستين انتخابات بيداري اسلامي هم در تونس برگزار شد.

* پيروزي حزب النهضت در انتخابات تونس چه تأثيري بر منطقه و بر كشورهاي درگير بيداري اسلامي مي‌گذارد؟

آقاي راشد غنوشي، رهبر حزب النهضت الان چندماهي است كه در مصاحبه‌هايش اعلام و تأكيد مي‌كند كه اسلام مورد نظر او اسلام طالباني نيست بلكه اسلامي مبتني بر دمكراسي خواهد بود. اين پيامي است به غرب و به گروه‌هاي مبلغ اسلام‌هراسي و جلوي تبليغات آنها را مي‌گيرد. به قدرت رسيدن اين حزب در تونس هم به نفع اسلام است و هم به نفع كشورهاي اسلامي. اكنون هم دين اسلام تقويت شده و هم كشورها و گروه‌هاي اسلامي در منطقه تقويت شده‌اند. اسلام‌هراسان ديگر نمي‌توانند با تبليغ روي طالبان و القاعده عليه اسلام تبليغ كنند.

* مرحله بعدي در تونس بعد از اين انتخابات چه خواهد بود؟

مجلس مؤسسان براي مدت يك سال تشكيل مي‌شود تا قانون اساسي جديد را بنويسد. البته تركيب اين مجلس تركيب دولت آينده را مشخص مي‌كند.بعد از آن بايد انتخابات رياست‌جمهوري و پارلماني برگزار ‌شود.

* راشد غنوشي منصبي در تونس خواهد گرفت؟

غنوشي بعد از آنكه از تبعيد به تونس بازگشت گفت كه قصد ندارد پست رياست‌جمهوري را به دست گيرد. اما با روشن شدن نتيجه انتخابات و پيروزي النهضت، ممكن است مردم انتظار اين را داشته‌باشند كه به هر حال آقاي غنوشي سمتي در اين كشور داشته‌باشد. البته اين بسته به چگونگي تشكيل ائتلاف‌ها در آينده دارد؛ چون هيچ حزبي نمي‌تواند اكثريت مطلق داشته‌باشد؛ بايد ديد النهضت با چه گروه‌هايي وارد ائتلاف مي‌شود و چه توافق‌هايي به دست مي‌آيد.

* همزمان با انتخابات تونس، رئيس شوراي انتقالي ليبي هم از جاري شدن قوانين شريعت اسلامي در ليبي سخن گفته‌است. آيا نتيجه انتخابات ليبي هم مانند تونس خواهد شد؟

شرايط ليبي و تونس متفاوت هستند. اين تفاوت باعث مي‌شود كه در تحليل‌ها و پيش‌بيني‌ها درباره آينده ليبي اندكي محتاط باشيم. به هر حال، اسلام دين اصلي مردم شمال آفريقاست. هر تحولي كه در اين منطقه روي دهد حتما زمينه اسلامي دارد. در ليبي ما شاهد ماه‌ها جنگ بوديم و ساختار جمعيتي و فرهنگي ليبي هم بسيار متفاوت از كشورهايي مانند تونس است. با توجه به تحولات ماه‌هاي گذشته در ليبي، واقعا معلوم نيست در اين چندماهي كه تا انتخابات مانده در اين كشور چه روي خواهد داد. در ليبي اختلافات زيادي بين اسلامگرايان و ليبرال‌ها وجود دارد. اكنون در ليبي اسلحه در دست مردم بسيار زياد است. همه اين موارد باعث مي‌شود كه نتوانيم پيش‌بيني روشني براي ليبي داشته‌باشيم.

* دليل گرايش مردم تونس به حزب‌النهضت چيست؟

در تونس هم مانند كشورهاي ديگري كه در ماه‌هاي گذشته شاهد انقلاب بودند، گروه‌هاي اسلامگرا سال‌ها سركوب شده و فعاليت آنها ممنوع بود. اين گروه‌ها چندين سال با حكومت‌هاي حاكم مبارزه كردند و بر احياي هويت مردم منطقه كه هويتي اسلامي است تأكيد داشته و دارند. همانطور كه در انتخابات تونس شاهد بوديم گروه‌ها و احزاب مختلف با گرايش‌هاي مختلف حضور داشتند اما مردم به حزب اسلامگرا رأي دادند. مردم منطقه الان بر اين باورند كه هويت و نيازشان را اين گروه‌ها تأمين مي‌كنند. البته در تونس، حرف‌هاي معتدل آقاي غنوشي هم بي‌تأثير نبوده‌است.وي از همان ابتداي ورود به تونس بارها اسلام طالباني را محكوم كرده و بر اعتدال تأكيد كرده‌است. او بر دمكراسي و رفاه عمومي هم تأكيد كرده و در اين باره به مردم اطمينان داده‌است. او مدل حكومتي مورد نظر حزبش را به خوبي براي مردم تشريح كرده‌است.

* آينده رابطه تونس با متحدان قديمي اين كشور مانند عربستان چگونه خواهد بود؟

تحولات ماه‌‌هاي اخير در منطقه در بعضي كشورها مثل مصر خيلي عمقي نبوده و بيشتر در سطح صورت گرفته‌است. به‌نظر من حكومت‌هاي جديد و گروه‌هايي كه مثلا در تونس سر كار مي‌آيند، اوضاع را طوري مديريت مي‌كنند كه با كشورهاي ديگر جهان و به ويژه متحدان قديمي و منطقه‌اي چندان به تنش برنخورند. با توجه به اينكه اين تحولات اكثر كشورهاي منطقه حتي عربستان را هم درگير كرده، اين كشورها هم چندان مايل به ايجاد تنش در ميان خود نيستند. اين باعث مي‌شود تحولات داخلي اين كشورها بعد از وقوع انقلاب‌ها به آرامي پيش رود. اين گروه‌ها تلاش مي‌كنند حداكثر روابط را با كشورهاي منطقه و جهان داشته‌باشند تا مشروعيت حكومت و دولت جديدشان را هم تضمين كنند.

---