خبرگزاري فارس: مبارزات استعمار ستيزانه ملت الجزاير تاريخي صد ساله دارد و مردم مسلمان الجزاير براي حفظ هويت اسلامي كشور خود و آزادي آن از يوغ استعمارگران فرانسوي بيش از يك ميليون شهيد را تقديم كشور خود كردند.
به گزارش فارس، تاريخ الجزاير را سراسر مبارزه با استعمارگران فرانسوي فراگرفته و مردم الجزاير براي بدست آوردن استقلال خويش بيش از يك ميليون شهيد به كشور خود تقديم كردند. مطلب زير نگاهي به تاريخ الجزاير و مبارزات ملت اين كشور با استعمارگران آن دارد.
* آشنايي با الجزاير
الجزاير دهمين كشور بزرگ دنيا در شمال آفريقا واقع شده و از نظر وسعت دومين كشور قاره آفريقا بشمار مي‌آيد. مساحت آن حدود 2.5 ميليون كيلومتر مربع است و از شرق با تونس و ليبي از غرب با مراكش، از جنوب غربي با موريتاني، از شمال به درياي مديترانه و از جنوب با صحراي بزرگ آفريقا و مالي همسايه است.
ساكنان الجزاير را بربرها و اعراب تشكيل مي‌دهند، زبان رسمى اين كشور عربى است، اما زبان دوم مردم الجزاير فرانسه است كه يادگار دوران سلطه استعمارگران فرانسوي بر اين سرزمين بشمار مي‌آيد. اسلام دين رسمى اين كشور (99درصد سنى ) است و امروزه اقليتى مسيحى و يهودى نيز در اين كشور زندگي مي‌كنند.
الجزاير را در كنار دو كشور "مغرب" و "تونس"؛ "مغرب عربي" ناميده‌اند. اين سرزمين تاريخي كهن دارد، در ابتدا مسكن و ماواى بربرها بود تا اين كه در قرن 12 قبل از ميلاد فنيقي‌ها آن را تصرف كردند.
* اولين مقاومت مردمي الجزايري‌ها در برابر استعمارگران
در سال 146 قبل از ميلاد تحت تسلط امپراتورى روم و سپس زير سيطره حكومت بيزانس يا روم شرقى قرار گرفت. در قرن هفتم ميلادى برابر با اواسط قرن اول هجرى به تصرف مسلمانان درآمد و سال‌هاى متمادى مسلمانان بر آن حكم راندند.
اما تصرف اين كشور توسط استعمارگران اسپانيايي آن را به مستعمره اسپانيا تبديل كرد. در قرن 16 ميلادى الجزاير به تصرف دولت عثمانى درآمد، اگرچه فرانسوي‌ها در 1830 به بهانه‌هاي واهى تلاش كردند، اين كشور را تصرف كنند، اما مقاومت شديد مردم الجزاير آنها را وادار به عقب‌نشيني كرد.
* شكل‌گيري ايده اشغال الجزاير و اشغال آن
اگرچه ايده اشغال الجزايز توسط فرانسه در سال 1827 و درپي اقدام "ناپلئون بناپارت" براى اشغال جزيره مالت مطرح شد، اما فرانسوي‌ها از سال 1808 و بنا به دستور "ناپلئون اول" براي اشغال الجزاير برنامه‌ريزي مي‌كردند.
در 5 ژوئيه 1830 الجزاير به اشغال فرانسه درآمد، در سال 1834 فرانسه تصميم به الحاق الجزاير به فرانسه گرفت، اين طرح فرانسوي‌ها اگرچه با ناكامي مواجه شد، اما براي ربع قرن كه الجزاير در اشغال فرانسوي‌ها بود، همواره درصدد الحاق اين كشور به خود بوده است، اگرچه با هميشه با مقاومت شديد و مخالفت الجزايري‌ها مواجه بود.
* دادن خود مختارى ادارى و مالى
در سال 1900 فرانسه به الجزاير خود مختارى ادارى و مالى داد، اما طى هفتاد سال استعمار اين كشور مردم مسلمان الجزاير از نظر اقتصادى در تنگنا و از نظر فرهنگى و اجتماعى دچار عقب‌ماندگي شديدي شدند.
مبارزه با استعمارگران فرانسوي از همان اولين سالهاي اشغال اين كشور توسط مجاهدان الجزايرى آغاز و تا قرن بيستم ادامه يافت و بعد از جنگ جهانى اول با رهبرى علماى مسلمان و دانشجويان و سپس با ورود مردم به عرصه، شدت بيشتري يافت؛ در اين مبارزات هيچ‌گاه نمي‌توان نقش علمايي هم‌چون "شيخ ابراهيمى" و "ابن باديس" را ناديده گرفت.
* آغاز جنگ جهاني دوم و بازتاب آن بر مبارزات الجزايري‌ها
آغاز جنگ جهانى دوم اثري منفى بر جهاد ملت مسلمان الجزاير گذاشت، فرانسوي‌ها در خفا با عناصر محافظه‌كار تماس گرفتند و با هم آنها به توافقاتي دست يافتند كه از جمله اين افراد بايد از "فرحت عباس" ياد كرد. وي "جمعية البيان و الحريه" را به منظور تشكيل حكومت خودمختار و فدرال با فرانسه تاسيس كرد، اما مردم الجزاير به ماهيت او پى‌برد و در سال 1945 با برگزاري تظاهرات گسترده خواهان استقلال كامل از فرانسه شدند. اين تظاهرات به درگيري استعمارگران فرانسوي با تظاهرات‌كنندگان الجزايري منجر و موجب به شهادت رسيدن حدود 15 هزار الجزايري در شهرهاى "مسطيف" و "قاعله" شد و به دنبال آن فرحت عباس دستگير، اما سال بعد در مارس 1946 آزاد شد و اتحاديه دمكراتيك الجزاير را براي فراهم كردن مقدمات تشكيل دولت خودمختار و غيرمذهبى الجزاير در چارچوب ممالك متحده فرانسه تاسيس كرد كه به هيچ نتيجه‌اي هم نرسيد.
* تلاش براي اسلام‌زدايي در الجزاير
در طول حاكميت استعمارگران فرانسوى بر الجزاير، آنها تلاش بسيار كردند، در دراز مدت برنامه‌هاي اسلام‌زدايى و تحقير مسلمانان را به اجرا بگذارند كه از جمله اين برنامه‌ها بايد به سياست انضمام و همانند سازى براى محو هويت و ساختار اسلامي و بومي اين كشور و حتى مسيحى كردن مردم الجزاير ياد كرد و اين موجب شد تا شخصيت‌هاى برجسته مسلمانى چون "عبد القادر خزايه" و "عبدالمجيد ابن باديس" عليه فرانسوي‌ها قيام كنند.
* قهرمانان ملي الجزاير
عبد القادر خزايه يا عبد القادر الجزايرى را مردم الجزاير به دليل مبارزات ضد استعماريش قهرمان ملى خود مي‌دانند. او با اعلام جنگ خود عليه فرانسوي‌ها در سال 1839 باعث وحدت و همبستگى الجزايري‌ها شد.
از ديگر قهرمانان ملي الجزاير بايد از عبدالمجيد بن باديس ياد كرد. او بنيانگذار "جمعيت علماي مسلمين" در الجزاير بود كه مهمترين وظيفه آن دفاع از هويت اسلامى و حفظ فرهنگ ملى الجزاير بود. اين جمعيت در سال 1932 با شعار "الجزاير ميهن من، عربى زبان من و اسلام دين من"600 مدرسه قرائت قرآن را تاسيس كرد. مردان مبارز و بزرگى نظير "شيخ بشير الابراهيمى" و "شيخ ابومردان بونى" كه رهبرى مبارزات مردمي الجزاير را در سالهاي بعد برعهده گرفتند، دست پرورده همين مدارس بودند، آنها مسجد را مركز فرماندهى خود قرار داده و با اتكا به روح اسلام با فرانسويان مبارزه كردند.
* امضاي قرارداد اويان و استقلال الجزاير
با فرارسيدن جنگ جهانى دوم، الجزاير به كشورهاى متفق پيوست، در سال 1943 ژنرال دوگل دولت در تبعيد فرانسه را در الجزاير تشكيل داد. در سال 1959 وي به الجزاير خودمختارى داد، اما مبارزات مردمي براى بدست آوردن استقلال همچنان در اين كشور ادامه يافت، تا اين‌كه دوگل در سال 1962 قرارداد معروف "اويان" را امضا كرد.
بر اساس قرارداد اويان، الجزاير استقلال خود را پس از سال‌ها مبارزه و دادن بيش از يك ميليون شهيد بدست آورد و در 5 ژوئيه سال 1962 به استقلال رسيد و داراى حكومت جمهورى شد كه رياست آن را "احمد بن بلا" به عهده گرفت .
* تحركات پس از استقلال و مقابله با آنها
پس از استقلال تحركات مرموزى در اين كشور رخ داد، از جمله "هوارى بومدين"، وزير دفاع اين كشور در سال 1965 پس از يك كودتاى نظامى به قدرت رسيد و پس از مرگ او، "شاذلى بن جديد" در سال 1978 قدرت را در اين كشور بدست گرفت.
* حضور جبهه نجات اسلامي در عرصه سياسي
در انتخابات ژوئن 1990 اگرچه "جبهه نجات اسلامى" به رهبرى "عباس مدنى" پيروزى بزرگى بدست آورد و از مجموع 48 حوزه اخذ راي 22 حوزه را به خود اختصاص داد، با اين حال به شدت توسط شاذلى سركوب شد. شروع بحران خليج فارس در اوت 1990 و اشغال كويت توسط عراق ترس و نگرانى دولت وقت الجزاير را از پيروزى جبهه نجات در انتخابات پارلمانى و شهرداري‌ها افزايش داد و موجب لغو انتخابات شد و رهبران جبهه نجات اسلامى دستگير شدند.
* اصلاحات سال 1989
براساس قانون اساسى 1976 الجزاير تنها حزب سياسى قانونى كشور "جبهه آزاديبخش ملى" (جبهة التحرير الوطنى ) است كه ائتلافي متشكل از گروه‌هاى ناسيوناليست فعال در مبارزات استقلال الجزاير است.
در پى شورش‌هاى اكتبر 1988 شاذلى بن جديد قول انجام اصلاحات و تجديد نظر در قانون اساسى اين كشور را داد. در 23 فوريه 1989 نظام سياسى از حالت تك حزبى به دموكراسى چند حزبى تبديل شد و در پى آن احزاب جديد به تدريج اعلام موجوديت كردند.
جبهه نجات اسلامى كه پنج ماه بعد از شورش‌هاى اكتبر 1988 تشكيل شد، در اساسنامه خود ضمن تاكيد بر حمايت از وحدت اسلام و خارج كردن الجزاير از عقب ماندگى، اسلام را به عنوان جانشين ايدئولوژي‌هاى وارداتى و راه‌حل مشكلات الجزاير دانست .
* بار ديگر پيروزي اسلام‌گرايان
دعوت مردم به برپايى اعتصاب عمومى نامحدود در مه و ژوئن 1991 جهت واداشتن شاذلى بن جديد به برگزارى انتخابات رياست جمهورى و پارلمانى به رويارويى ارتش با مردم و برقرارى حكومت نظامى و باز داشت رهبران عمده اسلام‌گراي الجزاير از جمله عباس مدنى منجر شد.
* سركوب جبهه نجات اسلامى
چند ماه بعد، جبهه نجات اسلامى به رغم از دست دادن رهبران خود توسط "عبدالقادر حشانى" و "رابح كبير"، از نزديكان عباس مدنى در دسامبر 1991 در نخستين انتخابات قانونگذارى چند حزبى الجزاير شركت كرد و به پيروزى دست يافت كه نگرانى شديد سران مملكت و حاميان جناح دموكراتيك را فراهم آورد؛ به دنبال آن شاذلى بن جديد از قدرت كناره‌گيري كرد تا ابوصياف قدرت را بدست گيرد، اما يك سال بعد حكومت محمد ابوصياف سرنگون شد.
* بوتفليقه و راه دشوار اصلاحات
از سال 1999 تاكنون عبدالعزيز بوتفليقه قدرت را در الجزاير در دست دارد و با وزيدن نسيم بهار انقلاب‌هاي عربي در جهان عرب و اسلام نارضايتي‌هايي از اين كشور به گوش مي‌رسد، بيكاري و گراني و اوضاع بدمعيشتي مهمترين دغدغه‌اي مردم الجزاير است و همين موجب گشته تا الجزايري‌ها خواستار اصلاحات اساسي توسط بوتفليقه رئيس جمهور 74 ساله اين كشور شوند، اگرچه رئيس جمهور الجزاير بعد از سه ماه سكوت در 15 آوريل 2011 از طريق تلويزيون با مردم صحبت كرد و قول زندگي بهتر و اصلاحات در قانون اساسي را داد، اما بايد ديد در اين سخن خود تا چه اندازه مصمم است و آيا موج انقلاب‌هاي عربي به الجزاير خواهد رسيد.
