ایرنا-درگيري‌هاي انتخاباتي در جمهوري دموكراتيك كنگو، بار ديگر ناقوس آغاز دور جديدي از اتفاق‌ها را در قاره آفريقا به صدا در آورده است.
انتخابات ديگري در قاره آفريقا، رنگي از خون به خود گرفته است.
هفتم آذرماه همزمان با برگزاري انتخابات مجلس مصر، در جمهوري دموكراتيك كنگو نيز دومين دور انتخابات رياست جمهوري (پس از پايان جنگ‌هاي داخلي در سال‌هاي 1377 تا 1382) كليد خورد. با اين حال، تاكنون چهار كشته در درگيري‌هاي انتخاباتي روي دست دولت مانده است.
دقيقا هفتم آذرماه سال گذشته نيز اعلام نتايج نهايي انتخابات در ساحل عاج، آتشي را در منطقه غربي آفريقا روشن كرد كه سرانجام به دخالت نظامي نيروهاي غربي در اين كشور براي سرنگوني 'لوران گباگبو' رييس جمهوري پيشين ساحل عاج، منجر شد.
هم اكنون نيز اندكي آن سوتر در جمهوري دموكراتيك كنگو انتخابات رياست جمهوري و مجلس، بهانه درگيري‌هاي خياباني شده است.
البته برگزاري نخستين انتخابات رياست جمهوري در سال 1385 نيز دليلي براي ناآرامي‌هاي خون‌بار سه روزهاي در 'كينشازا' پايتخت جمهوري دموكراتيك كنگو شد كه با پادرمياني سازمان ملل متحد، اتحاديه‌هاي اروپا و آفريقا پايان يافت.
در آن سال، 'ژوزف كابيلا' رييس جمهوري فعلي، و 'ژان پير بمبا' يكي از معاونان او، به دور دوم راه يافتند. اما در همان زمان اعلام نتايج دور اول در 21 اوت، كينشازا پايتخت اين كشور صحنه جنگ خونين 3 روزهاي ميان نظاميان دو رقيب دور دوم شد.
تصميم برگزاري دومين دوره انتخابات رياست جمهوري 'فقط در يك دور' نيز بر همين مبنا گرفته شد. به اين ترتيب، هر فردي كه بيشترين آرا را حتي بدون در اختيار گرفتن اكثريت كسب كند، پيروز انتخابات خواهد بود.
همين پيشينه‌ها در كنار ناآرامي‌هاي روزهاي اخير سبب شد چهارم آذرماه 'مانوجي مونوباي' سخنگوي ماموريت صلح‌طلبانه سازمان ملل متحد در جمهوري دموكراتيك كنگو، به تارنماي راديو اين سازمان بگويد 'چالش اصلي، برگزاري يك انتخابات صلح‌آميز است'.
دو روز بعد نيز 'بان‌كي‌مون' دبيركل سازمان ملل متحد، طي پيامي رهبران سياسي اين كشور را به خويشتنداري و احترام به قانون اساسي و قانون انتخابات دعوت كرد.
همان روز 'ژان پينگ' رييس اتحاديه آفريقا، اعلام كرد 'وضع كنگو ما را براي مدتي طولاني نگران كرده است'.
البته به نوشته پنجم آذرماه خبرگزاري انگليسي 'رويترز'، 'پيش از اين مخالفان اعلام كرده بودند انتخابات رياست جمهوري به صورت سالم برگزار نخواهد شد'.
به گزارش ششم آذرماه خبرگزاري آمريكايي 'آسوشيتدپرس'، بازرس كل پليس جمهوري دموكراتيك كنگو با تاييد كشته شدن چهار نفر در درگيري‌هاي كينشازا، انگشت اتهام خود را به سوي 'اتينه چيسكدي' نامزد گروه‌هاي مخالف دولت براي رياست جمهوري گرفت؛ زيرا پنجم آذرماه در حالي كه طرفداران كابيلا براي ديدار با او به فرودگاه رفته بودند، حاميان سياسي چيسكدي نيز اجتماعي را در همان مكان برنامه‌ريزي كرده بودند.
پس از اين درگيري‌ها، پليس اين كشور تمام گردهمايي‌‌هاي انتخاباتي را در كينشازا ممنوع كرد. با اين حال، اصرار چيسكدي 78 ساله براي حضور در اجتماع هواداران خود در ششم آذرماه سبب دخالت پليس و توقيف خودرو وي به مدت هفت ساعت شد.
به گزارش خبرگزاري فرانسه، كمپين انتخاباتي چيسكدي موسوم به 'اتحاد براي دموكراسي و پيشرفت اجتماعي' از انتقال نامزد مد نظر خود به خانه توسط نيروهاي امنيتي خبر داد.
به نوشته اين خبرگزاري، كابيلا به دليل متولد شدن در استان شرقي 'سودكيوا'، نسبت به رقيب اصلي خود از محبوبيت چنداني در پايتخت برخوردار نيست. همچنين وي تسلط كمي بر زبان 'لينگالا' مهمترين زبان محلي كشور، دارد. دليل اين امر نيز دوري ژوزف از كشور در زمان تبعيد پدرش -لوران كابيلا- در تانزانياست.
با اين حال، ژوزف 40 ساله از محبوبيت بيشتري در ديگر نقاط كشور برخوردار است به طوري كه بالاتر از 10 رقيب ديگر خود قرار دارد و بسياري از رسانه‌ها وي را از هم‌اكنون پيروز انتخابات قلمداد مي‌كنند.
به هر روي، برگزاري دو انتخابات همزمان در 60 هزار حوزه راي‌گيري در دوازدهمين كشور وسيع دنيا (حدود دو ميليون و 345 كيلومتر مربع وسعت) آن هم در شرايطي كه تنش‌ها، كينشازا را در برگرفته است، كار راحتي نخواهد بود. البته كابيلا براي موفقيت در اين آزمون، بالگردهاي آفريقاي جنوبي و آنگولا را براي حمايت‌هاي عملياتي به خدمت گرفته است. اما به نوشته خبرگزاري رويترز، ناظران بين‌المللي انتخابات كنگو نگران رسيدن برگه‌هاي راي به مراكز راي‌گيري هستند.
قرار بود چهارم آذرماه برگه‌هاي راي‌گيري توسط 80 هواپيما به سراسر كشور فرستاده شود اما 33 فروند از آنها به دليل اوضاع نامناسب جوي موفق به پرواز نشدند.
از سوي ديگر، دامنه ناآرامي‌ها نيز در حال گسترش است. ششم آذرماه خبرگزاري فرانسه به نقل از يك منبع نظامي در جمهوري دموكراتيك كنگو، از حمله افراد مسلح به يك اردوگاه و انبار سلاح ارتش در استان 'كاناتگا' واقع در جنوب شرقي كشور، خبر داد.
اين استان چند روز پيش نيز صحنه درگيري‌هاي هواداران دو نامزد مطرح بود كه ماجرا با مداخله نيروهاي امنيتي خاتمه يافت.
با اين حال، سخنگوي ماموريت صلح‌طلبانه سازمان ملل متحد در جمهوري دموكراتيك كنگو تاكيد كرد: نيروهاي امنيتي در كنگو بايد از هر گونه اقدامي كه منجر به تشديد تنش‌ها پيش از برگزاري انتخابات رياست جمهوري شود، امتناع كنند.
يك ناظر اتحاديه اروپا نيز پليس كنگو را به دليل ممانعت از برگزاري گردهمايي انتخاباتي براي چيسكدي متهم كرد.
** گذار دموكراسي از ميان آتش و خون
------------------------------------------
پس از 32 سال حكومت ديكتاتوري 'موبوتو سسه‌سوكو' در زئير، لوران كابيلا در سال 1375 كودتا كرد و جمهوري دموكراتيك كنگو را پايه‌گذاري كرد.
با اين حال، جنگ‌هاي داخلي 1375 تا 1381 حدود پنج ميليون كشته و ميليون‌ها آواره را بويژه در مناطق شرقي بر جا گذاشت.
كشته شدن لوران، قدرت را به پسر او رساند و به دنبال امضاي موافقتنامه 'درياچه‌هاي بزرگ' دولت ائتلافي به دست ژوزف كابيلا به عنوان رييس جمهوري و چهار رهبر شورشي به عنوان معاونان وي تشكيل شد. سرانجام نخستين گام دموكراسي نيز پس از 40 سال با برگزاري انتخابات رياست جمهوري در سال 1385 برداشته شد.
در شرايطي كه هنوز شيوع بيماري‌هايي مانند وبا در دوازدهمين كشور وسيع دنيا، قربانياني مي‌گيرد، كودكان كار و همچنين شرايط سخت فعاليت در معادن اين كشور بويژه براي استخراج الماس، طلا و اورانيوم هر از گاهي خبرساز مي‌شوند.
از سوي ديگر، شبه‌نظاميان 'هوتو' كه متهم به قتل‌عام نيم ميليون 'توتسي' در رواندا هستند، پس از گريختن از كشور خود، در كنگو زندگي مي‌كنند. بين دو كشور نيز چندي است شكرآب شده است و يكديگر را به نقض تماميت ارضي متهم مي‌كنند.
بر اساس گزارش سال 2011 برنامه توسعه انساني سازمان ملل متحد درباره شاخص توسعه انساني، كنگو در جايگاه صد و هفتاد و هفتم از 179 كشور قرار دارد. اميد به زندگي در ميان جمعيت 68 ميليون نفري كنگو نيز فقط 46 سال است.
توليد ناخالص ملي اين كشور نيز حدود 300 دلار آمريكا براي هر نفر در سال است. بالاترين ميزان نرخ تجاوز جنسي نيز به دليل فقر مردم اين كشور مدت‌هاست زبان طعنه و انتقاد كشورهاي غربي را گشوده است. با اين حال، حضور بيش از 17 هزار صلح‌بان سازمان ملل متحد در اين كشور هنوز نتوانسته است گرهي از مشكلات موجود بگشايد.
به هر روي كشورهاي غربي در ميان شكم‌هاي گرسنه مردم آفريقا، فقط به كسب منافع خود از ميان منابع طبيعي غني اين كشورها مي‌گردند.
جمهوري دموكراتيك كنگو نيز به دليل پيشينه درگيري‌هاي داخلي و حضور نيروهاي بين‌المللي، عرصه مناسبي براي تداوم جنگ بر سر منابع و منافع غربي‌هاست. بويژه آنكه وسعت زياد اين كشور همراه با منابع طبيعي سرشار آن، سبب سختي دسترسي‌ها نشده و در اين ميان، ارتباط اين كشور با كشورهاي ميانه، شرق، غرب و جنوب و حتي شاخ آفريقا برقرار است.
اهميت ديگر اين كشور، مرزهاي مشتركي است كه با كشور سودان دارد. سودان در معادلات كشورهاي غربي آن‌چنان اهميت دارد كه مدت‌ها براي تجزيه آن برنامه‌ريزي كرده بودند و در نهايت نيز سودان جنوبي را از آن جدا ساختند.
وجود منابع نفت و گاز در سودان جنوبي و مشكلات انتقال آن از راه‌هاي سنتي موجود در كشور سودان، دير يا زود كشورهاي وابسته به انرژي را به فكر يافتن مسيرهاي جايگزين مي‌انداخت. ارتباط جمهوري دموكراتيك كنگو با آب‌هاي آزاد و اقيانوس اطلس، كشورهاي غربي را از تردد در سواحل شرقي و اقيانوس هند بي‌نياز خواهد كرد.
اين امر فارغ از موضوع حضور دزدان دريايي در اين آب‌ها، به استقرار حكومت‌هاي جديدي در منطقه به جاي حاكمان دست‌نشانده غربي و هم‌پيمانان آنان برمي‌گردد كه ممكن است ديگر براحتي حاضر به امتيازدهي به غرب نشوند.
بنابراين به نظر مي‌رسد بيداري انساني و بهار عرب تاثير خود را نه فقط در كشورهاي منطقه مِنا (خاورميانه و شمال آفريقا) گذاشته بلكه سياست‌هاي غرب را حتي در قبال كشورهاي اطراف خود نيز متاثر كرده است.
اينك دومين دور انتخابات رياست جمهوري در شرايطي برگزار مي‌شود كه گرچه حدود 9 سال از درگيري‌هاي گسترده اين كشور و همچنين دوران طولاني استبداد مي‌گذرد اما هنوز زخم‌هاي اين دوران براي مردم جمهوري دموكراتيك كنگو تازه است و رييس جمهوري بعدي اين كشور نيز هيچ انتخاب ديگري جز تلاش براي هموارتر كردن مسير توسعه نخواهد داشت.
