همشهری-نتايج نخستين مرحله از انتخابات پارلماني مصر كه در 9 استان از 27 استان مصر برگزار شده است نشان مي‌دهد كه حزب « آزادي و عدالت» كه از درون اخوان‌المسلمين تشكيل شده با كسب 40درصد آرا در صدر قرار دارد و بعد از آن ، حزب « نور» متشكل از سلفي‌ها و ائتلاف «مصر» متشكل از ليبرال‌ها در رديف‌هاي بعدي هستند.
درباره اهداف و برنامه‌هاي حزب آزادي و عدالت با محمد البلتاجي، دبيركل اين حزب در قاهره گفت‌وگو كرده‌ايم.
* انتخابات پارلماني مصر را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
انتخاباتي كه مصر شاهد آن بود، دستاورد عظيم دمكراتيكي است كه نشانگر تشنگي ملت مصر براي انتخاب آزادانه نامزدهاي انتخاباتي است؛ مسئله‌اي كه طي 60 سال گذشته سابقه نداشته است. حوزه‌هاي انتخاباتي طي 2 روز برگزاري انتخابات شاهد صف‌هاي طولاني رأي‌دهندگان از پير و جوان، مرد و زن و حتي افراد فرتوت و بيمار در گوشه و كنار كشور بود كه همگي به پاي صندوق‌هاي رأي آمدند؛ ملت مصر براي نخستين‌بار شاهد انتخابات آزادي است كه در آن نه بازداشتي ديده مي‌شود و نه تقلبي و نه محاصره و حمله به حوزه‌هاي انتخاباتي و نه سركوب مردم از سوي افراد قانون گريز.
* به‌نظر مي‌رسد كه نوعي تناقض در مواضع اخوان‌المسلمين ديده مي‌شود. از يك سو، خواستار برگزاري تظاهرات مي‌شود اما از سويي ديگر، در روزهاي قبل از انتخابات با هرگونه تظاهرات مخالفت مي‌كند. علت اين تناقض‌گويي‌ها چيست؟
موضع رهبران اخوان‌المسلمين و حزب آزادي و عدالت اين بود كه برخي‌ها مي‌كوشند تا تنها چند روز مانده به انتخابات، حزب و گروه ما را به سوي بحران و مشكلاتي سوق دهند و آنها را در برخي مسائل گرفتار كنند و اين به نوعي روند انتخابات را با پيچيدگي مواجه مي‌ساخت. اما در هر حال، موضع اخوان و حزب آشكار و شفاف است. ما حق برگزاري تحصن و تظاهرات مسالمت‌آميز به هر دليلي را محترم و مشروع مي‌دانيم و با متفرق ساختن آن به زور و يورش به تحصن‌كنندگان مخالفيم. ما معتقديم همه كساني كه در اين سركوب‌ها دست داشته‌اند بايد محاكمه شوند. اين موضع اخوان بوده و هست. به‌نظر من رويدادهاي خونين در هفته گذشته باعث شد تا نوعي همدردي طبيعي با شركت‌كنندگان در تحصن را در پي داشته باشد. اين همدردي باعث شد تا عده‌اي از معترضان به نوعي عليه اخوان موضع بگيرند. اما صداقت اخوان طي سال‌هاي طولاني مسئله‌اي است كه مسئولان اين جماعت با تكيه بر آن كارشان را پيش برده‌اند و مردم و افكار‌عمومي هم بر اين موضوع صحه گذاشته‌اند. همين صداقت سلاحي است در دست اخوان در برابر توطئه دشمنانش.
* ويژگي‌هاي نظام سياسي مورد نظر اخوان‌المسلمين براي مرحله آتي مصر چيست؟
در واقع ما نظام سياسي و حيات سياسي در مصر نداشته‌ايم و احزاب فعاليت سياسي انجام نمي‌دادند و نمي‌توانستند در نظام سابق مشاركت يا رقابتي داشته باشند. ما قانون اساسي جديد تدوين نكرده‌ايم كه ماهيت نظام سياسي و اينكه رياستي يا پارلماني باشد در آن مشخص شده باشد. اما ملت شيفته ايجاد نهادها و آغاز تجربه‌اي دمكراتيك است كه با دولتي با اختيارات كامل و پارلماني با اختيارات پارلماني كامل و انتخاب رياست‌جمهوري و به موازات آن تدوين قانون اساسي آغاز مي‌شود. ما براساس توافق گروه‌هاي سياسي و نهادهاي مدني درباره نظام سياسي تصميم‌گيري مي‌كنيم. اخوان به صورت اوليه، نظام سياسي پارلماني را تأييد مي‌كند اما اين امر قابل تفصيل است و شايد اين انتخاب هم نوعي واكنش به نظام رياستي مستبد و فرعوني باشد و طبيعي است كه نوعي ضديت و دلزدگي از نظام سياسي رياستي و تمايل به سوي پارلماني به وجود آيد اما اين مسئله را به هنگام تدوين قانون اساسي جديد به مناقشه و بررسي خواهيم گذاشت. تصميم ما براساس توافق جامعه خواهد بود.
* بـرخي افراد، اخـوان‌المسلمين را به هماهنگي با شوراي نظامي حاكم متهم مي‌كنند و اينكه در منازعات ميان معترضان و شوراي نظامي، در كنار اين شورا مي‌ايستد؛ پاسخ اخوان در اين باره چيست؟
نه. مسئله در واقع نه توافق است و نه رويارويي و برخورد. زماني كه شوراي نظامي خواسته‌هاي انقلابيون را محقق مي‌ساخت و رئيس‌جمهور و معاون وي را عزل مي‌كرد(مبارك و معاونش)، فعاليت‌هاي پارلمان را متوقف مي‌كرد و سازمان امنيت ملي را منحل مي‌كرد و دولت را تغيير مي‌داد و حزب حاكم و شوراهاي محلي را منحل مي‌كرد طبيعي بود كه ما تأييد و حمايت كنيم اما زماني كه اين روند تغيير كرد و خواسته‌هاي انقلاب و انقلابيون ناديده گرفته شد و حالت فوق‌العاده اعمال شد و دادگاه‌هاي نظامي برگزار شد و به علت تأثيرپذيري از شماري از شخصيت‌هاي نظام سابق، به متحصنين يورش برده شد، طبيعي بود كه موضع ما در اين حالت، مخالفت شديد باشد هرچند كه ابزارهاي مخالفت ما با ديگر گروه‌هاي ملي متفاوت باشد. هوادار يا مخالف نيستيم ولي در كنار خواسته‌هاي مردم مي‌ايستيم و در درجه بعد، مواضع ما در تأييد و مخالفت با متغيرهاي سياسي، تغيير مي‌يابد.
* آيا اخوان‌المسلمين با ديگر گروه‌هاي سياسي مصر هماهنگي‌هايي دارد و آيا نشست‌هاي متوالي با اين گروه‌ها برگزار مي‌كند يا خير؟
حزب آزادي و عدالت در اين مرحله انتخاباتي با احزاب و گروه‌هاي ملي متعددي ائتلاف كرده كه برخي اسلامي، برخي ليبرال و شماري ديگر چپگرا هستند نظير حزب الجديد، حزب‌الحضاره، حزب الكرامه، حزب كارگر و حزب اصلاح و نهضت. ما كوشيديم تا در مرحله كنوني توافق و اجماعي ملي ايجاد كنيم اما توافق و اجماعي كه هماهنگ و يكپارچه باشد و بتواند موفقيت‌هايي را كسب كند و اكثريت پارلماني را به دست آورد تا شرايط موفقيت پارلماني را هم محقق سازد. ما مي‌كوشيم تا اين توافق پايدار بماند و اينكه ائتلاف ايجاد شده بتواند در مرحله كنوني مسئوليت‌ها و وظايف خويش را با موفقيت به انجام رساند.
* مــؤلـفه‌هـاي شـكل‌دهنــده اخـوان‌المسلمين چيست و كدام گروه‌ها و احزاب سياسي ديگر به جز حزب آزادي و عدالت، در چارچوب اخوان‌المسلمين فعاليت مي‌كنند؟
تنها حزب آزادي و عدالت در چارچوب سياسي و زير لواي اخوان فعاليت مي‌كند اما نهادهاي مدني، مردمي، دعوتي و خيريه‌اي وجود دارند كه اينها زبان حال اخوان‌المسلمين در روزگاري بودند كه اخوان‌المسلمين هيچ حزب سياسي رسمي نداشت.
* با توجه به پيش‌بيني‌ها يي كه حاكي است اخوان‌المسلمين اكثريت پارلمان را به دست خواهد آورد، آينده روابط مصر و اسرائيل چگونه خواهد بود؟
در وهله نخست، تمامي التزامات و تعهدات رسمي كه كشور مصر آنها را امضا كرده است تا زمان تعديل آنها، براي گروه‌هاي جديد الزام‌آور خواهد بود. به بياني ديگر، ما در حالت هرج و مرج به سر نمي‌بريم، كما اينكه ابتداي همان راه و مسير گذشته هم نيستيم اما در عين حال، ملت مصر(و من در اينجا نه فقط به نيابت از اخوان‌المسلمين بلكه به نيابت از تمام مردم مصر سخن مي‌گويم) حق دارد كه در مصالحش بازنگري كند. ما حق داريم هر قرارداد و توافقنامه‌اي را كه كشور مصر در زمان خلاصه شدنش در يك شخص و بدون عرضه كردن بر پارلمان، امضا كرده، بازخواني كنيم و هر توافقنامه‌اي كه به صورت سري و محرمانه امضا شده يا اينكه بيانگر مصالح مردم و ملت مصر نيست و طرف مقابل، به صورت واقعي بدان التزام ندارد، در آن تعديل و مجددا آن را ارزيابي كنيم. در هر حال، صلح برقرار شده بر روابط ويژه با هر ديكتاتوري، امكان ندارد كه باقي بماند و دوام يابد اما صلح متكي بر احترام به حقوق كامل ملت فلسطين و ملت‌هاي عربي نيازمند خوانش ديگري است.
* روابط مصر با كشورهاي رقيب عربي نظير سوريه و عربستان سعودي چگونه خواهد بود؟
مصر در رقابت يا برخورد با كشورهاي عربي مجاور نيست. سعي مي‌شود تا شراكتي ميان اين كشورها به نفع ملت‌ها صورت پذيرد كه تمامي نقش‌ها را رعايت كرده، مواضع را هماهنگ كرده و مصالح مشترك تمامي طرف‌ها را تأمين كند و همان‌گونه كه گفتم رقابتي ميان اين طرف‌ها نيست و تنها تلاش مي‌شود تا در مواضع كشورهاي عربي هماهنگي ايجاد و در مصالح مشترك نوعي توافق حاصل شود.
* در دوره اخير جايگاه مصر در جهان عرب تا حدودي تنزل يافته و در اين بين، قطر مي‌كوشد تا جايگاه آن را كسب كند. برداشت شما از اين مسئله چيست؟
نقش و جايگاه مصر در نظام سابق متزلزل شد و از اين رو، اوضاع داخلي آن نابسامان شد و جايگاه خارجي‌‌اش تنزل يافت و از اين رو، ما نيازمند ساختن مصر بر اركاني صحيح در داخل و برقراري ارتباط با تمامي طرف‌هاي خارجي بر پايه‌هايي جديد كه متناسب با جايگاه و توان مصر در پيشتازي در منطقه و جهان عرب باشد هستيم. مصر وقتي دمكراتيك باشد و وقتي ديگر تحت كنترل يك نفر به‌عنوان ديكتاتور نباشد، حتما در جهان خارج و در مراودات و مناسبات منطقه‌اي و جهاني هم قدرتمندتر خواهد بود.
* آيا تظاهرات‌كنندگان حاضر در ميدان التحرير وابسته به احزاب مشخصي هستند يا اينكه اين تظاهرات‌ها كاملا مردمي است؟
طبعا ميدان التحرير ملك گروه يا نيرو يا جماعتي مشخص نيست. بستگي به مواضع و تحولات، تركيب تظاهرات‌كنندگان در ميدان تغيير مي‌كند. به‌طور مثال، جماعت اخوان‌المسلمين در 18نوامبر در تظاهراتي ميليوني شركت كرد و پس از آن، در پي خونريزي‌هاي اخير در ميدان التحرير، نوعي واكنش طبيعي حاصل شد و بسياري از گروه‌هاي سياسي در اين تظاهرات به منظور محكوم كردن يورش به تحصن‌كنندگان مسالمت‌آميز شركت كردند. در اين بين، برخي از گروه‌هاي سياسي مدت زمان زيادي متناسب با تغيير خواسته‌ها و مطالباتشان در ميدان التحرير ماندگار شدند و برخي ديگر از گروه‌ها متناسب با تغيير مطالبات، حضور آنها كم يا زياد مي‌شود. در روزهاي برگزاري مرحله نخست انتخابات پارلماني شمار اين تحصن‌كنندگان كاهش يافته است. درهر حال، ما از اعتصاب‌هاي مسالمت‌آميز مادامي كه مطالباتي مشروع و با ابزارهاي مسالمت‌آميز برگزارشود، حمايت مي‌كنيم.
* آيا اخوان‌المسلمين از كانديداي خاصي در انتخابات رياست‌جمهوري آينده حمايت خواهد كرد؟
هنوز كانديدايي مشخص، تعيين نكرده‌ايم. ما درباره ويژگي‌هاي فرد مناسب براي مرحله آينده سخن مي‌گوييم و ميان خود بحث و تبادل نظر داريم. طبعا پس از برگزاري انتخابات پارلماني، نامزدي مشخص را اعلام كرده و از آن حمايت خواهيم كرد اما هنوز در اين زمينه به اجماعي دست‌نيافته‌ايم.
