زماني كه حسني مبارك رئيس جمهوري سابق مصر با اراده مردم از اريكه قدرت پايين كشيده شد اصلي ترين سوالي كه ذهن تحليل گران را به خود مشغول كرد اين بود كه آيا مصر نيز مي رود تا سرنوشتي مشابه پاكستاني پيدا كند كه با جمعيت فراوان و البته مسلمانش رنگ امنيت كامل را به خود نمي بيند؟ آيا مصر به سرنوشت پاكستان مبتلا مي شود: دموكراسي در قالب يك پارلمان و يك دولت كه ظاهرا منتخب است اما در حقيقت سايه نظاميون بر سر آن ديده مي شود.

امروز اين پرسش از همان اعتباري برخوردار است كه در زمستان سال گذشته داشت. مصر درست پا جاي پا پاكستان گذاشته است. دولت تغيير كرده و از حسني مبارك ديگر خبري نيست اما زمام دولت را شوراي نظامي در اختيار دارد. سايت آتلانتيك در اين خصوص مي نويسد: اگر مصري ها 5 مورد زير را رعايت كنند بي شك تبديل به پاكستان دوم نخواهند شد:

1. اجازه ندهيد كه ارتش نفاق افكنده و رهبري كند.

در پاكستان احزاب مختلف الحاقيه اي بر قانون اساسي را به تصويب رساندند كه بر اساس آن قدرت رياست جمهوري محدود شد. اما اختلاف ميان حزب مردم پاكستان و مسلم ليگ بحران سياسي را سبب شد كه چاره اي جز دخالت ارتش باقي نماند. از همان زمان تاكنون ارتش هيچ گاه پاي خود را كامل از دنياي سياست بيرون نكشيده است. در مصر براي جلوگيري از ابتلا به اين سرنوشت حضور فعال احزاب سياسي از واجبات است. نبايد جاي خالي براي دخالت ارتش باقي بماند. از عملكرد ژنرال هاي مصري مي توان اينگونه استنباط كرد كه مي خواهند بر روند تدوين قانون اساسي در مجمع دخالت كنند. با انجام انتخابات و بالارفتن دست اسلام گرايان اكنون ارتش مي تواند با ترساندن مردم از جريان اسلام گرا بر تدوين قانون اساسي تاثيرگذار باشد. اخوان كه در حال حاضر 60 درصد از آرا را به خود اختصاص داده بايد با گرفتن دست احزاب غيراسلام گرا نوعي آرامش را به مردم تزريق كند. احزاب در مصر اولويت هاي بسيار متفاوتي با هم دارند اما اين اختلاف ها نبايد مانع از انتخاب نمايندگاني برتر شود.

2. افزودن بر گنجايش پارلمان ، ظرفيت و تنوع آرا در آن
سياستمداران پاكستاني تاكنون بارها بر لزوم استقلال پارلمان تاكيد كرده اند اما مجمع عمومي همچنان ناكارآمد است و ميزان حضور در آن چندان جدي نيست. اين مساله در پاكستان خلايي ايجاد كرده كه با كميته عالي جايگزين شده است. اين مساله هم پاي ارتش را به ميدان باز كرد. دموكرات هاي مصري بايد نه تنها كرسي هاي پارلمان را با نمايندگان واقعي پركنند بلكه ظرفيت سياسي و توان تعامل اين نمايندگان را هم افزايش دهند.

3. برخورد گزينشي با قدرت ارتش
در پاكستان نخست وزير، رئيس جمهور و رئيس ارتش ديدارهاي غيرعلني با هم دارند كه در آن ها در خصوص سياست هاي خارجي و امنيتي بحث و تبادل نظر مي كنند. ارتش خود را مامور خودمنصوب براي برقراري ثبات امنيت داخلي مي داند. البته اين ميراث داري به شكل سنتي عاري از هرگونه اصول دموكراتيك است. مصر مي تواند با جايگزيني ارام و بي حاشيه نظاميون با سياستمداران از اين مهلكه جان سالم به در ببرد. دموكرات هاي مصري بايد انتظار خود از ارتش در قدرت را بيان كنند. بايد تلاش هاي ارتش براي تصاحب اختيارهاي رياست جمهوري و حتي قدرت پارلماني را خنثي كنند. حركت سازنده ديگر ايجاد شوراي امنيت ملي است كه توسط نخست وزير اداره شود و سكويي براي گفتگوي نظاميون و شهروندان باشد.

4. اقتصاد حلقه اي كه نبايد مفقود شود
از زمان انتخابات 2008 ميلادي در پاكستان كه دولتي دموكرات را به روي كار آورد اين كشور نتوانست در دنياي اقتصاد حرفي براي گفتن داشته باشد. رشد اقتصادي تحت تاثير دولتمردي ضعيف قرار گرفت:خطوط هوايي و زميني ميليون ها دلار در سال هزينه برداشتند و البته بي ثمر. جريان برق در بسياري از ساعات روز قطع است. 92 درصد از پاكستاني ها اعتقاد دارند كه زندگي شان در مسير درستي قرار نگرفته است. تورم هم اصلي ترين دغدغه آنهاست. دورنماي اقتصادي مصر هم چندان خوشايند نيست. ذخيره ارزي قاهره امسال 40 درصد كاهش داشته است. رشد اقتصادي مصر هم كمتر از يك درصد بوده است. نرخ بيكاري و تورم كه يكي از اصلي ترين عوامل انقلاب بود از زمان بيرون رانده شدن مبارك 20 درصد هم افزايش داشته است. سرمايه گذاري خارجي با 20 درصد كاهش روبه رو بوده است.مصري ها براي فرار از احساس سرخوردگي كه گريبان پاكستان را گرفت بايد سياست اقتصادي يكساني را پيش گرفته و مصر را در مسير اصلاحات قرار دهند.

5. احترام به حقوق اقليت در رسيدن به ائتلافي چشمگير
در پاكستان دولت ائتلافي با وجود تمام شكننده گي هايش چهار سال دوام آورد. سياست هنر تعامل است. برخي سياستمداران پاكستاني با در چنته داشتن اين هنر توانستند ائتلاف خود را حفظ كنند. مصري ها نيز بايد همين الگو را آينه روي خود قرار دهند. قانون اساسي كه پارلماني مقتدر را روي كار بياورد به ائتلافي فراگير نياز دارد. حزب عدالت و آزادي وابسته به اخوان بايد با بلوك سكولارهاي مصري و حزب وفد دست دوستي دهد. حاكميت بايد به سكولارها و ليبرال هاي مصري اين اطمينان را بدهد كه قرار نيست به حاشيه قدرت رانده شوند.
امروز مصر در آستانه خطرناكي قرار گرفته است. تجربه دموكراتيك اين كشور به هزار و يك دليل مي تواند سقوط را تجربه كند. اما انقلابيون مصري مي توانند با درس گرفتن از اشتباهات پاكستاني ها شانس موفقيت خود را افزايش دهند.
ترجمه: سارا معصومي /

---