خبرگزاري فارس-نگاهي گذارا به استراتژي‌هاي سياسي رژيم صهيونيستي نشان مي‌دهد، اين رژيم حتي پيش از شكل‌گيري اهميت ويژه‌اي به مناطق شرقي آفريقا مي‌داد كه از منطقه ملتهب و حساس خاورميانه به طور مستقيم و غيرمستقيم تاثير مي‌پذيرفت،
به گزارش فارس به نقل از پايگاه اطلاع رساني الاهرام الاستراتژيك، توجه رژيم صهيونيستي به منطقه شرق آفريقا پيش از تاسيس اين رژيم وجود داشته و تئوريسين‌هاي صهيونيست از "اوگاندا" و "كنيا" به عنوان موطن‌هاي برگزيده براي گردآوري يهوديان آواره جهان ياد مي‌كردند.
ديدگاه رژيم صهيونيستي به آفريقا
اين درحالي است كه صرف نظر از اين دو كشور "اتيوپي" نيز جايگاه مهمي در سياستگداري‌هاي رژيم صهيونيستي در آفريقا دارد، چون تل‌آويو معتقد است، "اتيوپي" به عنوان يك قدرت منطقه‌اي توان تأثيرگذاري بر توازن منطقه‌اي را دارد و مي‌توان از توانمندي‌‌هاي آن جهت تعديل و تاثير بر سياستگذاري‌هاي منطقه‌اي مصر و سودان استفاده كرد و امنيت آبي سودان و مصر در گرو سياست‌هاي آبي اتيوپي است.
از سوي ديگر وجود اقليتي يهودي به نام "فلاشا" در اتيوپي مي‌تواند، موازنه جمعيت در سرزمين‌هاي اشغالي را به سود رژيم صهيونيستي تغيير و شكاف ناشي از كمبود نيروي كار اين رژيم را پر كند و با گرفتن فرصت‌هاي شغلي از نيروي كار فلسطيني فشار دو چنداني بر اقتصاد بحران زده دولت خودگران فلسطيني وارد كند.
اما اهميت شرق آفريقا براي رژيم صهيونيستي به اينجا ختم نمي‌شود، چون امنيت درياي سرخ در ابعاد مختلف براي سياست راهبردي و امنيتي رژيم صهيونيستي از اهميت استراتژيك بسيار بالايي برخوردار است و توازن منطقه‌اي و ترتيبات امنيتي در اين منطقه رابطه تنگاتنگي با قضيه نزاع اعراب - اسرائيل داشته و روابط ارگانيكي با امنيت ملي جهان عرب دارد.
حوزه رود نيل نيز در دايره سياست راهبردي رژيم صهيونيستي است و از رهگذر نفوذ و بسط سلطه در اين منطقه، اين ژريم قابليت‌هاي بالفعلي براي تهديد امنيت ملي كشورهاي عربي همچون سودان و مصر پيدا خواهد كرد.
انديشه‌هاي ناحوم گلدمن درباره شرق آفريقا
نگاهي گذار به انديشه‌هاي "ناحوم گلدمن"، استراتژيست و رهبر كنگره بين المللي صهيونيست‌ها درباره اولويت‌هاي رژيم صهيونيستي در آفريقا ماهيت و ابعاد مختلف نقش اسرائيل در آفريقا روشن مي‌شود.
گلدمن در كتاب خود «اسرائيل به كدام سو مي‌رود؟» به اهداف و راهبردهاي صهيونيست‌ها در آفريقا اينگونه اشاره كرده است:
- حفظ امنيت ملي اسرائيل و تأمين آن؛
- به دست آوردن مشروعيت سياسي اسرائيل در منطقه و جهان و حفظ آن؛
- به دست آوردن قدرت منطقه‌اي، توسعه و حفظ آن؛
قبل از شكل‌گيري رژيم صهيونيستي در سال 1948منطقه شرق آفريقا در انديشه سياسي و راهبردي رهبران صهيونيستي جايگاه ويژه‌اي احراز مي‌كرد. ليبي، اوگاندا و كنيا از گزينه‌هاي صهيونيسم براي اسكان و تجمع يهوديان جهان بود.
ديگر دلايل توجه رژيم صهيونيستي به شرق آفريقا
توجه رژيم صهيونيستي به اين منطقه و كشورهاي آن طي شش دهه اخير در زمينه‌ها و ابعاد مختلفي قابل ملاحظه بوده است. اين منطقه استراتژيك پس از پايان جنگ جهاني دوم و جنگ سرد در شش دهه اخير شاهد تحولات شگرف و ژرفي بوده و عوامل خارجي در سطح بين المللي و منطقه‌اي در روند اين تحولات منطقه‌اي و فرايند تغييرات محلي آن نقش مهمي ايفا كردند و رژيم صهيونيستي به شكل مستقيم و غيرمستقيم يكي از اين عوامل بوده است.
نزديكي جغرافيايي، تاريخي، اجتماعي و فرهنگي بين شرق آفريقا و منطقه پر التهاب خاورميانه كشورهاي شرق آفريقا را هميشه تحت تأثير تحولات منطقه خاورميانه و كانون‌هاي بحران زده آن قرار داده است.
تغييراتي كه در منطقه شرق آفريقا روي داده، هميشه از تغيير و تحولات جاري در خاورميانه تاثير پذيرفته است و گفته مي‌شود كه بخش قابل توجهي از تحولات منطقه‌اي شرق آفريقا رهاورد مناقشه اعراب و رژيم صهيونيستي بوده است، چون اين منطقه به دلايل فوق در شش دهه اخير يكي از عرصه‌هاي فعال منازعه اعراب و رژيم صهيونيستي بوده است.
رژيم صهيونيستي از آغاز شكل‌گيري تاكنون همسايگان بزرگ جهان عرب همچون ايران، تركيه و اتيوپي را در كانون توجه راهبردهاي سياست خارجي خود قرار داده است.
اتيوپي و رژيم صهيونيستي
اتيوپي از جمله معدود كشورهاي مستقل آفريقا در دهه چهل قرن بيست و از پيشگامان كشورهاي آفريقايي عضو سازمان ملل است كه در ابتدا به خاطر دوستي تاريخي و سنتي با همسايگان عربش به قطعنامه تقسيم فلسطين و به رسميت شناختن رژيم اسرائيل رأي مثبت نداد، ولي پس از اندك زماني با فروپاشي نظام پادشاهي "فاروق" در مصر و روي كار آمدن رژيم جمهوري‌خواه و راديكال و طرفدار جنبش‌هاي آزادي‌بخش در آن روابط خود با قاهره را تعديل و مناسبات نويني را با رژيم صهيونيستي پايه‌گذاري كرد.
مناسبات تل آويو ــ آديس آبابا سنگ بناي گسترش روابط رژيم صهيونيستي با ديگر كشورهاي منطقه شرق آفريقا بود و به همين دليل در اين مقاله تلاش مي‌شود، روند نفوذ و توسعه‌طلبي رژيم صهيونيستي در اين منطقه تشريح و اولويت‌هاي سياست راهبردي اين رژيم در قبال كشورهاي شرق آفريقا تبيين شود. همچنين اين مقاله تلاش دارد، عوامل و عناصر تهديدزاي حضور رژيم صهيونيستي در اين منطقه را نيز بررسي كند.
پيشينه تاريخي و سنتي حضور رژيم صهيونيستي در شرق آفريقا
بر اساس اسناد و مدارك تاريخي موجود صهيونيست‌ها به آفريقا و مناطق شرقي آن قبل از تشكيل اين رژيم توجه ويژه‌اي داشته و تلاش مي‌كردند بر اساس نفوذي كه در مؤسسات و نهادهاي مستعمراتي انگليس داشتند، در مستعمرات اين كشور به ويژه فلسطين ، شرق و شمال آفريقا براي يهوديان آواره جهان موطني انتخاب كنند.
در قرن نوزده "تئودور هرتزل" در كتابش "دولت صهيونيسم" بر لزوم تشكيل كشوري به نام "اسرائيل" براي گردآوردن و اسكان يهوديان پراكنده در سراسر جهان تأكيد داشت و اشاراتي به مناطقي در شرق آفريقا همچون اوگاندا كرد.
با وجوديكه پس از سرنگوني "سلطان عبد الحميد"، خليفه عثماني و در آستانه جنگ جهاني اول تمام طرح‌هاي ايجاد شهرك‌هاي يهودي‌نشين در آفريقا رد شدند، با اين حال برخي يهوديان اروپايي به آفريقا كوچ كرده و در كنيا و اوگاندا مستقر شدند.
پس از شكل‌گيري رژيم صهيونيستي در سال 1948 تلاش‌هاي فراواني براي حضور اين رژيم در قاره آفريقا به ويژه منطقه غرب آن توسط رهبران اين رژيم صورت گرفت و در اين‌باره موفقيت‌هاي ارزنده‌اي كسب كردند.
در اتيوپي، رژيم صهيونيستي در برقراري روابط با اين كشور با موانع و چالش‌هاي بيشماري از جمله خصومت‌هاي سنتي و مذهبي يهوديان و مسيحيان مواجه شد كه به صورت موانع مذهبي، فرهنگي و ايديولوژ‍يكي در برقراري روابط تل آويو ــ آديس آبابا نمايان بود. روابط سنتي و تاريخي بين اتيوپي و مصر نيز عاملي منفي در عرصه مناسبات اسرائيل و اتيوپي به شمار مي‌آمد.
رويكرد نوين سياست خارجي مصر در دوران حاكميت "جمال عبد الناصر"، رئيس جمهور وقت مصر بازتاب‌هايي در سطح مختلف داشت و در سطح منطقه‌اي با عكس‌العمل اتيوپي روبه رو بود و اختلافات "هايلاسلاسي" و ناصر را تشديد كرد كه انگيزه‌هاي سياسي و اقتصادي داشت.
همچنين دامنه اين اختلافات تحت تأثير عوامل خارجي همچون آمريكا و انگليس بعد گسترده و وسيعي پيدا كرد و براي حضور رژيم صهيونيستي در منطقه شاخ آفريقا و حوزه رودنيل فرصت طلايي به شمار آمد.
روابط اتيوپي ــ اسرائيل كه با گشايش سركنسولگري رژيم صهيونيستي در آديس آبابا در سال 1950 آغاز شد، با جنگ سرد ناصر و هايلاسلاسي گسترش قابل ملاحظه‌اي يافت و حضور رژيم صهيونيستي در منطقه را تثيبت كرد.
ناصر در مناسبت‌هاي مختلف حمايت مصر از اقليت‌ها و قوميت‌هاي زير ستم استبداد و استعمار حكومت هايلاسلاسي، امپراطور اتيوپي را اعلام مي‌كرد و به گروه‌هاي مبارز اريتره كمك‌هاي نظامي و لجستيكي مي‌كرد، اما در مقابل رژيم صهيونيستي نيز به آديس آبابا كمك‌هاي فني و نظامي و تسليحاتي كرد.
در جريان حمله مسلحانه گروه‌هاي آزادي‌بخش اريتره عليه دولت مركزي اتيوپي، رژيم اسرائيل اقدام به ارسال كمك‌هاي نظامي و اعزام كارشناسان نظامي براي اتيوپي كرد. اين رژيم در همان زمان دو آموزشگاه نظامي براي رژيم هايلاسلاسي احداث كرد؛ نخست، براي آموزش‌هاي جنگ چريكي و ديگري، براي آموزش‌هاي كماندويي دريايي.
همچنين كارشناسان نظامي رژيم صهيونيستي به يورش ارتش اتيوپي به شهرهاي اريتره و انهدام روستاهاي آن اشراف و نظارت داشتند.
اتيوپي در دوران پادشاهي هايلاسلاسي و سوسياليستي "منگيستو هايله ماريام" و "ملس زيناوي"، نه تنها در بعد امنيتي و نظامي در كانون منازعه مصر و رژيم اسرائيل قرار گرفته بود، بلكه در زمينه اقتصادي، كشاورزي، مذهبي و آبياري نيز حضور فعال داشت.
رژيم صهيونيستي با كمك‌هاي فني و مهندسي و حمايت‌هاي مالي و اعتباري خود تلاش مي‌كرد، سياست‌ها و نظام‌هاي آبياري اتيوپي را نوسازي و نحوه بهره‌برداري از منابع آبي رود نيل را به زيان امنيت آبي مصر و سودان تغيير دهد.
هايلاسلاسي در مناسبت‌هاي مختلف با بهره‌برداري از برگ منابع آبي رود نيل مصر را تهديد مي‌كرد. ادامه اين روند دامنه اختلافات مصر و اتيوپي را گسترش داد و تهديدي عليه روابط دو كشور به وجود آورد.
در بعد مذهبي و فرهنگي رژيم صهيونيستي نقش مؤثري در جدا كردن كليساي قبطي اتيوپي از كانون قبطي اسكندريه در مصر ايفا كرد، به طوريكه اين رژيم براي افزايش اختلافات ميان دو كليساي قبطي مصر و اتيوپي كليد يكي از كليساهاي قبطي قديمي و معتبر شهر قدس را به روحانيون اتيوپي داد.
تاكتيك‌هاي رژيم صهيونيستي براي برقراري روابط با كشورهاي آفريقايي
رژيم صهيونيستي براي برقراري روابط با كشورهاي آفريقايي به ويژه منطقه آفريقاي غربي شيوه‌ها و تاكتيك‌هاي خاصي بكار مي‌برد، از جمله اينكه توجه ويژه‌اي به روابط دوستانه با رهبران آفريقايي يا كانديداهايي كرد كه در آينده احتمال رهبري آنها وجود داشت.
همچنين در ادراك و ذهنيت دستگاه سياسي خارجي اين رژيم، به جايگاه و نقش حياتي و بزرگ نظاميان كشورهاي آفريقايي توجه شده است. "عيدي امين"، رئيس جمهوري سابق اوگاندا، از جمله افسران آفريقايي بود كه در سرزمين‌هاي اشغالي آموزش نظامي و دوره‌هاي ستادي ديده بود.
در همين راستا "جومو كنياتا"، رئيس جمهور سابق كنيا در آستانه استقلال كشورش اعلام كرد كه اولين گروه از خلبانان كشورش به صورت سري در سرزمين‌هاي اشغالي آموزش‌هاي نظامي و فني ديده‌اند.
در نيمه دهه شصت رژيم صهيونيستي نيروهاي مسلح كشورهاي منطقه شرق آفريقا مانند اتيوپي، كنيا، اوگاندا و تانزانيا را آموزش نظامي، فني و ستادي داد و در پايان سال 1966 فاش شد كه 150 نفر از جوانان "تانزانيا" براي يادگيري آموزش‌هاي نظامي راهي سرزمين‌هاي اشغالي شدند.
در راستاي مناسبات نظامي رژيم صهيونيستي و كشورهاي آفريقايي اولين گروه از خلبانان نظامي منطقه شرق آفريقا توسط افسران صهيونيستي و در سرزمين‌هاي اشغالي آموزش‌هاي فني ونظامي ديدند.
ديدگاه كشورهاي آفريقايي تازه استقلال يافته به رژيم صهيونيستي
ديدگاه اكثر سران كشورهاي آفريقايي تازه استقلال يافته، به ويژه سران كشورهاي منطقه غرب آفريقا نسبت به رژيم صهيونيستي مثبت بود، براي مثال "نايرره"، رئيس جمهور پيشين تانزانيا در اين‌باره مي‌گفت: "اسرائيل كشور كوچكي است، ولي اين قدرت را دارد كه براي كشوري مثل كشور من چيزهاي زيادي عرضه كند. ما مي‌توانيم درس‌هاي مفيدي از اسرائيل بياموزيم، زيرا دو طرف با مشكلات مشابهي مواجه هستيم كه در رأس آن دو مشكل مهم و اساسي يعني ساختن امت واحده و سپس آباد كردن زمين و ايجاد تحول مادي و اقتصادي در كشور است".
رژيم صهيونيستي در دهه هفتاد و هشتاد كمك‌هاي فني و مهندسي در حوزه كشاورزي، دامپروري و توسعه پايدار به كشورهاي آفريقايي از جمله اتيوپي و تانزانيا كرد.
