اطلاعات-با وجود گذشت 10 ماه از اعلام استقلال سودان جنوبي، درگيريهاي داخلي در اين كشور با سودان شمالي، احتمال بروز يك جنگ گسترده را افزايش داده است. كارشناسان، حمايت‌هاي رژيم صهيونيستي را عامل افزايش تنش‌ها مي‌دانند.
طلاي سياه در آفريقا باعث شعله ور شدن جنگ و درگيري ميان سودان جنوبي و سودان شمالي شده و طرفين درگير را به سوي يك جنگ تمام عيار پيش مي‌برد. سودان جنوبي در 9 ژوئيه 2011 برابر با
18 تير 1390، پس از ده‌ها سال نزاع با دولت مركزي سودان كه بيش از 5/1ميليون كشته برجاي گذاشت، استقلال پيدا كرد.
10 ماه از اعلام كشوري به نام سودان جنوبي مي‌گذرد و اخيرا درگيري‌ها ميان سودان جنوبي و سودان شمالي مرزهاي دو كشور را متشنج كرده است.
درگيري و طرح پارلمان سودان
روزنامه «السفير» مصر درگيري ميان ارتش سودان جنوبي و سودان و گسترش دامنه درگيري ميان ارتش‌ها در مرز مشترك ميان اين دو كشور را بازتاب داد و نوشت: پارلمان سودان دولت جنوب سودان را دشمن خارطوم دانسته و گفته است كه بعد از اينكه نيروهاي سودان جنوبي ميدان نفتي منطقه «هجليج» را به اشغال در آوردند، ارتش سودان درصدد نابودي اين نيروها برآمد.
ارتش سودان جنوبي چند هفته پيش اصلي‌ترين حوزه نفتي سودان را در منطقه «هجليج» به اشغال در آورد و درگيريهاي پس از اين اشغال، يكي از سخت‌ترين درگيري‌ها از زمان جدايي سودان جنوبي در
تير ماه سال 1390 بود.
پارلمان سودان، دولت جنوب سودان را دشمن خود دانست و از موسسه‌ها و نهادهاي دولت سودان خواست كه در برابر اين اقدامات واكنش نشان دهند.
«احمد ابراهيم» رئيس پارلمان سودان بعد از تصويب قطعنامه عليه جنوب سودان خواستار سرنگوني دولت سودان جنوبي شد و اعلام كرد كه براي پايان بخشيدن به حكومت جنوب سودان تلاش مي‌كنيم و تمامي امكانات خود را در اين زمينه به كار مي‌گيريم.
«ربيع عبدالعاطي» سخنگوي دولت سودان تاكيد كرد كه خارطوم هرگونه مذاكره با جوبا (پايتخت سودان جنوبي) را رد مي‌كند.
وي خودداري از استرداد ميدان نفتي هجليج را موجب از بين رفتن عظمت سودان دانست و ابراز كرد كه ارتش ما هم اكنون از اين امر عصباني است و درصدد است كه به ارتش جنوب سودان درس عبرتي بدهد.
اتهام عليه سودان
ارتش جنوب سودان نيز خارطوم را متهم كرد كه درصدد آغاز جنگ در شمال شرق سرزمين‌هاي سودان جنوبي است.
«فيليپ اگوير» سخنگوي
سودان جنوبي گفته است كه نيروهاي سودان به منطقه «كويك» حمله كرد و وارد مناطق بلندي‌هاي رود نيل شد كه ارتش آزادي بخش وارد عمل شد و توانست در برابر اين هجوم از خود مقاومت نشان دهد.
«اگوير» خارطوم را متهم به تنش آفريني در شمال شرق
سودان جنوبي كرد و گفت كه استقرار قبيله «الزريقات» در اين منطقه باعث شد كه به امنيت ساكنان بومي اين منطقه آسيب برسد. سخنگوي ارتش سودان گفت براي نابودسازي ابزارآلات جنگي دشمن تلاش خواهد كرد.
«بار ناما ماريال بنجامين» وزير مطبوعات جنوب سودان گفت كه هواپيماهاي سودان، زيرساخت‌هاي نفتي را در منطقه هدف قرار گرفته اند، اما ارتش سودان به شدت اين اتهامات را رد كرد.
موضع چالش بر انگيز
«سلواكر» رئيس‌جمهوري سودان جنوبي مدعي شد كه نيروهاي خود را از منطقه نفت خيز
و استراتژيك «هجليج» سودان
عقب نشيني نخواهد داد، اما چندي بعد ديديم كه «جوبا» نتوانست بر سر اين موضع بايستد.
روزنامه «الدستور» اردن موضع رئيس‌جمهوري سودان جنوبي را چالش برانگيز دانست و گفت: سازمان ملل نيز نسبت به اين امر ابراز نگراني كرده و گفته است اين امر باعث مي‌شود كه دو طرف وارد يك جنگ تمام عيار شوند.
روزنامه «سودان تريبيون» نيز ادعاي «سلواكر» را نقل كرد و نوشت: وي مدعي است كه نيروهاي خود را از ميدان نفتي «هجليج» خارج نخواهد كرد، زيرا كه اين اقدام و اشغال اين منطقه ازسوي وي، در پاسخ به حملات سودان شمالي انجام گرفته است. ازسوي ديگر، «عمر البشير» رئيس‌جمهوري سودان هشدار داد كه براي
باز پس گيري اين منطقه، نيروهايي را ارسال خواهد كرد.
روزنامه «الدستور» اردن اشغال منطقه «هجليج» توسط نيروهاي سودان جنوبي رابه دليل اين كه يك منطقه نفت خيز است،
يك شكست براي خارطوم دانست و شكست ارتش خارطوم را در برابر ارتش جنوب سودان، سيلي دانست كه باعث از بين رفتن عظمت ارتش خارطوم مي‌شود!
خبرگزاري چيني «شين هوا» نيز به نقل از روزنامه «التيار» سودان گزارش داد كه ارتش سودان اعلام كرده است در برابر ارتش سودان جنوبي كه به منطقه «الميرم» از توابع «كردوان» حمله كرده است، واكنش نشان خواهد داد. اين روزنامه به نقل از سرهنگ «فتحي عبدالله عربي» مسئول محلي اين منطقه گفت: شمار اندكي از نيروهاي ارتش مردمي، اقدام به حمله به منطقه
«بحر العرب» از توابع الميرم كردهاند تا ارتش مسلح سودان را كه در تلاش هستند منطقه نفت خيز «هجليج» را از دست ارتش سودان جنوبي آزاد كنند، متفرق سازند.
اين روزنامه در ادامه نوشت: نيروهاي مسلح سودان به شورشيان جنوب سودان خسارت زيادي وارد كردهاند و خاطر نشان كرد كه هجوم ارتش سودان به مناطق نفت خيز سودان شمالي، در واقع به مفهوم ناديده گرفتن مرزها و قراردادهاي بين دو كشور است و ادامه اين روند باعث به وجود آمدن تنش در مرزهاي اين دو كشور مي‌شود.
در اين راستا، جوبا (پايتخت سودان جنوبي) اعلام كرد در صورتي كه نيروهاي سازمان ملل در مرز بين دوكشور مستقر شوند، آماده است نيروهاي خود را از ميدان نفتي «هجليج» بيرون بكشد كه اين امر ابتدا از سوي خارطوم رد شد.
پايگاه خبري «ميدل ايست آنلاين» عربستان هم در اين باره گزارش داد: ارتش جنوب سودان هشدار داده است كه تصميم دارد هرگونه حمله به منطقه نفت خيز هجليج را بي پاسخ نگذارد و
حمله كنندگان را از اين منطقه بيرون براند.
«فيليپ اگوير» سخنگوي ارتش سودان جنوبي گفت: اگر ارتش سودان به سوي اين منطقه پيشروي كند، نيروهاي سودان جنوبي آماده هستند با آنها برخورد كنند و گفت كه اوضاع در اين منطقه همچنان متشنج است و از زمان استقلال سودان جنوبي از سودان، اين يكي از سخت‌ترين درگيري‌ها ميان ارتش دو كشور است.
اين درحالي است كه ارتش و دولت سودان گفتند از منطقه نفت خيز
«كردوان» كه «هجليج» نيز دراين منطقه واقع شده است، با تمامي امكانات دفاع مي‌كنند. اشغال منطقه نفت خيز «هجليج» توسط ارتش سودان جنوبي باعث شد كه پارلمان سودان شمالي اين همسايه را در زمره اصلي‌ترين دشمنان خود به حساب آورد. اين منطقه نفت خيز كه از ارزش راهبردي و استراتژيك براي سودان برخوردار است باعث به وجود آمدن تنش بي‌سابقه‌اي ميان دو كشور شد و سودان اعلام كرد كه تحت هيچ شرايطي حاضر نيست از اين منطقه صرف نظر كند و براي آزادسازي آن از تمامي امكانات خود استفاده خواهد كرد.
مصر نير براي پايان بخشيدن به اختلاف ميان سودان جنوبي و سودان شمالي وارد ميانجيگري شد و عمرالبشير نيز از پيشنهاد
«محمد عمر كامل» وزير امور خارجه مصر استقبال كرد، ولي گفت كه تا نيروهاي سودان جنوبي از ميدان نفتي هجليج عقب نشيني نكنند، هيچ‌گونه مذاكره‌اي را نمي‌پذيريم.
محكوميت سودان جنوبي
سازمان همكاري كشورهاي اسلامي تجاوز نيروهاي جنوب سودان به ميدان نفتي هجليج را محكوم كرد و اين اقدام را باعث
زير پا گذاشتن حاكميت سودان دانست.
اين سازمان و ديگر سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين المللي كه با
سودان جنوبي در ارتباط هستند،
طي تماس‌هايي سعي در تشويق سودان جنوبي براي خروج نيروهايش از اين منطقه داشتند تا شرايط مناسبي براي ادامه مذاكره بين اين دو كشور فراهم شود.
«نافع علي نافع» معاون رئيس‌جمهوري سودان، ارتش مردمي دولت جنوب سودان و جنبش دارفور را به تخريب تاسيسات نفتي ميدان نفتي هجليج متهم كرد و گفت كه اين‌ها براي تحقق اهداف كشورهاي غربي كه درصدد ايجاد تنش و تجزيه در منطقه «كردوان» و حوزه نيل هستند، توطئه چيني مي‌كنند.
جنگ بدون پيروزي
درگيري مرزي بين سودان جنوبي و سودان نه فقط پيروزي نسبي براي هيچ كدام از دو طرف درگير به ارمغان نمي‌آورد، بلكه باعث انحطاط اقتصادي در هر
دو كشور شده و دو طرف را وارد يك درگيري داخلي مي‌كند كه بسيار بدتر از درگيريهاي گذشته است و زمينه تجزيه اين دو را بيش از پيش فراهم مي‌كند.
يك كارشناس وابسته به حكومت سودان كه نخواست نامش فاش شود گفت: باوجود تقسيم سودان به دو كشور و درنتيجه، جدايي صنايع نفتي كه حياتي هم هستند، هردو طرف مي‌توانند به مدت طولاني ساختار داخلي و نظامي خود را حفظ كنند، اما درگيريهاي اخير باعث شده است كه اقتصاد هر
دو كشور در لبه پرتگاه قرار گيرد، توليد نفت در هر دو كشور كاهش پيدا كند و بر روي ديگر عوامل اقتصادي نيز تاثيرگذار باشد. درنتيجه اين عوامل، هر دو كشور احساس مي‌كنند كه رقيب ضعيفي دارند.
بنابراين نسنجيده وارد جنگ و درگيري با ديگري مي‌شوند كه در پايان براي هيچ يك از دو طرف درگير، سودي ندارد.
«پيتر بشير جباندي» نماينده جنبش مردمي آزادي بخش سودان در شوراي ملي جنوب در جوبا گفت: خارطوم براي حفظ بقاي خود جنگ مي‌كند.
وي در ادامه گفت كه خارطوم از جنبه اقتصادي به استيصال رسيده، كارش تمام است و سقوط خواهد كرد! وي مدعي شد كه با ادامه جنبش‌هاي مردمي در منطقه خاورميانه،
عمر البشير نيز به سرنوشت رهبران مصر و ليبي دچار خواهد شد و اگر دولت جنوب سودان بتواند چند ماه مقاومت از خود نشان دهد، مردم سودان نظامشان را ساقط خواهند كرد و يك رژيم مورد قبول «جوبا» به روي كار خواهد آمد!
ازسوي ديگر خارطوم احتمال مي‌دهد كه سودان جنوبي به دليل شورش‌هاي داخلي و گسترش فقر و هرج و مرج دچار ورشكستگي شود و ديگر نتواند به حكومت خود ادامه دهد.
«هاري فيرهون» پژوهشگر دانشگاه آكسفورد كه امور سودان را مورد مطالعه قرار داده است، مي‌گويد كه هر دو طرف در انتظار هستند تا طرف ديگر در نتيجه درگيري داخلي و مشكلات اقتصادي و ناكارآمدي چرخه توليد سوخت، ضعيف شود تا وارد جنگ شود و طرف مقابل را شكست دهد.
«صابر حسن» رئيس سابق بانك مركزي سودان گفته است كه وضعيت كشورش همچنان از سودان جنوبي بهتر است.
اگرچه شايد ناچار شود دست به واردات سوخت بزند.
وي اقتصاد كشورش را قابل انعطاف دانست و گفت كه ما بحران زيادي را پشت سر گذاشته‌ايم و با وجود انعطاف پذيري در زمينه اقتصاد، بحران‌هاي موجود را نيز پشت سر مي‌گذاريم.
زماني كه سودان جنوبي به عنوان جديدترين كشور جهان در 18 تيرماه سال 1390 به رسميت شناخته شد، گمان مي‌رفت كه جنگ و گريزها نيز پايان يابد، اما پس از انعقاد قرارداد بين طرفين، برخي مسائل همچون وضعيت نقل و انتقال نفت، تعيين دقيق مرزها، درگيري ميان قبايل و دخالت بيگانگان، باعث شد بار ديگر، درگيري‌ها آغاز شود. ادامه چنين روندي دو طرف درگير را وارد يك جنگ تمام عيار خواهد كرد و دنيا مي‌تواند شاهد تجزيه بيشتر منطقه شاخ آفريقا باشد.
حضور رژيم صهيونيستي در منطقه كه دليل اصلي تجزيه سودان نيز بود، امكان هرگونه تعاملي بين طرفين را تضعيف كرده است. كارشناسان معتقدند كه اين رژيم به دنبال تجزيه بيشتر كشورهاي اسلامي به خصوص سودان و مصر است.
تداوم تنش
آتش تنش‌ها ميان دو كشور سودان و سودان جنوبي با وجود پايان نبرد منطقه نفت خيز «هجليج»، همچنان زبانه مي‌كشد.
چند هفته پس از اشغال منطقه نفت خيز «هجليج» از سوي سودان جنوبي، وزير اطلاع رساني «جوبا» اعلام كرد نيروهاي نظامي اين كشور فورا از هجليج عقب نشيني مي‌كنند.
وزير امورخارجه اين كشور چندي پيش هم گفته بود «جوبا» آماده است نيروهاي خود را از منطقه هجليج عقب بكشد به اين شرط كه تضمين‌هايي دريافت كند كه از هجليج به عنوان پايگاه حمله به سودان جنوبي استفاده نمي‌شود.
وي افزود: آمادگي مشروط جوبا براي خروج نيروهاي خود از هجليج به معني كوتاه آمدن سودان جنوبي از تملك بر اين منطقه نيست، زيرا ايمان دارد منطقه هجليج بخشي از خاك اين كشور است.
به اين ترتيب، چنين به نظر رسيد كه شايد راه حلي هر چند كوتاه مدت براي رفع تنش‌ها ميان دو همسايه پيدا شده است.
با اين حال، گفته‌هاي «عمر البشير» رئيس‌جمهوري سودان درباره اعلام بي نيازي از درآمد ناشي از انتقال نفت سودان جنوبي و نگشودن لوله‌هاي انتقال نفت به روي جنوب نشان از عمق اختلاف‌ها ميان دو كشوري دارد كه سال 1390 به دنبال برگزاري يك همه پرسي از اهالي جنوب براي استقلال، از يكديگر جدا شدند.
البشير درباره بي نيازي از نفت سودان جنوبي در شرايطي سخن مي‌گويد كه جنوب سودان
85 درصد ذخاير نفتي حدود
6 ميليارد بشكه‌اي اين كشور را در خود جاي مي‌دهد.
ظرفيت روزانه توليد نفت سودان پيش از تجزيه، حدود 450 هزار بشكه بود كه هم اكنون 360 هزار بشكه از آن (معادل 80 درصد) سهم سودان جنوبي شده كه با حدود 620 هزار كيلومتر مربع معادل يك چهارم زمين‌هاي سودان، حدود 8ميليون جمعيت (22 درصد جمعيت كل سودان پيش از تجزيه) را در خود جاي داده است.
پس از جدايي دو كشور، قرار شد سودان جنوبي كه راه به گذرگاه‌هاي دريايي ندارد، براي صادرات نفت خود از طريق بنادر سودان، ماليات به خارطوم پرداخت كند.
اما دو كشور تاكنون نتوانسته‌اند درباره ماليات بر صادرات نفت از طريق خطوط لوله انتقال نفت سودان، به توافق برسند.
سودان جنوبي پيشنهاد كرده بود در ازاي استفاده از دو خط لوله به طور متوسط براي هر بشكه نفت
70/0 دلار پرداخت كند، اما خارطوم 36 دلار براي هر بشكه خواسته بود. مذاكره‌كننده ارشد خارطوم پيشتر اعلام كرد اين رقم، هزينه‌هاي ديگري چون هزينه حمل و نقل، حق ترانزيت و حق پايانه دريايي را در بر مي‌گيرد.
با اين حال سودان جنوبي اين نحوه وصول را با سرقت برابر دانسته بود.
از سوي ديگر، مهمترين مشكلات ميان خارطوم و جوبا در بيانيه دولت سودان درباره شروط خارطوم براي عادي سازي روابط با جوبا هويداست.
به گزارش وزارت امورخارجه سودان، دولت سودان جنوبي در جوبا، بايد نسبت به توافق‌هاي صورت گرفته، تفاهم بدست آمده و يادداشت تفاهم امنيتي از جمله توافق امضا شده روساي دستگاه‌هاي امنيتي و اطلاعاتي دو كشور، پايبند بوده و آنها را به رسميت بشناسد.
