خبرگزاري فارس- كشورهاي خليج [فارس] و عربستان در رأس آن، با بحراني سخت مواجه هستند و نتوانستند تاكنون وضعيت را ريشه‌اي حل كنند. به نظر نمي‌رسد كه بتوانند با اتكا به توانايي‌هاي خود با تشكيل جبهه متحد هم مقابل ايران بازدارنده باشند يا حركت انقلاب‌هاي عربي را متوقف كنند.
به گزارش فارس، «زوي مزال» سفير سابق رژيم صهيونيستي در مقاله‌اي كه مركز امور عمومي و كشور قدس اشغالي منتشر كرد، كشورهاي عربي خليج فارس را بحراني جدي اعلام كرد.
مزال در اين مقاله نوشت: سران 6 كشور شوراي همكاري خليج [فارس] (عربستان، امارات، قطر، عمان، كويت و بحرين) روز 14 مي در رياض نشستي براي رايزني برگزار كردند كه به گفته رسانه‌ها هيچ توافقي براي تشكيل اتحاديه كشورهاي خليج [فارس] اتخاذ نشد؛ اتحادي كه از ديد عربستان مي‌تواند موضع اين كشورها را در قبال ايران و تحولات ناشي از «بهار عربي» [در حقيقت انقلاب‌هاي مردمي] حفظ كند.
سفير سابق رژيم صهيونيستي نوشت: در ماه‌هاي اخير حرف و حديث زيادي از تبديل شدن شوراي همكاري به اتحاديه مطرح شد كه اين امر نتيجه سخنان شاه سعودي در كنفرانس شوراي همكاري در دسامبر سال 2011 بود كه گفت بهتر است از كشورهاي خليج [فارس] از مرحله همكاري به مرحله تشكيل اتحاديه برسند كه قدرت آنان را تقويت كند و در پي اين سخنان بود كه شوراي همكاري كميته‌اي براي بررسي عملي اين موضوع تشكيل داد.
وزراي خارجه شش كشور كه اندكي قبل از نشست سران، نشستي براي بررسي اين پيشنهاد برگزار كردند، مطالبي را بررسي و به نشست سران شش كشور ارجاع دادند اما سران شش كشور عربي، ترديد داشتند و ترجيح دادند آن را به شوراي وزيران بازگردانند تا بررسي بيشتري انجام شود تا در نشست بعد كه تاريخ آن تعيين نشده است، بررسي شود.
در پژوهشي كه مركز پژوهش‌هاي ديپلماتيك عربستان سعودي اين هفته منتشر شد، تهديدهاي روبه‌روي شش كشور خليج [فارس] به صورت ذيل فهرست شده است:
1- ايران.
در اين پژوهش آمده است كه ايران از زمان شاه به تقويت نفوذ خود در منطقه خليج [فارس] چشم داشت. در اين پژوهش هدف ايران، كنترل بر منابع نفتي و اماكن مقدس اسلامي ادعا شده است. در ادامه آمده است كه اين رويكرد پس از انقلاب اسلامي به رهبري آيت‌الله خميني كه هدفش صدور انقلاب بوده و هست، تقويت شد. به عبارت ديگر ديگر، تحميل اسلامي شيعي بر خليج [فارس] و كل خاورميانه بوده است.
ايران بيش از 75 ميليون جمعيت دارد. ارتش دارد با نيم ميليون نيرو كه از لحاظ هجومي از طريق موشك‌ها و ساخت ناوگاني قدرتمند پيشرفته و تقويت شده است. علاوه بر اين، نگراني‌هايي هست كه اساس آن حصول ايران به سلاح هسته‌اي پس از چند سال يا شايد چند ماه است. كشورهاي خليج [فارس] هم به سيستم‌هاي پيشرفته‌اي مجهز شده‌اند. اين كشورها از آمريكا و فرانسه سلاح مي‌خرند و عقب‌ماندگي خود مقابل قدرت دموگرافي و نظامي ايران و عزم ايران براي مقابله با جامعه بين‌المللي را احساس مي‌كنند ولو اينكه تاوان اين امر، به اقتصادش آسيب بزند. اما جمعيت 5 كشور كوچك خليج [فارس، جز عربستان] 17 ميليون نفر است كه فقط 15 درصد اين جمعيت بومي هستند و باقي آنان يعني اگثريت مطلق، مهاجران بخصوص از آسيايي‌ها هستند.
اما عربستان، جمعيتي حدود 27 ميليون نفر دارد كه يك چهارم آن خارجي هستند. كل ارتش شش كشور [شورهاي همكاري خليج فارس] 360 هزار نفر است كه جز از سران مشترك كه فاقد تجربه جنگي هستند، دستور نمي‌گيرند.
2- عراق.
خروج ارتش آمريكا از عراق، خلأي در منطقه ايجاد و قدرت ايران را تقويت كرد. قدرت عراق دچار فرسايش شد و به حجم روزهاي حضور صدام بازنگشت. حتي بيشتر از آن، عراق الان از جانب اكثريت شيعه به سوي ايران تمايل پيدا كرده و اقليت سني كه در دوره صدام قدرت را در دست داشت، تحت ظلم است.
موضوع درباره تغيير راهبردي مهم است. شش كشور عربي خليج [فارس] آمريكا را مسئول اين تغيير فاجعه‌آميز مي‌دانند. براي همين بايد به چشم‌پوشي سريع آمريكا و باراك اوباما از حسني مبارك كه متحد ديرين آمريكا بود، اشاره كنيم. اين اقدام آمريكا حالت بي‌اعتمادي شش كشور را به سياست آمريكا تشديد كرد. سقوط مبارك كه جبهه پراگماتيسم عربي را در مقابله با ايران هدايت مي‌كرد، فضاي خلأي ايجاد و كشورهاي خليج [فارس] را تضعيف كرد.
3- يمن.
خط آخر براي عربستان، يمن است. درگيري در اين كشور ميان نيروهاي سياسي اصلي است كه مي‌تواند به جنگي داخلي و تقسيم يمن منجر شود. همچنانكه شورش قبايل حوثي در شمال همچنان ادامه دارد و گروهك القاعده قدرتمندتر و بانفوذتر شده و آشكارا مقاصد خود را براي زدن عربستان اعلام مي‌كند.
4- انقلاب‌هاي عربي.
انقلاب‌هاي عربي احساس خطر را نزد شش كشور عربي خليج [فارس] افزايش داد. رهبران شش كشور از انتقال انقلاب‌هاي مردم به داخل خاك خود واهمه دارند. اينها خوب مي‌فهمند كه رژيم ديكتاتوري كه در قرن گذشته در همه كشورهاي عربي شكل گرفت، الان مرحله بازگشت و پسرفت را طي مي‌كند و بايد با پراگماتيسم خود اين رژيم‌ها را به مدت طولاني‌تري حفظ كنند پس بايد با هم همكاري كنند و كياني جديد كه در مقابل دشمنان خارج بازدارنده باشد و وسيله‌اي براي رويارويي با مشكلات داخل بيابد، تاسيس كنند.
بنا بر پژوهش سعودي، اين موارد، تهديد كننده براي اين شش كشور بود.
بحرين و موضوع الحاق به عربستان
در بحرين، انقلاب عملا از ابتداي سال گذشته آغاز شد. خاندان حاكم سني براي سركوب تظاهرات‌هاي اوليه دچار مشكل شد و از عربستان درخواست كمك كرد. عربستان نگران شد كه حكام بحرين و متحدان نزديك رياض سقوط كنند و پيامدهاي خطرناك آن دامن رژيم‌هاي سلطنتي كشورهاي خليج [فارس]را بگيرد. به همين دليل، نيروي نظامي 1500 نفري شامل سرباز و نيروهاي زرهي در چارچوب نيروهاي سپر جزيره به منامه اعزام كرد. نيروي سپر جزيره در دهه 80 و در قالب توافقي دفاعي ميان شش كشور شوراي همكاري، براي كمك به يكديگر در مقابل حمله احتمالي كشوري ديگر تشكيل شد. قدرتي كه تعداد نيروهايش به 30 هزار نيرو ميرسد و در شمال عربستان در نزديكي مرز كويت و عراق موضع دارد و تمرين مي‌كند. درست است كه در بحرين هيچ كشوري حمله نكرد اما عربستان دريافت كه خطر همه كشورهاي شورا را تهديد مي‌كند و به همين دليل اقدام به اجراي اين توافق كرد. عربستان به بحرين نيرو اعزام كرد و اين نيرو هنوز در بحرين است و صدها نيرو هم از سربازان امارات در آن مشاركت دارند.
ايران در آن زمان اشغالگري عربستان را محكوم و دخالت عربستان را دخالت در امور داخلي بحرين اعلام كرد. همچنانكه كشورهاي غربي نيز با ملاحظات خود را با لحني آرام‌تر اعلام كردند. آمريكا هم فروش سلاح به بحرين را ممنوع نكرد و با اين حال تظاهرات در بحرين هر از گاهي ادامه مي‌يابد. مخالفان در بحرين اساسا شامل اكثريت شيعي هستند كه از تبعيض شديد اقليت سني در رنج هستند. بحرين ادعا مي‌كند كه ايران تلاش مي‌كند از طريق تحريك اكثريت شيعه، رژيم سني بحرين را ساقط و بحرين را به خود ملحق كند؛ بحريني كه آن را خاك خود ميداند.
در خود عربستان نيز، حدود يك سال است كه در شرق اين كشور، جايي كه اقليت شيعه ساكن است و مي‌گويد كه تحت تبعيض قرار دارد، تظاهرات‌ها آغاز شد. مقامات سعودي موفق شدند با استقرار نيرو، و با دادن وعده‌هايي براي اعطاي هزاران دلار به هر خانواده، مانع انتشار آن شوند اما درست است كه تظاهرات‌ها آرام گرفت اما به نظر ميرسد كه جوششي در زير پوست [شهرهاي عربستان] است كه گاه گاهي سر باز مي‌كند. هر چند كه سانسور خبري نيز شديدا اعمال مي‌شود اما اخبار تظاهراتي كه در مناطق مختلف عربستان سركوب مي‌شود، منتشر مي‌شود. كشورهاي خليج [فارس] بخوبي وضعيت را درك مي‌كنند و مي‌دانند كه تهديدها هنوز باقي است اما شيوه تعامل با هر يك از آنان، فرق مي‌كند.
آمريكا همچنان پشتوانه اصلي اعراب خليج [فارس] است
بر خلاف آسيبي كه به اعتماد ميان آمريكا و اعراب وارد شد، اما اين كشور هنوز پشتوانه اصلي اين كشورهاست. ناوگان بزرگ آمريكا در خارج از اين كشور در بحرين است. آمريك در قطر سه پايگاه نظامي دارد كه هر يك در چنگ عليه عراق نقشي مهم داشتند و آمريكا آن را پايگاه اصلي انتقال ارتش به عراق قرار داد. آمريكا در رويارويي با آنچه در عراق روي مي‌دهد هنوز به خدمات اين پايگاه نياز دارد.
علاوه بر اين، آمريكا در خليج [فارس] در نزديكي تنگه هرمز نيروي دريايي بزرگي از جمله ناوهاي هواپيمابري دارد كه قدرتي بازدارنده در مقابل تهديدهاي ايران مبني بر بستن تنگه هرمز است و با اين حال آمريكا موفق نشد چتري موشكي ضدهوايي در منطقه به دليل اختلافات شش كشور عربي ايجاد كند.
عربستان و تلاش براي تشكيل سامانه‌اي بازدارنده
بر خلاف آنچه گذشت، عربستان و متحدان آن در خليج [فارس] اعتقاد دارند كه بايد سامانه‌اي حداقلي براي بازدارندگي تشكيل بدهند. عربستان چند سال پيش اعلام كرد كه اگر ايران به سلاح هسته‌اي برسد، او هم در ورود به رقابت تسليحاتي [كشتار جمعي] ترديد نمي‌كند اما اين اقدام هم ايران را كه به مراحل پيشرفته‌اي در موضوع هسته‌اي رسيده است، از ادامه مسير بازنداشته است.
چند ماه پيش هم عربستان از مغرب و اردن دعوت كرد كه به شواري همكاري خليج [فارس] بپيوندند تا جبهه‌اي از كشورهاي محافظه‌كار در مقابله با تهديدهاي خارجي و داخلي تشكيل بدهند. همچنانكه اين ابتكار هم براي تغيير توازن منفي در مقابله با ايران كافي نبود. به هر حال عربستان از اين طرح خود پس از آنكه روشن شد مجبور است مبالغ هنگفتي به اين دو كشور فقير براي حمايت از اقتصادشان بدهد، عقب‌نشيني كرد. همچنين تحليل ديگري هم براي اين عقب‌نشيني عربستان هست و آن، اينكه اردن حمايت از موضع افراطي عربستان عليه بشار اسد مبني بر تجهيز مخالفان او يعني ارتش آزاد سوريه را قبول نكرد.
در همين ارتباط، اهميت اردن به دليل مرز مشتركش با سوريه بيشتر شد. عربستان تا حد زيادي در كشمكش عليه نظام بشار اسد در سوريه فعال است به طوري كه هدف اصلي آن، تضعيف ايران از طريق براندازي بشار اسد متحد مهم ايران است. براي همين، پيشنهاد عربستان براي تشكيل اتحاديه كشورهاي خليج [فارس] به نظر ميرسد گامي نااميدانه براي كشيدن همه كشورها به زير سايه خود و تشكيل رهبري نظامي مشترك و هماهنگي خريد تسليحاتي از آمريكا و آموزش ارتش به طوري كه قدرتي منظم و بازدارنده باشد تا حد امكان.
رؤياي اتحاديه‌اي سعودي و نگراني‌هاي كشورهاي خليج [فارس]
در چند روز مانده به برگزاري كنفرانس سران شش كشور عربي خليج [فارس] در رياض، سخناني بدون نام منتشر شد، درباره اينكه به نظر مي‌رسيد عربستان كار دشواري براي كسب موافقت همه كشورها براي تشكيل اتحاديه دارد و عربستان دچار حالت سرگرداني و بي‌ثباتي است. در نتيجه تحليلگران دريافتند كه عربستان به شكل تدريجي كار مي‌كند. به اين صورت كه در مرحله نخست اتحاد را با بحريني كه با خطر بزرگ روبه‌روست، برقرار مي‌كند سپس باقي كشورها را نيز به آن الحاق مي‌كند. قبل از برگزاري نشست اخير و حتي به هنگام برگزاري، نگراني‌ها و ترديدهايي ديده شد كه همه تعويق تحقق اين امر را توجيه مي‌كند.
كشورهاي كوچك خليج [فارس] خيلي مي‌ترسند كه در مقابل عربستان، استقلالشان خدشه‌دار شود و سوال اين است كه اتحاديه‌اي كه تشكيل مي‌شود، در خدمت اين كشورها در مقابله با ايران است و به حل مشكلات داخلي كمك مي‌كند يا خير.
رؤياي عربستان سعودي براي تشكيل اتحاديه كامل، شامل همم منطقه جزيرة العرب –جز يمن- مي‌شود كه مساحت آن 2.8 ميليون كيلومتر مربع كه به نظر ميرسد واقعي نباشد، است. قطر و عمان كه مناسبات خوبي با ايران دارند و نمي‌خواهند عربستان را خشمگين كننند و در عين حال خود را در معرض خطر قرار بدهند و در كل با اتحاد اقتصادي جزئي موافقت كردند.
كشور امارات هم در خصوص مرز دو كشور در حالي از نزاع است و در خصوص مسائل اقتصادي نيز همينگونه است. كويت نيز با توجه به جود اقليت شيعه اما بزرگي كه در اين كشور است و قطعا با اتحاد با عربستاني كه از اهل سنت حمايت مي‌كند، نظر خود را اعلام نكرد و طبيعتا با احتياط رفتار مي‌كند. فقط بحرين بود كه صراحتا اعلام كرد كه از ايده اتحاديه استقبال مي‌كند هرچند كه بخوبي ميداند كه بايد با اكثريت شيعه در اين كشور كه صراحتا مخالفت خود را اعلام كرد، رويارو شود. در هر حال با توجه به اختلاف نظرها، قرار شد كه موضوع بررسي و در نشست آتي، مطرح شود.
فقط عده اندكي هستند كه معتقدند كه كشورهاي خليج [فارس] سلطه عربستان را قبول مي‌كنند و در كل، موضوع فقط درباره اتحادي حقيقي نيست كه استقلال اين كشورها و عضويتشان در سازمان ملل را از بين مي‌برد بلكه توافق، حوزه‌هاي كاري را به نظارت مشترك مانند اتحاديه اروپا تبديل مي‌كند. كشورهاي خليج [فارس] بر خلاف تلاشهاي زياد، هنوز به تشكيل بازاري اقتصادي و پولي واحد، موفق نشده‌اند. اكنون به نظر ميرسد كه عربستان قصد دارد بعد اقتصادي را هم توسعه بدهد ولي اين كشور اساسا در پي يكي كردن حوزه‌هاي دفاعي و خارجي تحت نظارت خود است اما بهتر است كه اختلاف‌نظر يا حتي دشمني‌هايي را انتظار داشته باشيم. آيا عامل بازدارنده‌اي در مقابل ايران تشكيل خواهد داد؟ ترديد بسياري در پاسخ به اين سوال وجود دارد زيرا ايران پيام‌هاي تندي به كشورهاي خليج حتي در زمان برگزاري نشست، فرستاد.
ايران هشدار داد ؛ الحاق بحرين، در منطقه آشوب ايجاد مي‌كند
پارلمان ايران بيانيه‌اي صادر و تاكيد كرد كه اين اقدام عربستان، تلاش براي الحاق بحرين است و اين دو كشو را از اجراي اين طرح بر حذر داشت زيرا در همه جاي منطقه ايجاد آشوب مي‌كند و مشكلات بحرين به عربستان منتقل مي‌شود.
علي لاريجاني رئيس پارلمان ايران صراحتا اعلام كرد كه بحرين لقمه آساني براي عربستان نيست و حتي يكي از اعضاي پارلمان ايران خواستار الحاق فوري بحرين به ايران شد. سعود الفيصل وزير خارجه سعودي تهديدهاي ايران را رد كرد و گفت كه ايران حق دخالت در امور داخلي دو كشور را ندارد.
كشورهاي خليچ [فارس] در رويارويي با تهديدهاي داخلي و خارجي موفق نشدند.
كشورهاي خليج [فارس] و عربستان در رأس آن، با بحراني سخت مواجه هستند و نتوانستند تاكنون راهكاري سياسي، نظامي يا اقتصادي بيابند كه وضعيت را ريشه‌اي حل كند. به نظر نمي‌رسد كه بتوانند با اتكا به توانايي‌هاي خود حتي اگر جبهه متحدي هم تشكيل بدهند، در مقابل ايران بازدارنده باشند و همچنين به نظر نمي‌رسد قادر باشند كه حركت انقلاب‌هاي عربي را كه ملل خاورميانه را به انقلاب عليه رژيم‌هاي ديكتاتوري و مطالبه تغييرات و اصلاحات بلندمدت ترغيب مي‌كند، متوقف كنند. در عربستان جنبش مطالبه تشكيل كشورهاي با قانون اساسي فعالتر شده است به طوري كه خواستار انتقال همه اختيارات شاه به پارلمان منتخبي شده‌اند كه بتواند دولت تشكيل بدهد و شاه تنها، نمادي از امت باشد همچنانكه در رژيم‌هاي اروپايي اينگونه است. در چنين مرحله‌اي محتمل نيست كه خاندان حاكم در عربستان با اين نوع اصلاحات موافقت كند.
آمريكا در اين اثناء، تكيه‌گاه اصلي عربستان باقي مانده است. اكنون آمريكا كشوري است كه قادر است در مقابل ايران بازدارنده باشد و الان طبق شيوه خود براي تقويت مناسباتش با كشورهاي خليج فارس از طريق خريد نفت و انتقال فناوري و افزايش سرمايه‌گذاري بخصوص در فروش سلاح پيشرفته و در مقادير زياد به عربستان و امارات تلاش مي‌كند. حتي در همين روزهاي گذشته نيز فروش سلاح به بحرين از سر گرفته شد.
در مقابل، آمريكا و متحدان اروپايي آن در متوقف كردن تلاشهاي ايران در موضوع هسته‌اي با دشواري‌هايي روبه‌رو هستند و اگر ايران به سلاح هسته‌اي برسد، وضعيت منطقه را بكلي تغيير مي‌دهد. كشورهاي خليج [فارس] در ته قلب خود دوست دارند كه اسرائيل به تاسيسات هسته‌اي ايران حمله كند و حتي اگر شده است، موقتا تهديد ايران متوقف شود و اما در پايان اين سوال باقي مي‌ماند كه چه كسي كشورهاي خليج [فارس] و بخصوص عربستان سعودي را از انقلاب داخلي كه خواستار تغيير است، نجات خواهد داد؟
