مصر همچنان يك و نيم ميليارد دلار كمك نظامي و اقتصادي ايالات متحده را به طور ساليانه دريافت مي كند و به حمايت واشينگتن براي دريافت وام از صندوق بين المللي پول و بانك جهاني نياز دارد.

ديپلماسي ايراني: در هفته هاي اخير برخي مقامات امنيتي و مذهبي در قاهره ،ادعا كرده اند كه ايران در صدد گسترش شيعه گرايي در مصر است. آنچه در زير مي خوانيد مقاله اي است كه در خصوص روابط جاري ايران و مصر در خبرگزاري آسوشيتدپرس منتشر شده است. نويسنده اين گزارش ادعا مي كند قاهره كنوني انتظاراتي كه ايران پس از بهار عربي از آن داشته است را برآورده نمي كند.

براي ايران، بهار عربي در ماه هاي نخست يك فرصت مقدماتي به شمار مي رفت كه اميدوار بود از طريق آن نفوذ خود در كشور هاي منطقه را افزايش دهد. اما اين ساختار جديد منطقه اي ديگر چندان براي ايران خوشايند نيست و مي توان از مصر به عنوان يك مثال نام برد. سقوط حسني مبارك در 16 ماه پيش و قدرت گرفتن اسلام گرايان در مصر انتظار هاي تهران براي ايجاد روابط دوستانه با قاهره و نفوذ هر چه بيشتر را ارتقاء داد. اما پس از چندي مشخص شد مصر با اكثريت جمعيت سني از برقراري روابط نزديك با ايران شيعه و در خطر قرار دادن روابط قاهره با آمريكا و كشور هاي عرب حوزه خليج فارس واهمه دارد.

اين در حالي است كه به عنوان نشانه اي از بي اعتمادي، برخي مقامات مذهبي و امنيتي مصر نسبت به تلاش تهران براي بسط شيعه گرايي در اين كشور هشدار داده اند. برخي اسلام گرايان سني نيز ادعا كرده اند كه ايران اميدوار است با حكومت مذهبي قاهره روابط دوستانه ايجاد كند.

محمد صغير، از نمايندگان تندرو مصري اين نكته را خاطرنشان مي كند كه ايران در صورتي كه به دنبال روابط خوب با مصر باشد بايد درك كند كه قاهره پرچم دار چهره سني از اسلام است. بنا بر ادعاي وي، مساله شيعه گرايي در مصر تنها يك تنش فرقه اي نيست بلكه به امنيت ملي مربوط مي شود.

اين در شرايطي است كه ايران حدود 900 نفر از خانواده كشته شدگان در جريان انقلاب مصر را به تهران دعوت كرد تا از آنها مراسم تجليل به عمل آورد اما بسياري از آنها اين پيشنهاد را نپذيرفتند و تنها گروهي 27 نفره هفته گذشته رهسپار پايتخت ايران شدند. برخي تحليلگران بر اين باورند سبك جديدي كه در جهان عرب ايجاد شده با راه مورد نظر تهران متفاوت است و حتي مي تواند نفوذ جمهوري اسلامي در منطقه را محدود كند. مايكل هنا، كارشناس امور خاورميانه از بنياد قرن نيويورك ادعا مي كند كه بهار عربي براي ايران يك فاجعه بوده است. از سوي ديگر اكنون احتمال سقوط بشار اسد، متحد ايران در سوريه و روي كار آمدن يك دولت سني در اين كشور وجود دارد. اسد كه از انديشه هاي شيعه حمايت مي كند در 30 سال گذشته روابط بسيار نزديكي با ايران داشته اما اكنون با اعتراض گروه هاي سني در كشور مواجه است.

اما سقوط اسد كه از سال 2000 جانشين پدرش شده به طور حتم موجب ضعيف شدن گروه حزب الله در لبنان مي شود كه دشمن قسم خورده اسرائيل به شمار مي رود. اين در حالي است كه هم اكنون نيز حماس، ديگر گروه تحت حمايت ايران، پايگاه هاي خود را از دمشق خارج كرده و به قطر منتقل كرده است. كشوري كه همراه با عربستان سعودي ، مخالفان اسد را عليه وي تجهيز مي كند.

بايد گفت عربستان و مصر براي دهه ها جبهه اي ضد ايراني در خاورميانه تشكيل داده و مي كوشيدند پس از سرنگوني صدام حسين در عراق در سال 2003 و جنگ حزب الله عليه اسرائيل در سال 2006، از افزايش نفوذ ايران جلوگيري كنند. اما در 29 سالي كه حسني مبارك در راس حكومت مصر قرار داشت، روابط تهران و قاهره متشنج بود. مصر؛ ايران را به حمايت از گروه هاي اسلام گرا و دخالت در طرح ترور مبارك در سال 1995 متهم كرد و اخيرا نيز به همراه عربستان از دخالت ايران در امور عراق انتقاد كرد. علاوه بر اين مصر به طور سنتي همواره خود را پاسدار مذهب سني و حامي فرهنگ عرب در مقابل نفوذ خارجي شامل نفوذ ايران، قلمداد مي كرده است.

با اين حال پس از بيرون رانده شدن مبارك در 11 فوريه 2011، روابط تهران و مصر به سوي نزديك شدن پيش رفت و قاهره مجوز عبور دو كشتي ايراني از كانال سوئز و به مقصد سوريه را صادر كرد. اين كشتي ها در اواخر فوريه و براي نخستين بار پس از انقلاب اسلامي از كانال سوئز عبور كردند. يك ماه بعد نيز نبيل عربي، وزير امور خارجه كنوني مصر اعلام كرد ايران ديگر كشور دشمن نيست و در مقابل ايرانيان نيز تاكيد كردند به دنبال روابط نزديك تر با قاهره هستند. اما نشانه هاي ازسرگيري روابط، آمريكا و عربستان را نگران كرد. دو كشور متحدي كه همواره با سياست خارجي مصر ارتباط نزديكي داشته اند.

از سوي ديگر اظهارات مقامات ايراني نيز بر نگراني واشينگتن و رياض افزود. آيت الله احمد خاتمي نماز جمعه تاكيد كرد خاورميانه جديد بر مبناي اسلام و دمكراسي مذهبي ظهور مي كند. بسياري از روحانيون ايراني و مقامات عالي نيز خاطرنشان كردند بهار عربي نشانه اي از شكل گيري خاورميانه اسلامي است و انقلاب مصر نيز تكرار انقلاب اسلامي ايران در سال 1979 محسوب مي شود كه به دوران سلطنت پهلوي پايان داد.

اما حتي اخوان المسلمين و ديگر گروه هاي اسلام گرا كه اخيرا نقش سياسي پر رنگ تري را در مصر از آن خود كرده و اكثريت مجلس را در دست گرفته اند نيز تمايل چشمگيري نسبت به برقراري روابط صميمانه با ايران نشان نداده اند. از سوي ديگر رهبران نظامي مصر كه همگي از دوران مبارك بر جا مانده و از دوستان نزديك ارتش آمريكا به شمار مي روند ، تغييرات بسيار اندكي در زمينه نگراني هاي قديمي خود در مورد تهران ايجاد كرده اند.

در ماه گذشته، نيرو هاي امنيتي مصر به دفتر تلويزيون العالم در قاهره حمله كرده و تجهيزات آن را مصادره كردند. اين تلويزيون عرب زبان كه متعلق به ايران است تعطيل شد و پليس دليل آن را نداشتن مجوز اعلام كرد. همچنين يك ديپلمات ايراني نيز در ماه مي دستگير و به اتهام تلاش براي ايجاد حلقه هاي جاسوسي در مصر از اين كشور اخراج شد. اين اخبار همزمان با ايجاد حسينيه ها در مصر ، انتقاد رهبران سني را به همراه داشت و ديپلمات عالي ايران در قاهره نيز به همين منظور احضار شد. البته وي تاكيد كرد جمهوري اسلامي نقشي در احداث حسينيه ها در مصر نداشته است.

اين در حالي است كه اقتصاد مصر به طور جدي به كمك مالي عربستان سعودي و ديگر كشور هاي عرب حوزه خليج فارس نياز دارد كه روابط چندان مطلوبي با ايران ندارند. رياض و برخي ديگر از متحدانش، ايران را به دخالت در امور بحرين متهم كرده و بحث مالكيت جزاير سه گانه نيز به عاملي ديگر براي اختلاف بين ايران و امارات متحده عربي تبديل شده است.

مصر همچنين يك و نيم ميليارد دلار كمك نظامي و اقتصادي ايالات متحده را به طور ساليانه دريافت مي كند و به حمايت واشينگتن براي دريافت وام از صندوق بين المللي پول و بانك جهاني نياز دارد. برخي بر اين باورند كه مصر و ايران، رقيب يكديگر در منطقه هستند و طبيعت رفتاري آنها به گونه اي نيست كه بتوانند متحد يكديگر باشند. چرا كه منافع استراتژيك مصر در تضاد با منافع ايران قرار دارد.