پايگاه اينترنتي لس آنجلس تايمز در مقاله اي به قلم جفري فليشمن نوشت: نزديک بودن احتمالي زمان تغيير روساي حکومتها در مصر و عربستان، ذهن آمريکا را مشغول کرده است.
حسني مبارک رئيس جمهور مصر و عبدالله پادشاه عربستان هر دو با بيش از هشتاد سال سن در خاورميانه نقشي عمده داشته اند. برخي از اين نگرانند که جانشينان آنها روابط دوکشور را پيچيده کنند.
عبدالله و حسني مبارک از متحدان ديرينه امريکا بوده اند و دولتهايشان مخالفان سياسي را در داخل سرکوب کرده اند در حالي که در خاورميانه نفوذ داشته و نقش مهمي ايفا مي کنند.
ولي اين روزها صحبت درباره جانشيني اين دو نفر مطرح شده است درحالي که واشنگتن، درصدد است تا دوراني را بدون اين دوشخصيت بانفوذ رهبري کند.
اين دو مرد نشانه هايي از کنار کشيدن از خود بروز نداده اند. مبارک تا سال 2011رياست خواهد کرد و عبدالله تا وقتي که توانايي اداره کردن داشته باشد به اين کار ادامه خواهد داد. ولي حقيقت اين است که آنها ديگر ضعيف و نحيف شده اند.
درمصر اين حرف مطرح است که جوان ترين پسر مبارک به نام جمال به جاي پدرش تکيه خواهد زد و در عربستان سعودي سناريوهاي مختلفي درباره رهبري کشور از کاخ آل سعود به بيرون درز کرده است.
يکي از مقامات ارشد وزارت امورخارجه امريکا گفت رابطه با هر دوکشور به اندازه کافي عميق و گسترده است که درصورت بروز مشکلات ناشي از انتقال قدرت امريکا درکنار آنها باشد.
ولي يکي از مقامات رسمي که به دليل حساس بودن موضوع خواست نامش فاش نشود گفت فقدان مبارک که از سال 1981 قدرت را در دست گرفته است و عبدالله که در سال 2005 پادشاه شد ولي از سال 1996 کنترل عربستان را در دست داشت نگرانيها را درباره آينده خاورميانه متلاطم افزايش مي دهد.
دوکشور عربستان سعودي و مصر دشمني ديرينه خود را براي مقابله با تهديد عمده عليه عربهاي سني کنار گذاشته اند. اين تهديد ايران شيعه مجهز به سلاح هسته اي و خشونتهايي است که جنگ طلبي اسلامي از افريقاي شمالي تا اندنزي گسترده شده است.
راهبرد کلي اين دوکشور که در راستاي منافع امريکاست به نظر نمي رسد که توسط جانشينان رهبران دوکشور تغيير عمده اي بکند به ويژه اينکه رهبران جديد متعلق به طبقه حاکم هستند.
موضوعي که حس خواهد شد فقدان تجربه و رفتن چهره هايي است که جهان به آنها عادت کرده بود: مبارک هشتاد و يک ساله با عينک بيش از حد بزرگش و عبدالله هشتادو پنج ساله با همراهان بي پايانش و ريش بزي سياهي که دارد. احتمالا ايران ، سوريه و متحدان اسلام گرايشان که حزب الله درلبنان و حماس درنوار غزه مي باشند جانشينان اين دوتن را تحريک خواهند کرد.
همزمان گروههاي مخالف اصلاح طلب داخلي به ويژه تندروهاي اخوان المسلمين در مصر انتظار مي رود براي آزاديهاي بيشتر فشار بياورند و خواستار توقف شبکه امنيت داخلي شوند که گروههاي حقوق بشر و واشنگتن از آن به دليل اعمال شکنجه، زنداني کردن و خشونت انتقاد کرده اند.
عمرو حمزاوي کارشناس خاورميانه در موسسه صلح کارنگي گفت : امريکا بايد نگران آن باشد که در صورت فقدان هريک از دو فرد مذکور ايران و سوريه از آن به نفع خود بهره برداري کنند.
ولي نبيل فهمي سفير سابق مصر در امريکا گفت: مصر و عربستان هواداران محکم روابط با غرب به ويژه امريکا هستند. وي گفت از تغيير رهبري در اين کشورها نگران نيست.
جمال مبارک چهل و پنج ساله و عمر سليمان هفتاد ساله که مدتهاي طولاني مورد اعتماد حسني مبارک بوده و رئيس دستگاه اطلاعاتي مصر مي باشد در صدر فهرست جانشينان مبارک هستند.
جمال که رئيس حزب حاکم دموکراتيک ملي مي باشد از تجربه حکومت داري و سياست خارجي کافي برخوردار نيست اما از اصلاحات اقتصادي طرفداري مي کند و بيشتر از پدرش موافق رعايت حقوق بشر است.
سليمان هم در زمان سادات و هم در زمان مبارک در دولت مصر حضور داشته است و به عنوان ميانجي ارشد روابط نزديکي با واشنگتن دارد. ولي معلوم نيست که بخواهد کشور را اداره کند. وي همچنين در حسرت مصر گذشته است زماني که هنوز منزلتش رو به افول نگذاشته بود و مرکز جهان عرب بود.
مصر متحد واشنگتن است و سالانه از امريکا يک ميلياردو دويست ميليون دلار کمک دريافت مي کند.
يک کارشناس مرکز تحقيقاتي الاهرام مي گويد مبارک و بوش روابط شخصي خوبي نداشتند ولي اين موضوع روابط استراتژيک و نظامي دوکشور را تحت تاثير قرار نداده بود.
سناريوي جانشيني در عربستان به دليل سن، بيماري و مشاجره در ميان اعضاي خانواده پادشاهي ميان ميانه روها و تندروها پيچيده شده است.
سلطان بن عبدالعزير وليعهد عربستان است ولي وي بالاي هشتاد سال سن دارد و مدتهاست که بيمار است.
پس از او شاهزاده نايف بن عبدالعزيز هفتاد وشش ساله قرار دارد که وزير کشور است و عبدالله وي را معاون نخست وزير نيز کرده است. او روابطي نزديک با روحانيون وهابي دارد که در برابر اقدام پادشاه براي اصلاحات ميانه روانه در خصوص مشکلات مذهبي در مدارس، دادگاهها و ديگر نهادها ايستادند.
رابطه رياض با واشنگتن حياتي است ولي در سالهاي گذشته ثروت زياد نفت باعث شده است عربستان منافع استرتژيک خود راگسترش دهد که شامل بازار انرژي درحال ظهور چين و هند مي باشد.
با مرگ پادشاه يا روي کارآمدن افراد مختلف خانواده پادشاهي هرچند سال يکبار اين تغيير رويکرد به بازار انرژي مي تواند باعث تغيير محتوايي روابط با واشنگتن شود. اين سناريويي است که در پيش روي اوباما وديگر رهبران امريکا قرار دارد.
مبارک و عبدالله با فشارهاي داخلي مواجه هستند و همين وضع نيز منتظر جانشينان آنهاست.
مخالفان سرکوب شده در مصر و جوانان عربستان سعودي از وضع حاکم عصباني هستند. در مصر مبارک بيست و هشت سال کشور را با قانون وضعيت فوق العاده اداره کرده است و چهل درصد مردم درآمد روزانه کمتر از دودلار در روز دارند.
درعربستان عبدالله مورد انتقاد قرار دارد که نتوانست به اندازه کافي به محافظه کاران مذهبي فشار بياورد و همچنين نتوانست آزادي براي زنان و فرصت براي جوانان زير بيست و پنج سال فراهم کند. نصف جمعيت اين کشور کم سواد و بي سواد هستند.