به بزرگراه اقتصادی غزه خوش آمدید ، کمتر از یک کیلومتر را باید طی کنید تا به مصر برسید ، این تنها را مبادلات اقتصادی در رفح و غزه است. باید حواستان به اف- 16 اسرائیلی که مدام بالای تونل حرکت می کند باشد.

راهنما اشاره می کند که باید مراقب سیمهای برق زیر پایم باشم چرا که برخی در اثر بی دقتی دچار برق گرفتگی در این تونل می شوند.

وقتی در سال 2007 حماس ، با بیرون راندن اسرائیل کنترل غزه را در دست گرفت ، اسرائیل در اقدامی خصمانه و تلافی جویانه ، تمامی راههای آبی و خاکی غزه را بست.

جان کینگ ، رئیس کمیته سازمان ملل در غزه می گوید:" کالاهایی که با مشقت و ریسک بالا در این تونل ها جابجا می شود نه تنها به علت محدودیت کالای جابجا شده ، فعالیت اقتصادی محسوب نمی شود ، بلکه می توان گفت دردی را هم از مردمان رفح و غزه دوا نمی کند. البته جز تونل هم هیچ راه دیگری وجود ندارد ، چرا که هر چند کالاهای رد و بدل شده نیازهای اولیه زندگی مردم بوده و مصرف بشردوستانه دارد ، اما کنترل و تسلط اسرائیل بر منطقه ، اجازه ی هرگونه جابجایی رسمی کالا و خرید و فروش را از مردم گرفته است."

به گذرگاه رفح می رویم ، درا ین منطقه انبارهای بزرگی وجود دارد که همه چیز می توان در آن یافت ، از لوازم برقی گرفته تا بسته های چیپس و پاکتهای سیگار.

در قمست دیگر وسائل ساده و فنی توسعه ی تونلها قرار دارد ، عده ای از مردم نیز مشغول کار کردن برای توسعه ی تونلها هستند ، کاری پررونق و در حال شکوفایی!

آنها معتقدند صدها تونل در دست ساخت است که با بهره برداری از آنها حجم مبادلات افزایش چشمگیری خواهد داشت ، مسئولان تونل سازی ، علی رغم امکانات کم خود می خواهند به جایی برسند که حتی بتوان خودرو هم از طریق تونل جابجا کرد.

با راهنمایی یکی از کسانی که مشغول استراحت است ، به چند تونل سر می زنیم ، برخی آنقدر کوچک هستند که مجبوریم تمام طول مسیر را خم شویم و برخی بزرگ بوده و حتی یک گاو می تواند به راحتی در آن عبور کند.

البته اسرائیل در پائیز سال گذشته میلادی ، بسیاری از این تونلها را طی یک حمله هوایی نابود کرد ، اما صنعت تونل سازی متوقف نشد ، خطرناک ترین تونل ، تونل رفح است چرا که علاوه بر مشکلات ناشی از برق گرفتگی ، سایت هوایی اسرائیل نیز در نزدیکی این تونل قرار دارد.

طبق آمارهای رسمی از سال 2007 تا کنون حدود 120 نفر در تونلها کشته شده اند اما چاره چیست؟

یکی از مسئولان سازمان ملل مامور در غزه به ما می گوید:" غزه زنده است ، با تمام مشکلاتی که مردم حتی در تامین امکانات اولیه ی حیات خود دارند ، حتی با بالاترین نرخ بیکاری ، مردم غزه توانسته اند با بکارگیری خلاقیت خود ، زندگی خود را – البته اگر بتوان اسمش را زندگی گذاشت – بهتر کنند ، جنگ برای زنده ماندن اینجا معنا پیدا می کند...