رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک «المجد» تونس با اشاره به اینکه مردم تونس اولین کسانی بودند که انقلاب‌های مردمی را به دیگر کشورهای عربی صادر کردند و مردم مصر نیز اولین مردمی هستند که روند اصلاحات را به دیگر کشورها صادر کردند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تونس، اگرچه هر دو رهبر جنبش اسلامگرای «النهضه» تونس یعنی «راشد الغنوشی»، رهبر این جنبش و «علی العریضی»، نخست وزیر تونس از تکرار سناریو مصر و کودتای نظامی که این کشور هفته گذشته آن را تجربه و باعث سرنگونی حکومت اخوان المسلمین و برکناری «محمد مرسی» از سمت ریاست جمهوری این کشور شد، دوری می‌کنند، اما نگاه‌های خارجی و بین المللی بر حوادث سیاسی و اجتماعی جاری در تونس دوخته شده است و سوالاتی را درباره سرنوشت تجربه حکومت اسلام‌گرایان و حامیان آنها در تونس با توجه به اوضاع جاری در مصر مطرح می‌کنند. به خصوص آنکه سیاست حکمرانان تونس، آنگونه که پیروان آنها بیان می‌کنند، به نوعی ادامه سیاست‌های جماعت اخوان المسلمین در منطقه است.
به منظور بررسی عمیق‌تر این موضوع، خبرنگار خبرگزاری فارس گفت‌وگویی با «عبدالوهاب الهانی»، رئیس مؤسسه مطالعات استراتژیک «المجد» تونس انجام داده تا نظر وی درباره تغییر و تحولات جاری در مصر و بازتاب این تغییر و تحولات بر تونس را جویا شود.
آنچه در زیر می‌آید، مشروح این گفت‌وگو است:
فارس: لطفا در ابتدا نظر خود را درباره سناریویی که اخیرا در مصر اتفاق افتاد و نحوه برکناری «محمد مرسی» از منصب ریاست جمهوری این کشور را بفرمایید؟
الهانی: در ابتدا و پیش از هر چیز باید بگویم، آنچه در مصر اتفاق افتاد، رهاورد تحرکات و فعالیت‌های انقلابی است که از ماه‌ها پیش در مصر آغاز شده و دلیل آن ادامه خشم و غضب چهار ماهه مردم مصر علیه رئیس جمهوری برکنار شده این کشور و سیاست‌های اخوان المسلمین و به ویژه اعتراض علیه دخالت‌های بیش از حد «محمد بدیع»، رهبر اخوان الملسمین در امور کشور است، در حالی‌که هیچ پست و یا رسمی در حکومت نداشت. به نظر من محمد مرسی خطاهای بزرگی مرتکب شد و در این میان اگر بخواهیم ناکام‌های مفتضحانه وی در عرصه‌های اقتصادی و اجتماعی را به کنار نهیم، شاید بتوانیم بگوییم که بزرگ‌ترین شکست و ناکامی مرسی اعلام متمم قانون اساسی مصر بود که بر اساس آن صلاحیت‌های بسیاری به دست آورد. پس از آن باید به ناتوانی محمد مرسی به عنوان رئیس جمهوری مصر در تعامل با همه اقشار و گروه‌های مردم مصر بود و مهمتر از همه اینکه وی نتوانست خود را ضامن وحدت ملی و صلح مدنی نشان دهد، بلکه بالعکس رفتارها و تعامل‌های وی کاملا جانبداری و طرفداری او از جماعت اخوان المسلمین را نشان می‌داد و او مانند نماینده‌ای از جماعت در کاخ ریاست جمهوری عمل می‌کرد، این عوامل باعث شد تا خشم و غضب و ناراحتی مردم از وی روی هم انباشته و یکباره منفجر شود. علاوه بر تمام موارد فوق الذکر، محمد مرسی دچار غرور و تکبری شده بود که وی را از دیدن حقایق و شنیدن مطالبات و خواسته‌های انقلابی مردم باز می‌داشت. وی همچنین مرتکب خطاهای مدیریتی در اداره امور کشور شد و از جمله این خطاها انتصاب صرف اعضای جماعت اخوان المسلمین در پست‌ها و مناصب مختلف بود و این نشان می‌داد که هدف اخوانی کردن حکومت و سازمان‌ها و موسسات حکومتی از طریق انتصاب یاران و هواداران این جماعت در پست‌های دولتی و حکومتی بود. مرسی همچنین انتخاب خود توسط مردم را به بیعت و حمایت بی‌قید و شرط مردم مصر از خود و حکومتش به شمار آورده بود، در حالی‌که نمی‌دانست، همان کسانی که به وی مشروعیت داده بودند، می‌توانستند این مشروعیت را از وی باز پس گیرند و این چیزی بود که مرسی آن را نمی‌فهمید و تصور می‌کرد، هرکه خواهان سرنگونی حکومت و گرفتن مشروعیت از وی می‌باشد، باید تا انتخابات آتی صبر کند، در حالی‌که ملت‌های دمکراتیک همان طور که خود مشروعیت را به فرد می‌بخشند، هر موقع که خود بخواهند نیز می‌توانند، آن را از وی بگیرند، نه اینکه هر وقت حاکم بخواهد، آن را کنار نهد.
فارس: نظر شما دریاره دخالت دستگاه نظامی مصر در حکومت و میان مردم این کشور، با توجه به اینکه تاریخ مصر و ارتباط آن با حکومت‌های نظامی چیست؟
الهانی: دخالت دستگاه نظامی به منظور حل اختلافات و منازعات میان مردم و حکومت برای تمام طرفداران دموکراسی دخالتی غیر قابل قبول است، اما آنچه اهمیت دارد این است که مصر در کوتاه‌ترین زمان ممکن و از طریق انتخابات آزاد و شفاف به منظور جلوگیری از خونریزی‌ها، و دوری از تفرقه و اختلافات باید اقدام به تاسیس و تشکیل نهادهای دموکراتیک کند.
فارس: آیا آنچه مصر در حال حاضر به آن دست یافته، آنگونه که تبلیغ می‌شود، را باید رهاورد برقراری دموکراسی در این کشور به شمار آورد یا باید آن را صرفا سناریو و نقشه‌ای از سوی غرب با هدف به خیابان کشیدن مردم علیه حکومت دانست؟
الهانی: عوامل بسیاری بر جنبش‌های انقلابی مصر تاثیرگذار هستند، اما خشم مردم مصر وناامیدی آنان حکایت از احساسات واقعی آنان و شکست سیاست‌های مرسی دارد. از نظر من تبلیغات هرگز نمی‌تواند اینگونه مردم را خشمگین و غضبناک کند، بلکه تنها یکی از عوامل تاثیر گذار است.
فارس: پیامدهای این حوادث سریع بر آینده و سرنوشت مصر چه خواهد بود و آینده این کشور در روزهای آتی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
الهانی: اوضاع در مصر واقعا سخت و پیچیده است، تفرقه و اختلاف شدیدی میان حامیان رئیس جمهوری برکنار شده و رئیس جمهوری موقت روی کار آمده وجود دارد. از سوی دیگر حمایت مالی اخوان المسلمین از برخی شبکه‌ها و حمایت گروه مخالف آنان از شبکه‌های دیگر، بسیار خطرناک است و ما از تمامی گروه‌ها و جریان‌ها می‌خواهیم به اقدامات خود کمی بیشتر فکر کنند، جلوی خونریزی‌ها را بگیرند و برای رفتن بر سر صندوق‌های رای، در آینده‌ای نزدیک آماده شوند. چون فراخوان‌ها و دعوت‌های صورت گرفته برای مبارزه و رقابت، تنها منجر به جنگ داخلی در این کشور خواهد شد. البته من بر این باور هستم که ملت مصر در لحظه‌ای تاریخی به سر می‌برد و دموکراسی در برابر طرف‌هایی که خواهان تفرقه‌افکنی در مصر هستند، ایستادگی و مقاومت خواهد کرد.
فارس: تبریک کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و در راس آنها عربستان سعودی به برکناری مرسی و کودتای نظامی علیه وی آن هم تنها چند ساعت پس از این رویداد را چگونه تفسیر می‌کنید؟
الهانی: این احتمال وجود دارد که تمام آنچه در مصر روی می‌دهد، به سیاست عربستان سعودی برای بازپی گرفتن نقش رهبری در منطقه ارتباط پیدا می‌کند، به ویژه پس از آنکه قطر موفق شد، در این سال‌ها این نقش را از عربستان بگیرد. رابطه عربستان و اخوان المسلمین بسیار پیچیده است، در مرحله اول سعودی‌ها از اخوانی‌ها حمایت کردند و موجبات راهیابی آنان در مؤسسات و دستگاه‌های دولتی و حکومتی شدند و از آنان حمایت مالی کردند، اما با پیروزی انقلاب در ایران دید ریاض به جماعت اخوان المسلمین تغییر کرد و به آنان سوء ظن پیدا کردند، از این جا بود که وارد رابطه‌ای محتاطانه با آنان شدند و کم کم این رابطه هر روز بیشتر از روز پیش رو به سردی گرایید، در واقع تبریک آنان پیامی به کشور قطر بود. البته این بخشی از امر است، چون به نظر من تفسیر وضعیت خارجی دشوار است، بیشتر کشورهای منطقه و جهان به ملت مصر در این خصوص تبریک گفتند، اما نگرانی خود نسبت به حضور ارتش در عرصه سیاست و اجتماع را نیز ابراز کردند و از همه طرف‌های مصری خواستند تا در اولین فرصت برای رای گیری مجدد پای صندوق‌های رای حاضر شوند.
فارس: با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی جاری در تونس و تجربه حکومت اسلامی، آیا تونس از آنچه در مصر اتفاق افتاد، تاثیر خواهد پذیرفت یا اینکه تفاوت‌های موجود در تجربه و ساختار دو کشور این امر را غیر ممکن می‌سازد؟
الهانی: تحولات جاری در مصر تاثیر مستقیمی بر اوضاع جاری در تونس خواهد گذاشت، ما انقلاب را به مصر صادر کردیم و آنان روند اصلاح انقلاب را برای ما صادر خواهند کرد. اما اوضاع مصر از دو لحاظ با تونس تفاوت‌هایی دارد، اول اینکه مصر شاهد انتخابات بود، اما تونس هنوز وارد مرحله انتخابات نشده است و ما همچنان در مرحله انتقالی و موقت قرار داریم، در این راستا فشار در درجه اول بر مجلس ملی به منظور سرعت بخشیدن در تدوین قانون اساسی و پایان بخشیدن به تدوین آن در کوتاه‌ترین زمان ممکن و به شیوه‌ای توافقی به منظور کاهش نفوذ ائتلاف‌های سه گانه حاکم است. دوم فشارهایی است که حکومت اعمال می‌شود تا مطالبات و خواسته‌های اقتصادی، اجتماعی و رشد و توسعه در کشور را برآورده کند و این چیزی است که از نظر من تشکیل حکومتی جدید را طلب می‌کند که از صلاحیت‌های سیاسی لازم برخوردار باشد.
فارس: نظر شما درباره جنبش تمردی که درحال حاضر در تونس تشکیل شده و فعالیت‌های خود در تونس را آغاز کرده و در همین ابتدا 175 هزار عضو جذب کرده، چیست؟
الهانی: به نظر من وجود این جنبش دلیلی بر وجود روحیه انقلابی در میان مردم تونس، به ویژه در میان جوانان این کشور است و به طور یقین در افزایش فشارها بر دولت جهت تحقق خواسته‌ها و مطالبات مردمی تاثیرگذار خواهد بود، اما به نظر من این جنبش نمی‌تواند مجلس مؤسسان را منحل کند، چراکه این امر ما را از نو وارد مرحله نامعلوم و سردر گمی خواهد کرد و به عقب باز خواهد گرداند. آنچه در مصر اتفاق افتاد، چالشی مازاد و بیهوده برای دولت تونس است.
فارس: اجازه دهید به تونس و اوضاع جاری در آن بپردازیم، چندی پیش «فرانسوا اولاند»، رئیس جمهوری فرانسه به تونس سفر و با مسئولان تونسی دیدار کرده بود، نظر شما درباره سفر وی در شرایطی که در حال بحث و مناقشه بر سر تدوین قانون اساسی تونس به خصوص مناقشه بر سر فصل محافظت از انقلاب یا برکناری و عزل سیاسی هستید و این موضوع تا حدودی با برکناری عناصر وابسته به رژیم سابق ارتباط پیدا می‌کند، چست، به ویژه آنکه همه از رابطه فرانسه با رژیم سابق حاکم بر تونس آگاه و مطلع هستیم؟
الهانی: این سفر برای دو کشور تونس و فرانسه که منافع مشترک زیادی باهم دارند، سفری عادی تلقی می‌شود، فرانسه شریک اول ما در همه زمینه‌های اقتصادی، تجاری، علمی، فرهنگی و حتی انسانی است، به طوری‌که بیشتر مهاجران تونسی در فرانسه زندگی می‌کنند و بیشتر گردشگران و سرمایه‌گذاران فرانسوی در تونس سرمایه‌گذاری می‌کنند و سرانجام اینکه رئیس جمهوری فرانسه از جمله شرکای رئیس جمهور تونس است. به نظر من سفر رئیس جمهوری فرانسه که باید پیشتر به تونس صورت می‌گرفت، به دو دلیل به تعویق افتاده بود، اول کم بودن کفایت و تجربه مشاوران رئیس جمهور و دوم شرایطی که طرف فرانسوی قائل شده بود و گفته بود سفر رئیس جمهور فرانسه به تونس جز بعد از آغاز بحث و بررسی نسخه نهایی قانون اساسی، صورت نخواهد گرفت.
