«اسرائیل و آفریقای جنوبی فراتر از همه چیز، یک نقطه مشترک دارند؛ این دو در فضایی خصمانه که توسط مردم تیره ایجاد شده، قرار دارند.»

به گزارش خبرگزاری فارس، آفریقای جنوبی در 29 نوامبر 1947 از جمله 33 کشوری بود که به قطعنامه سازمان ملل که باعث بوجود‌ آمدن رژیم جعلی اسرائیل شد، رای مثبت دادند. آفریقای جنوبی همچنین یکی از چهار کشور تحت استعمار انگلیس بود که به نفع این قطعنامه رای دادند.

درست 9 روز پس از اعلام موجودیت جعلی اسرائیل، یعنی در تاریخ 24 می 1948، دولت «ژان اسموتس» در آفریقای جنوبی که از دوستان گرمابه و گلستان صهیونیست‌ها بود، اسرائیل را دو فاکتو به رسمیت شناخت. آفریقای جنوبی هفتمین کشوری بود که اسرائیل را به رسمیت می‌شناخت و در 14 می 1949 دو ژوره اسرائیل را به رسمیت شناخت.

ژان اسموتس

شکوفایی روابط اسرائیل و آفریقای جنوبی در دوران آپارتاید

بستر روابط اسرائیل و رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی با جنگ 6 روزه در سال 1967 گرم شد. زمانی که اسرائیل کرانه باختری و صحرای سینا را اشغال کرد، با واکنش منفی کشورهای جهان سوم و آفریقایی مواجه شد. این کشورها به همراه جنبش‌های چپ در سراسر جهان، شامل جنبش‌های سیاهپوست ملی‌گرا دیگر اسرائیل را به عنوان اشغالگر قلمداد می‌کردند. اما در همین بحبوحه، آفریقای جنوبی به تعریف و تمجید گسترده از اسرائیل پرداخت و این امر خوشایند رهبران سیاسی و نظامی در آفریقای جنوبی بود. «دای بورگر» که در آن زمان مواضع حزب ملی‌گرای آفریقای جنوبی را تبیین می‌کرد، در سرمقاله‌ای نوشت: «اسرائیل و آفریقای جنوبی در تلاش برای بقا با هم تعامل دارند ... قدرتهای ضدغربی اسرائیل و آفریقای جنوبی را به سمت یک سری منافع هول داده‌اند که بهتر است از آنها استفاده کرد تا اینکه اجتناب کرد.»

آفریقای جنوبی در مدت زمان کمتر از یک دهه به یکی از نزدیکترین متحدان نظامی و اقتصادی اسرائیل تبدیل شد. اسرائیل هم به نزدیکترین متحد نظامی آفریقای جنوبی تبدیل شد و مهمترین تامین کننده نظامی آفریقای جنوبی بود.

روابط دیپلماتیک اسرائیل و آفریقای جنوبی در اصل در سال 1949 با تاسیس کنسولگری اسرائیل در پرتوریا شروع شد. در آن زمان آفریقای جنوبی نمایندگی دیپلماتیک مستقیم در سرزمین‌های اشغالی نداشت و چون تحت استعمار انگلیس بود، دولت انگلیس نماینده این کشور بود. با خروج آفریقای جنوبی از استعمار انگلیس در سال 1961، این کشور کنسول خود را عازم تل‌آویو کرد. «دی اف مالان»، نخست وزیر آفریقای جنوبی هم برای اولین بار در سال 1953 به سرزمین اشغالی سفر کرد.

اسرائیل در دهه‌های 1950 و 1960 با موضع حساس خود در قبال آپارتاید به روابط خود با آفریقای جنوبی اولویت ویژه‌ای بخشید. در 11 اکتبر 1961، اسرائیل به نفع سخنرانی «اریک لوو» در حمایت از آپارتاید رای مثبت داد.

در آن زمان کشورهای معدودی با آفریقای جنوبی روابط خوب و نزدیکی داشتند. اسرائیل هم یکی از نزدیکترین متحدها و شرکای آفریقای جنوبی بود. هر چند که اسرائیلی‌ها در دهه 1950 و 1960 چند بار سعی کردند که ژست ضدآپارتاید را به خود بگیرند که تلاش‌های آنها بیهوده بود و روز به روز روابط آنها با پرتوریا تقویت می‌شد.

پس از جنگ 1973 اکثر کشورهای آفریقایی روابط خود را بطور کامل با اسرائیل قطع کردند؛ به همین خاطر اسرائیل به ارتقای روابط با رژیمی که مانند خودش در پرتوریا منزوی بود، روی آورد.

روزنامه گاردین در گزارشی در این خصوص تیتر مطلب خود را «برادران در آغوش هم» انتخاب کرد.



اتان نادلمن در نشریه مطالعات آفریقای مدرن نوشت که دلیل تقویت روابط اسرائیل با آفریقای جنوبی این بود که بسیاری از کشورهای آفریقایی در دهه 1970 روابط خود را قطع کردند. همین امر باعث شد که اسرائیل به تقویت روابط خود با کشورهای منزوی دیگر روی بیاورد.

تا اواسط 1970 اتحاد نظامی و اقتصادی آفریقای جنوبی و اسرائیل روند صعودی داشت. در سال 1975 قراردادی بین طرفین امضا شد که بر اساس آن آفریقای جنوبی در سرزمین‌های اشغالی خط آهن بکشد، و اسرائیل کارخانه آب شیرین کن برای آفریقای جنوبی بسازد.

در آوریل 1976 «اسحاق رابین»، نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی از «جان ورستر»، همتای خود در آفریقای جنوبی دعوت کرد تا به سرزمین‌های اشغالی سفر کند. چند ماه بعد و در سال 1976، کشورهای عدم تعهد در پنجمین کنفرانس خود در «کلمبو» سریلانکا قطعنامه‌ای را برای تحریم نفتی فرانسه و اسرائیل تصویب کردند. دلیل این قطعنامه فروش تسلیحات فرانسه و اسرائیل به آفریقای جنوبی بود. در سال 1977، «پیک بوتا»، وزیر خارجه وقت آفریقای جنوبی به تل‌آویو سفر کرد تا درباره موضوعات فیمابین با «مناخیم بگین»، نخست وزیر وقت اسرائیل و «موشه دایان»، وزیر خارجه این رژیم بحث و گفت‌وگو کند.

کتاب سال دولت آفریقای جنوبی در سال 1976 نوشت: «اسرائیل و آفریقای جنوبی فراتر از همه چیز، یک نقطه مشترک دارند: این دو در فضایی خصمانه که توسط مردم تیره ایجاد شده، قرار دارند.» (گاردین، 7 فوریه 2006)

از اواسط دهه 1970 طرفین توسعه و آزمایش تسلیحات هسته‌ای را هم در دستور کار روابطشان قرار دادند. «سیمور هرش» در این باره می‌گوید: « "حادثه ولا" در سال 1979 سومین آزمایش اتمی مشترک اسرائیل و آفریقای جنوبی در اقیانوس هند بود.»

«ریچارد رودز» نوشت که هدف این حادثه انجام آزمایش تسلیحات هسته‌ای اسرائیل با همکاری آفریقای جنوبی بود. آمریکا هم آن زمان این موضوع را مخفی نگه داشت تا اینکه روابطش با اسرائیل خدشه‌دار نشود.

درآن زمان حدود 110 هزار نفر یهودی هم در آفریقای جنوبی ساکن بودند که 15 هزار از آنها اسرائیلی بودند.

استفاده از پهپادهای اسرائیلی در حمله به آنگولا

نیروهای نظامی آفریقای جنوبی در سال 1981 از پهپادهای اسرائیلی «آی‌ای‌آی اسکوت» در حمله به آنگولا استفاده کرد. اسرائیل در سال 1982 از این پهپادها در جنگ لبنان استفاده کرد.

آریل شارون، وزیر دفاع وقت اسرائیل در سال 1981 از نیروهای نظامی آفریقای جنوبی در نامیبیا به مدت 10 روز بازدید کرد. شارون بعدها گفت که آفریقای جنوبی به منظور مقابله با نفوذ شوروی در منطقه به تسلیحات بیشتری نیاز دارد.

پیک بوتا وزیر خارجه آفریقای جنوبی در سال 1984 به سرزمین‌های اشغالی رفت تا دیداری غیر رسمی با «اسحاق شامیر»، وزیر خارجه وقت اسرائیل داشته باشد.

همکاری هسته‌ای اسرائیل و آفریقای جنوبی

نهادهای اطلاعاتی آمریکا بر این باور بودند که اسرائیل در طرحهای تحقیقاتی هسته‌ای به آفریقای جنوبی کمک کرد و تکنولوژی تسلیحات پیشرفته غیرهسته‌ای را در دهه 1970 در اختیار این کشور قرار داد. این در حالی بود آفریقای جنوبی هم طرح بمب‌های اتمی خود را توسعه می‌داد.

«دیوید آلبرایت»، رئیس موسسه آمریکایی علوم و امنیت بین‌الملل در این باره می‌گوید: «آفریقای جنوبی پس از تحریم‌ها شبکه‌های پشتیبانی را در اروپا و آمریکا ایجاد کرد و همکاری طولانی و مخفی با اسرائیل آغاز کرد. سوال اینجاست که آیا اسرائیل در زمینه طراحی تسلیحات به آفریقای جنوبی کمک کرد یا نه.»

کریس مک‌گریل در این باره می‌نویسد: «اسرائیل تخصص و فناوری کلیدی توسعه بمبهای هسته‌ای را در اختیار آفریقای جنوبی قرار داد.»

«دیتر گرهارد»، جاسوس شوروی و از فرماندهان سابق نیروهای دریایی آفریقای جنوبی نیز می‌گوید که اسرائیل در سال 1974 با تجهیز آفریقای جنوبی به 8 موشک «جریکو2» با «کلاهک‌های ویژه» موافقت کرد.

پایان آپارتاید و تیره شدن روابط تل‌آویو-پرتوریا

تا سال 1987 اسرائیل و چند کشور کوچک بودند که با آفریقای جنوبی رابطه خوبی داشتند. در میان کشورهای آفریقایی فقط مالاوی بود که در دوران آپارتاید با آفریقای جنوبی رابطه داشت.

نلسون ماندلا هم برای اولین بار در سال 1999 و پس از پایان دوران ریاست جمهوری خود به سرزمین‌های اشغالی رفت و با مقامات اسرائیلی و فلسطینی مثل «ایهود باراک» و «یاسر عرفات» دیدار کرد.

ماندلا گفت: «برای خیلی‌ها سوال است که چرا من اینجا آمده‌ام. من می گویم: اسرائیل با رژیم آپارتاید همکاری نزدیکی داشت. من با خیلی‌ها که مردم ما را مانند حیوان کشتار کردند، صلح کردم. اسرائیل با رژیم آپارتاید همکاری کرد.»

رهبر ضدآپارتاید همچنین تاکید کرد که مخالفتش با اشغال غزه، کرانه باختری، بلندی‌های جولان و جنوب لبنان توسط اسرائیل تغییری نخواهد کرد.

ماندلا پس از آزادی از زندان گفت که از هر کشوری برای سفر به آن دعوتنامه دریافت کرد و تنها کسی که از وی دعوت نکرده بود، اسرائیل بود.

«کنگره اتحادیه‌های تجاری آفریقای جنوبی» که نمایندگی یک میلیون و 200 هزار کارگز آفریقای جنوبی را دارد، اسرائیل را به اعمال آپارتاید متهم کرد و از تحریم محصولات اسرائیلی حمایت کرد.