سه سال پس از مداخله نظامي غرب در ليبي كه به سرنگوني سرهنگ معمر قذافي كمك كرد، بسياري بر اين باورند كه ليبي به سرعت در حال تبديل به كشوري شكست‌خورده است.
اكنون دو دولت رقيب در ليبي وجود دارد. اعضاي مجلسي كه در پي انتخابات ماه ژوئن برگزيده شدند، به‌اجبار، از دست شبه‌نظاميان مخالف به هتلي سيماني در نزديكي مرز مصر گريخته‌اند. هتلي كه بنايش به دهه هفتاد ميلادي باز مي‌گردد.آنها انتخاب شده بودند كه كشور پهناوري را كه صاحب بزرگترين ذخاير نفت آفريقاست اداره كنند .آنها نماد آينده دموكراتيك كشوري هستند كه جهان براي رهايي‌اش از قيد استبداد كمك كرد. اما سه سال پس از سقوط معمر قذافي اعضاي جديد مجلس ليبي نتوانسته‌اند كاري از پيش ببرند .
نمايندگان جديد مجلس ليبي در هتلي خاكستري و سيماني در بندري هزار كيلومتر دورتر از طرابلس، پايتخت، به تنهايي مقابل نيروهايي مي‌جنگند كه به باورشان شبه نظاميان افراط‌گرا هستند. طبرق، شهري با حدود ۱۲۰هزار نفر جمعيت در حاشيه شرقي ليبي، اكنون يكي از آخرين مكان‌هايي است كه مقام‌هاي به رسميت شناخته شده ليبي از سوي جامعه جهاني در آن نفوذ دارند.
شبه‌نظاميان افراط‌گرا در ماه ژوئيه، اعضاي تازه منتخب مجلس را فراري دادند.دولت قانوني حتي مجبور شد يك كشتي يوناني را كه در طبرق لنگر انداخته بود براي اسكان مقامات، فعالان و خانواده‌هايشان اجاره كند. آنها از تهديد به مرگ در شهرهاي خودشان فرار كرده بودند.
صالح صحبي، يكي از اين نمايندگان، مي‌گويد، برپايي پارلمان چندان هم آسان نبود. صحبي كه شهر زنتان در غرب ليبي را در مجلس نمايندگي مي‌كند، مرد خوش رفتاري است كه كت و شلوار خاكستري تميزي به تن دارد.او پيش از اين در مركز فرهنگي انگليس در طرابلس كار مي‌كرد.صالح صحبي و خانواده‌اش اواخر ژوييه مجبور شدند پنهاني طرابلس را ترك كنند تا از دست شبه‌نظاميان فرار كنند.
او ابتدا در كوهستان پناه گرفت و بعدها به سوي طبرق پرواز كرد. با اين همه مي گويد شرايط بدتر از اين هم كم نيست.اين نماينده مجلس مي‌گويد: همكاري داريم كه دو بار به پسرش شليك شده، پدر يكي ديگر از همكارانم را ربودند. به خانه يكي ديگر از همكاران‌مان چهار راكت شليك شده در حالي كه همه خانواده‌اش آنجا بوده‌اند. همكاري داريم كه اتومبيلش با نارنجك هدف قرار گرفت. بلايي نبوده كه به سر ما نياورده باشند.اكنون او و همكارانش روزهايشان را با قدم زدن در لابي يك هتل پر زرق و برق دهه هفتادي، با مبل‌هاي چرمي بزرگ و كرم رنگ مي‌گذرانند يا صبح تا شب در كنار استخري با چشم‌انداز مديترانه، قهوه مي‌نوشند.
پاسي از شب گذشته، نمايندگان نشست‌هاي مجلس را در سالن كنفرانس هتل برگزار مي‌كنند. بحث‌ها طولاني آنها درباره قوانين و انتصابات جديد دولتي در كشوري پر از هرج و مرج بيش از هرچيز ناباوري آنها را نشان مي‌دهد .تنها اين مجلس و دولت منصوب آن، در ليبي، از سوي سازمان ملل به رسميت شناخته شده است اما آنها كنترل هيچ‌يك از سه شهر كليدي كشور را در دست ندارند. در طرابلس، مجلس پيشين موسوم به كنگره ملي عمومي هنوز بر سر كار است. اين مجلس حتي دولت خود را در رقابت با آن مجلس بر سر كار آورده است.بنغازي دومين شهر بزرگ ليبي و مركز انقلاب سال ۲۰۱۱عمدتا در دست جنگجويان اسلام‌گرا است؛ بخشي از آنها با القاعده در ارتباط هستند و هر روز در شهر مقام‌ها، روزنامه‌نگارها و فعالان اجتماعي را به قتل مي‌رسانند .مصراته سومين شهر و بندر اصلي ليبي به مقامات طرابلس (كنگره ملي عمومي) وفادار است و شبه‌نظاميانش، آنها را بر سر قدرت نگه داشته‌اند.در همين حال شهر درنه، شهري كه در امتداد ساحل طبرق قرار دارد، خود را مركز خلافت اسلامي اعلام كرده است. شهري كه براي مقامات دولتي حكم منطقه ممنوعه را دارد.
سه سال پيش در روزهاي جشن پيروزي انقلاب، شرايط امروز بسيار دور از انتظار به نظر مي‌رسيد. زماني كه معمر قذافي در نهايت سرنگون شد.وقتي در سپتامبر ۲۰۱۱نيكلا ساركوزي،رئيس سابق جمهوري فرانسه و ديويد كامرون نخست وزير انگليس وارد بنغازي شدند با استقبال جمعيت خوشحال روبرو شدند. ديويد كامرون آن روز گفت كه شما شجاعت شيرها را به نمايش گذاشتيد و ما به اين شجاعت درود مي‌فرستيم.اما آن شيرها (شبه‌نظامي‌هاي انقلابي ليبي) از هم پاشيدند.
از آن زمان كشور شاهد ويراني، محاصره دائمي مجلس، اشغال وزارتخانه‌ها و حتي در يك مورد ربودن نخست‌وزير بوده است.بعضي از شبه‌نظامي‌ها تا حد زيادي به دليل علاقه به شهر و منطقه خودشان مي‌جنگند؛ بعضي به گروه‌هاي سياسي مثل اخوان المسلمين وابسته‌اند.
بحران كنوني در ماه ژوئن با باختن افراط‌گرايان در انتخابات آغاز شد. شبه‌نظامي‌هايي از مصراته و ساير شهرها پايتخت را محاصره كردند. مجلس پيشين اعلام كرد مجلس جديد را به رسميت نمي‌شناسد چرا كه قدرت در مراسمي رسمي منتقل نشده است. اما در شرايطي كه طرابلس و بنغازي را شبه نظامي‌ها كنترل مي‌كردند، انتقال قدرت به سختي ممكن است.
صالح صحبي، از نمايندگان مجلس جديد، مي‌گويد: همه درباره ارزش‌هاي انقلاب ليبي سخن مي‌گويند اما هيچ كس حاضر نيست بنشيند و درباره اين صحبت كند كه اين ارزش‌ها اصلا چه هستند.او مي‌گويد كه بعضي از كشورها از اخوان‌المسلمين حمايت مي‌كنند چون فكر مي‌كنند اينها خوب و معتدل هستند و نشان داده‌اند با تروريست‌ها فاصله زيادي دارند و اشتباه‌شان درست
همين جاست. مجلسي كه در طبرق است، رقيب طرابلسي خود را تروريست مي‌خواند. همين موضوع طرابلسي‌ها را خشمگين كرده است.عمر الحاسي، نخست‌وزيري كه مجلس قديم ليبي، انتخابش كرده مي‌گويد ، ما حافظ همه اصول انقلاب 17 فوريه هستيم.انقلابي كه طي آن معمر قذافي سرنگون شد.
او مي‌گويد مخالف مقام‌هاي طبرق است چون در ميان سياستمداران و مقام‌هاي رسمي آنها، كساني هستند كه زماني به قذافي خدمت مي‌كردند.اما الحاسي مي‌پذيرد كه نيروهايش به گروه‌هاي تروريستي شامل انصار الشريعه وابسته‌اند. گروه‌هايي كه ايالات متحده آنها را در «فهرست گروه‌هاي تروريستي» گنجانده است.او مي‌گويد اكنون دو نيروي نظامي فعال وجود دارد؛ بعضي از آنها انصار الشريعه هستند و بعضي‌شان انقلابيون سال ۲۰۱۱. اين دو گروه آن روزها در كنار هم مي‌جنگيدند و اكنون هم در كنار هم مي‌جنگند .
اين اتحاد آشكار نه تنها مجلس جديد را در طبرق نگران كرده كه باعث نگراني بسياري از مردم معمولي شده است. فارس لابدي، يك مهندس نفت جوان است كه باور داشت انقلاب با خود آزادي و فرصت‌هاي شغلي تازه براي كشوري مي‌آورد كه او و بسياري از دوستانش در آن بي‌كار بودند. امروز اما او هنوز بي‌كار است و فكر مي‌كند زندگي در حكومت قذافي از بعضي جهات بهتر بوده است. آن زمان دست كم امنيت وجود داشت.
او مي‌گويد كه من حالا به اين كه شغلي داشته باشم فكر نمي‌كنم بلكه به امنيتم فكر مي‌كنم. اگر بخواهم از طبرق به بنغازي بروم بايد صد بار فكر كنم. جهادي‌ها در سراسر ليبي پخش هستند و ممكن است به خاطر اين كه اهل طبرق هستم بازداشتم كنند.
فخري برادر او در يك كارخانه نفت در راس لانوف در حدود ۵۰۰كيلومتري غرب طبرق كار مي‌كند اما قصد ندارد برگردد چون نگران است كه در راه او را بدزدند و حتي سر ببرند.
او مي‌گويد: ليبي دو تكه شده است. يك بخش آن در دست پليس و ارتش است و بخش ديگر در دست گروه‌هاي اسلامي، شايد ما تا ابد با اين گروه‌ها در حال جنگ باشيم.بحران ليبي اكنون به يك جنگ نيابتي بين‌المللي بين قدرت‌هاي رقيب در خاورميانه تبديل شده است. ديپلمات‌ها مي‌گويند كه دو دولت ضد اسلامي يعني مصر و امارات عربي متحده از مقام‌هايي كه در طبرق هستند حمايت نظامي مي‌كنند.
از سوي ديگر مقام‌هاي انتخاب شده جديد، قطر و سودان را متهم مي‌كنند كه از شورشيان افراط‌گرا حمايت مي‌كنند. هر دو كشور اين اتهام را رد مي‌كنند.ديپلمات‌هاي خارجي براي ميانجيگري گفتگوهاي صلح ميان دو طرف تلاش مي‌كنند و بعضي از آنها معتقدند اين بحران كه دست كم بخشي از آن در دشمني‌هاي قبيله‌اي و منطقه‌اي ليبي ريشه دارد مي‌تواند با مصالحه حل شود.
اما صالح صحبي، نماينده مجلس، مانند بسياري از همكارانش در طبرق صرفا مي‌خواهد كه نيروهاي طرابلس سلاح‌هايشان را زمين بگذارند و تسليم شوند. او معتقد است كه در غير اين صورت تهديد ليبي براي جهان از آنچه شبه‌نظاميان داعش در سوريه و عراق رقم زده‌اند، جدي تر خواهد بود.در حالي كه از اتاق كوچك هتل او كه دفتر كار او نيز هست به چشم‌انداز مديترانه چشم دوخته‌ايم صالح صحبي مي‌گويد:بگذاريد بدترين سناريو را در نظر بگيريم. اگر شبه‌نظامي‌هاي افراط‌گرا يك روز كنترل ليبي را در دست بگيرند، چه اتفاقي مي‌افتد؟ از اينجا تا ايتاليا از طريق دريا دو ساعت فاصله است. در شب‌هايي كه هوا صاف است، جزيره كرت يونان از همين جا پيدا است. اگر كسي قصد داشته باشد راكت بياورد و بخواهد به اروپا ضربه بزند، اگر كنترل اين نقطه را در دست بگيرد، از همين جا مي‌تواند اين كار را بكند.در شهر كوچك و منزوي طبرق نمايندگان مجلس تازه ليبي باور دارند كه غرب بايد چشم‌هايش را باز كند و اين خطر را ببيند.
ديپلمات‌هاي غربي مي‌كوشند تا مذاكرات صلح را در ليبي ميانجيگري كنند اما پيشرفت چنداني صورت نگرفته است. دولت‌هاي غربي، سرگرم سوريه و عراق هستند و علاقه زيادي ندارند كه از نظر نظامي درگير ليبي شوند. اين سياه‌چاله استراتژيك كه در سواحل جنوبي مديترانه باز شده، بعيد است كه به زودي با يك دولت كارآمد پر شود.
اطلاعات
